Тирмән-Йылға быуаһы
Тирмән-Йылға быуаһы — Башҡортостан Республикаһы Ишембай ҡалаһында Нефтсе[1] микрорайонынан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан быуа. Шулай уҡ был быуа элекке «Нефтсе»(Нефтяник) совхозының быуаһы исем аҫтында билдәле.
| Тирмән-Йылға быуаһы | |
|---|---|
| урыҫ Терменьелгинский пруд | |
| Координаты: пропущена долгота | |
 | |
| Ил | |
| Оҙонлоғо | 0,7 км |
| Киңлеге | 0,3 км |
| Майҙаны | 0,17 км² |
| Күләме | 0,0005 км³ |
| |
Тирмән-Йылғаһы үҙәнендә Тирмән-йылға нефть ятҡылығы асылғас «Ишембайнефть» НГДУ-һы (Нефть-газ сығарыу идаралығы) ярҙамсы хужалыҡ итеп (Нефтяник) совхозын булдыра.
Тирмән-Йылға быуаһы 1977 йылда Ишембай ҡалаһының сәнәғәт предприятиеларының эшен һәм совхоз хужалығы ихтыяждарын тәьмин итеү (малдарға һыу эсереү) өсөн файҙаланыу булдырыла. Быуа балыҡ тотоу өсөн дә файҙаланыла. Шулай уҡ эрозияға ҡаршы сараларҙың береһе лә булып тора.
Ишембай ҡалаһының Торлаҡ-коммуналь хужалыҡ идаралығы (УЖКХ) ҡарамағында тора. Быуа юлы буйлап асфальт юл һалынған.
Быуаның ярҙары тәпәш, ныҡ телгеләнмәгән. Яр ситтәрен болон үҫемлектәре биләй.
2017 йылдың 5 ноябрендә Блюмова А. В. һәм Комиссаров А. В. быуа һыуының ирригацион сифаттарын билдәләү өсөн химик анализ үткәрәләр. Һөҙөмтәһе түбәндәге таблицала:
| Исеме күрһәткестәре тикшерелде | Норматив документтар | Етерлек кимәле рөхсәт ителгән концентрациянан, мг/л | Мг/л | Мен.экв | % экв. |
|---|---|---|---|---|---|
| НСО3 Щелочность гидрокарбонаты | 1030-81 ГОСТ | 1000,0 | 414,8 | 6,8 | 75,5 |
| Щелочность карбонат СО3 | 1030-81 ГОСТ | 100,0 | 24,0 | 0,8 | 8,9 |
| Хлорид | 4245-72 ГОСТ | 350,0 | 22,7 | 0,6 | 6,7 |
| Сульфаттар | ГОСТ Р52964-2008 | 500,0 | 38,4 | 0,8 | 8,9 |
| Кальций | ГОСТ Р52407-2005 | 200,0 | 52,1 | 2,6 | 28,9 |
| Магний | 1030-81 ГОСТ | 100,0 | 52,3 | 4,3 | 47,8 |
| Ҡабаттан н натрий | Ипотека ысулы | 200,0 | 48,3 | 2,1 | 23,3 |
| Сумма минераль матдәләр | Ипотека ысулы | 433,2 | |||
| Дөйөм жесткосы | 4151-72 ГОСТ | 7,0 (10,0) | 6,9 | ||
| РН мөхит реакцияһы | 1030-81 ГОСТ | 6,0 9,0... | 8,45 |
Кира буйынса дәүмәле =26,7 ; һыу сифаты яҡшы (1 класс).
Минераллашыу буйынса (Мо) = 652,6 һыу 2-се класҡа ҡарай. Эргәләге грунт һыуҙарының һәм тупраҡтың тоҙлолоғо арҡаһында ҡулланыу сикләнә.
KNA буйынса сода менән тоҙланыу хәүефе =0,7 , йәғни 1-се класҡа ҡарай. Һуғарыу өсөн ҡулланырға һыу яраҡлы булып тора.
Натрий менән тоҙланыу кимәле = 1,2; 2 класҡа ҡарай, хәүеф ҙур түгел.
Икенсел тоҙланыу хәүефе түбән KSAR = 1,13, был күрһәткес буйынса 1-се классҡа ҡарай.
Хлор миҡдары буйынса CI=0,6, күрһәткес буйынса һыу 1-се класҡа ҡарай. Хлор менән тоҙланып ҡурҡынысы юҡ.
Магний миҡдары буйынса KMg = 0,60; һыу сифаты 3 -сө класс. Магний миҡдары буйынса хәүеф кимәле. Алынған мәғлүмәттәр буйынса һығымта эшләргә мөмкин:Тирмән-Йылға быуаһы һыуы сифаты буйынса 2 класҡа тура тилә.
Һыу ауыл хужалығы продукцияның, ер өҫтө һәм грунт һыуҙарының сифатын төшөрмәй.Әммә дренаж етешмәгәндә тупраҡтың тоҙланыуы, ауыл хужалығы продукцияның уңышы 5-10 %-ҡа кәмеүе мөмкин [2].
Быуаның һүрәтләмәһе үҙгәртергә
Быуаның яҡынса:
оҙонлоғо — 700 м[3],
киңлеге — 300 м,
көҙгөһөнең майҙаны — 0,17 км2[4]
күләме — 500-520 мең м3.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Никулочкин Д. В. Санаторий «Чайка»: забвение или возрождение? // Подметки+ : газ.. — Ишимбай: РИК «Аспект», 2015. — № 21. — С. 2. — ISSN 2220-8348.
- ↑ Блюмова А. В., Комиссаров А. В. Пруд на р. Терменьелга Ишимбайского района Республики Башкортостан как источник орошения. // Сборник материалов: в 2 кн. / XIII Международная научно-практическая конференция (15-16 февраля 2018 г.). — Барнаул: РИО Алтайского ГА. — 2018. — Т. 2. — С. 17—19.
- ↑ Карта бите {{{1}}}.
- ↑ Распоряжение Правительства РБ от 27.09.2008 N 1208-р (ред. от 02.06.2010) «Об утверждении перечня водохранилищ и прудов, расположенных на территории Республики Башкортостан»