Томск дәүләт педагогия университеты

Томск дәүләт педагогия университеты — Себерҙең боронғо һөнәри-педагогия уҡыу йорто. 1902 йылдың 1 июлендә Император Николай II ҡушыуы буйынса ойошторолған Томск уҡытыусылар институтының вариҫы булып тора.

Томск дәүләт педагогия университеты
Нигеҙләү датаһы	1902
Рәсми атамаһы	Томский педагогический институт
Дәүләт	Рәсәй
Штаб-фатирҙың урынлашыуы	Томск, Рәсәй
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Рәсми сайт	tspu.edu.ru
Ойошма хеҙмәткәрҙәре категорияһы	Категория:Преподаватели Томского государственного педагогического университета[d]
Томск дәүләт педагогия университеты Викимилектә

Тулы атамаһы — «Томск дәүләт педагогия университеты» (ТДПУ) юғары белем биреү Федераль дәүләт бюджет мәғариф учреждениеһы.

Тарихы

Томск дәүләт педагогия университеты үҫешендә бер нисә этапты билдәләргә мөмкин: 1902—1920 йылдарҙа Томск уҡытыусылар институты була, уны тамамлаусылар урта һөнәри-педагогик белемгә эйә булып сыға.
1917 йылдың июнендә Ваҡытлы хөкүмәт ҡарары буйынса уҡытыусылар институты юғары уҡыу йорто статусын ала, әммә 1920 йылдың 1 ноябренән Томск губерна халыҡ мәғарифы бүлеге комиссияһы ҡарары менән ябыла.
1930 йылда РСФСР Халыҡ мәғарифы комиссариаты ҡарары менән Томск дәүләт университетында Педагогия факультеты асыла.
РСФСР Халыҡ комиссарҙары советының 1931 йылдың 13 июлендәге 735-се ҡарарына ярашлы, Томск дәүләт университетының Педагогия факультеты Томск индустриаль- педагогия факультеты тип үҙгәртелә, 1932 йылда Уҡытыусылар институты бинаһына күсерелә. 1933 йылдың 15 июненән юғары уҡыу йортоноң барлыҡ документтарында ла «Томск индустриаль-педагогия институты» атамаһы урынына : «Томск дәүләт педагогия институты» тигән атама яҙыла башлай.
1968 йылдың 23 октябрендә институтҡа Ленин комсомолы исеме бирелә.
1981 йылдың 19 ноябрендә СССР Юғары Советы Президиумы указы менән юғары уҡыу йорто «Почет Билдәһе» ордены менән бүләкләнә.
1995 йылдың 26 июнендә РФ Мәғариф министрлығының 352-се бойороғо менән Томск дәүләт педагогия институтына университет статусы бирелә. Шул уҡ йылдың 2-4 ноябрендә яңы университеттың исем туйы үтә.

Томск Уҡытыусылар институты бинаһы модерн стилендә билдәле Себер архитекторы Ф. Ф. Гут проекты буйынса 1905 йылда төҙөлгән (хәҙер — төп корпус, Киев урамы, 60)

Төп структуралары

Факультеттар

Исеме	Нигеҙләнеү йылы
Биология-химия факультеты (БХФ)	1931
Сит телдәр факультеты (ФИЯ)	1936
Тарих-филология факультеты (ИФФ)	1931
Физика-математика факультеты (ФМФ)	1931
Физик культура һәм спорт факультеты (ФФКС)	1949
Мәктәпкәсә һәм башланғыс белем биреү факультеты (ФДНО)	1976
Иҡтисад һәм идара итеү факультеты (ФЭУ)	1997
Психология-педагогика һәм махсус белем биреү факультеты (ФПСО)	1995
Технология һәм эшҡыуарлыҡ факультеты (ФТП)	1983
Мәҙәниәт һәм сәнғәт факультеты (ФКИ)	2002
Квалификацияны күтәреү факультеты (ФПК)	1999

Фәнни-мәғариф үҙәктәре

• Теоретик физика фәнни-мәғариф үҙәге
• Физика-математика белемендә педагогик тикшеренеүҙәр фәнни-мәғариф үҙәге
• Экология һәм тәбиғәтте рациональ файҙаланыу фәнни-мәғариф үҙәге
• Физиология һәм фундаменталь медицина фәнни-мәғариф үҙәге
• Фундаменталь һәм ғәмәли филология тикшеренеүҙәр фәнни-мәғариф үҙәге
• Донъя проблемаларын фәлсәфәүи һәм социальмәҙәни тикшереүҙәр фәнни-мәғариф үҙәге
• Этноконфессиональ тикшеренеүҙәр фәнни-мәғариф үҙәге
• Гуманитар фәнни-мәғариф үҙәге

Фәнни журналдар

«Вестник ТГПУ»

«Вестник Томского государственного педагогического университета» фәнни журналы 1997 йылда сыға башлай. Унда тәбиғи, гуманитар, социаль-иҡтисади һәм ижтимағи фәндәр буйынса мәҡәләләр баҫтырыла. Ай һайын сыға (өҫтәмә махсус сығарылыштар булыуы ла мөмкин). Юғары аттестация комиссияһы (ВАК) исемлегенә инә.

«Научно-педагогическое обозрение»

«Научно-педагогическое обозрение» фәнни журналы 2013 йылдан сыға. Кварталға бер сығарыла (өҫтәмә махсус сығарылыштар булыуы мөмкин).

«Томский журнал лингвистических и антропологических исследований»

«Томский журнал лингвистических и антропологических исследований» фәнни журналы 2013 йылдан сыға. Кварталкға бер тапҡыр сығарыла (өҫтәмә махсус сығарылыштар булырға мөмкин). Web of Science-та индексациялана.

«ΠΡΑΞΗΜΑ. Проблемы визуальной семиотики»

2014 йылдан кварталға бер тапҡыр «ΠΡΑΞΗΜΑ. Проблемы визуальной семиотики» фәнни журналы сыға. Scopus-та индексациялана.

Китапхана, музейҙар, картина галереяһы

Китапхана

А. М. Волков исемендәге Тлмск дәүләт педагогия университеты китапханаһында 921,9 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге иҫәпләнә (01.01.2018 йыл мәғлүмәте). Йыл һайын китапхана университет нәшриәтендә һәм уҡытыусылар баҫтырған фәнни һәм уҡыу әҙәбиәте, яңы әсбаптар һатып алыу һәм шәхси кешеләр бүләк итеү иҫәбенә тулылана. Китапхананың һирәк китаптар фонды бар. Китапхана структураһына әҙәбиәте эшкәртеү һәм комплектлау, библиографик мәғлүмәт үҙәге (БИЦА), хеҙмәтләндереү бүлеге, компьютер технологиялары бүлеге инә.

Музейҙар

Томск дәүләт педагогия университетының музей комплексына 10 музей инә:

• Яҙыусы-әкиәтсе А. М. Волков музейы (Томск уҡытыусылар институтын тамамлаған).
• ТДПУ тарихы музейы.
• Мәғлүмәт технологиялары музейы.
• Анатомия уҡыу музейы.
• Тарих уҡыу музейы.
• Торф уҡыу музейы.
• Зоология уҡыу музейы
• Этнология һәм археология уҡыу музейы
• «Русская изба в Сибири» этнолингвистик уҡыу музейы
• Себер халыҡтарының ҡулланма-ғәмәли сәнғәте уҡыу музейы.

Картиналар галереяһы

• 2004 йылдың 11 мартында ТДПУ-ла Картиналар галереяһы асыла. 2004—2010 йылдарҙа ул университеттың 8-се корпусында урынлаша. 2011 йылдан 9-сы корпусҡа күсерелә. Йыл дауамында унда Себер рәссамдарының һәм ҡулланма-ғәмәли сәнғәт оҫталарының (шул иҫәптән, ТДПУ тамамлаусыларҙың) 4-5 экспозицияһы ҡуйыла.

Әҙәбиәт

• Войтеховская М. П., Кочурина С.А. Томский учительский институт: возвращённая история. 1902—1920 годы. Томск, 2002. 239 с. ISBN 5-89428-088-5
• Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002. 268 с. ISBN 5-89428-106-7
• Галкина Т. В. История создания и функционирования музейного комплекса Томского государственного педагогического университета (2002—2005 гг.) // Вестник ТГПУ. 2007. Выпуск 3 (66). — Томск, ТГПУ, 2007. С.99-105
• Галкина Т. В. Концепция Томского детского музея «Волшебная страна» им. А. М. Волкова при ТГПУ // XIV Всероссийская научно-практическая конференция «Музей и его партнёры» (2003). Сборник докладов — Рязань, 2003.
• Галкина Т. В. Поляки в истории Томского государственного педагогического института (1930—1940-е годы) // История и методика преподавания славянских языков и литератур как иностранных с применением технологии диалога культур: Материалы региональной научной конференции «История и методика преподавания славянских языков как иностранных в сибирском регионе» (24-25 марта 2005 г.) / Под ред. В. А. Доманского. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. С. 37-45.
• Профессора Томского государственного педагогического университета: Биографический словарь / Автор-составитель Т. В. Галкина. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. 328 с. ISBN 5-89428-175-X
• Томский государственный педагогический университет // Томск от А до Я: Краткая энциклопедия города. / Под ред. д-ра ист. наук Н. М. Дмитриенко. — 1-е изд. — Томск: Изд-во НТЛ, 2004. — С. 360—361. — 440 с. — 3000 экз. — ISBN 5-89503-211-7.

Һылтанмалар

• Официальный сайт ТГПУ