Татра музейы (Закопане)

**Татра музейы**
Татра музейы
Асылған ваҡыты	1889 йыл
Урынлашыуы	Закопане, Польша
Сайт	muzeumtatrzanskie.pl
	Татра музейы Викимилектә

Титус Халубинский исемендәге Татра музейы (пол. Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego) — Польшаның Малопольск воеводствоһы Закопане ҡалаһындағы музей. Польша музейҙарының дәүләт реестрында теркәлгән. Музейҙың адресы: Крупувки урамы, 10. Музей Польшаның Подгаль, Спише, Орава исемле тарихи-этнографик региондарҙың тарихын, матди һәм мәҙәни тормошона бәйле әйберҙәрҙе йыя. Музейға поляк врачы һәм этнографы Титус Халубинский исеме бирелгән.

Тарихы

Музей төҙөү инициативаһы поляк врачы, йәмәғәт эшмәкәре һәм тыуған яҡты өйрәнеүсе Титус Халубинскийҙың (1820—1889) юлын дауам итеүселәр тарафынан барлыҡҡа килә. 1888 йылда улар Титус Халубинский исемендәге музей Йәмғиәтенә нигеҙ һала. Был йәмғиәттең маҡсаты булып Татр менән бәйле ботаник, геологик, этнографик һәм зоологик материалдарҙы йыйыу тора. Йәмғиәт тарафынан китапхана йыйыла башлай. Тәүге экспозиция 1889 йылда Закопане ҡалаһында Крупувки урамының бөгөнгө көндә юҡҡа сыҡҡан йортта ҡуйылған була. XIX быуат аҙығына музей этнографик материалдарҙың бай коллекцияһын туплай.

1892 йылда Варшава архитекторы Йозеф Пиус Дзеконскогод проекты буйынса музей өсөн бина төҙөлә. ошо уҡ йылда был бинала Титус Халубинский исемендәге Музей йәмғиәте тарафынан йыйылған коллекция урынлаштырыла. 1911 йылға тиклем Титус Халубинский исемендәге Музей йәмғиәтенең әүҙемлеге һиҙелерлек кәмей һәм музей коллекцияһы тулыланмай тиерлек. 1913 йылда музей өсөн яңы бина төҙөлөшө башлана, ул 1920 йылда төҙөлөп бөтә. 1922 йылда Крупувки урамы, 10-сы йорта яңы музейҙы асыу тантанаһы үтә.

XX быуаттың 20-се йылдарында музейҙа хәҙерге сәнғәт бүлектәре, ҡул эштәре бүлеге һәм татр предгорье бүлеге асыла. Ике донъя һуғышы араһында музейҙа метеорологик станция булдырыла. Шул уҡ ваҡытта музей йыл һайын сыға торған фәнни йыйынтыҡ «Rocznik Podhalański» баҫтыра башлай.

Икенсе донъя һуғышынан һуң Татра музейы дәүләт ҡарамағына күсә һәм мәҙәниәт һәм тәбиғәт һәйкәлдәре тураһында мәғлүмәттәр йыйыу һәм һаҡлау эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә башлай. Ошо уҡ ваҡытта ғилми коллектив Подгальела баҫыу эштәре менән шөғөлләнә башлай һәм музейҙа әҙәби, тарихи бүлектәр асыла. 1954 йылда Татров милли паркы барлыҡҡа килгәндән алып, музейҙың ҡырағай тәбиғәтте өйрәнеү һәм һаҡлау буйынса эше һиҙелерлек кәмене.

XX быуаттың 70-се йылдарында музейҙа һәйкәлдәрҙе һаҡлау бүлеге асылды.

Филиалдар

Музейҙың Закопане ҡалаһындағы дүрт филиалы һәм Малопольск воеводствоһындағы Хохолув, Чарна-Гура, Юргув, Лопушна ауылдарында филиалдары эшләй:

Закопанелағы Вилла Колиба (Закопане стилендә Станислав Виткевич исемендәге музей) — закопан стилендәге тәүге бина;
Закопане ҡалаһында Владислав Хасиор галереяһы — сәнғәт музейы;
Закопане ҡалаһында Влодзимежа Һәм Ежи Кульчицких исемендәге сәнғәт галереяһы;
Закопане ҡалаһында Макушинский Корнелий музейы;
Хохолуве ауылында Хохолув ихтилалы музейы;
Лопушна ауылында Тетмайеров усадьбаһы;
Чарна-гура ауылында Коркошув усадьбаһы;
Юргувела солтыс йорто һәм көтөүселәр ҡыуышы

Әҙәбиәт

Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, str. 51, Wydawnictwo TRAWERS, Latchorzew, 1998

Һылтанмалар

Рәсми сайт 2017 йыл 29 апрель архивланған. (пол.)