Норашен сиркәүе (Тбилиси)
Богородицаның Благовещение сиркәүе (груз.ნორაშენი, әрм.Եկեղեցի Սւրբ Աստվածածին, Норашен сиркәүе булараҡ билдәле әрм.Նորաշեն եկեղեցի) — Тбилисиҙа (Грузия) әрмән сиркәүе. Тарихи Иҫке ҡала районында Леселидзе урамында урынлашҡан. Унан уң яҡта Грузин православ сиркәүе Сиони урынлашҡан; урам буйлап бер нисә метр киткәс — синагога.
| Норашен сиркәүе | |
| әрм. Սւրբ Աստվածածին եկեղեցի (Նորաշեն) | |
| Нигеҙләү датаһы | 1467 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Грузия[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Тбилиси |
| Урын | Тбилиси[1] |
| Архитектура стиле | армянская архитектура[d] |
| Мираҫ статусы | культурное наследие Грузии[d][1] |
| Адрес | ლესელიძე კონსტანტინეს ქუჩა 41, თბილისი[1] |
 | |
 Норашен сиркәүе Викимилектә | |
Тасуирламаһы
үҙгәртергәДекоратив аркалы фасадтары менән көмбәҙле базилика тибында. Көнбайыш фасады өҫтөндә — манараһының селтәрле ротондаһы. Сиркәү интерьеры рәссам Овнатаняндарҙың фрескалары менән биҙәлгән. Сиркәү ихатаһы Лида Тамашян, Катаринэ Придонян һәм Варданян нәҫеленән бер нисә кешенең кәшәнәһе булып хеҙмәт итә.
Тарихы
үҙгәртергәXV—XIX быуат
үҙгәртергәСиркәүгә 1467 йылда ниндәйҙер Садат, милләте буйынса әрмән атаһы, ҡатыны һәм балалары иҫтәлегенә нигеҙ һала. 1650 йылда сиркәүҙе әрмән кенәзе Ходжа Назар реставрациялай. Сиркәүе көмбәҙен әрмән оҫтаһы Петрос эшләгәне билдәле. Һуңынан сиркәү тағы бер нисә тапҡыр реставрациялана: 1795 йылда кенәз Бебутов бойороғо буйынса, 1808 йылда католикос Нерсес рөхсәте менән һәм 1875 йылда.
Минас Медиц Тбилиси әрмән сиркәүҙәре исемлегендә (1824—1830) Норашенды телгә алмай (журн. «ARS», 1918, N 2-3, 109-сы бит).
Совет осоронда
үҙгәртергә1924—1925 йылдарҙа яңы «Әрмән базары» урамын төҙөү арҡаһында сиркәүҙе һүтергә маташалар, әммә был эшләнмәй.
1934 йылда сиркәү бүлмәһен Театр музейына бирәләр. А. Пагава һәм И Ениколопов етәкселегендә комиссия сиркәүҙән бөтә сиркәү әйберҙәрен (һүрәттәр, биҙәктәрҙе) алырға ҡуша, яңынан үҙгәртеп ҡороуҙар үткәрелә[2].
1937—1990 йылдарҙа СССР-ҙағы дини учреждениелар кеүек үк сиркәү ябыла. Сиркәү бинаһында китап һаҡлағыс ойошторола.
Бойондороҡһоҙ Грузия
үҙгәртергә
- 1989 йылда, сиркәүҙәргә бөтә ерҙә уларҙың статусы ҡайтарыла башлағас, әрмәндәр, биләмәһендә ҡорам урынлашҡан Киров районы башҡарма комитетына ғибәҙәттәр үткәреү өсөн рөхсәт һорап, мөрәжәғәт итә. Мәҙәниәт министрлығы ҡарар ҡабул итергә тейеш тип, кире ҡағалар. Сиркәү баштан әрмән сиркәүе булғанлығын күп һанлы эпиграфика раҫлай: ниндәйҙер Садат тарафынан 1507 йылда атаһы, ҡатыны һәм балалары иҫтәлегенә нигеҙ һалынған.
1989 йылда грузин милләтсеһе Звиад Гамсахурдия йоғонтоһо аҫтында сиркәү тирәһендә бәхәстәр көсәйә. Уны Грузин православ сиркәүе әйләндерергә тырышалар. Иң киҫкен мәл 1994 йылда була, сиркәү архивынан әрмән китаптары алына. Сиркәү Тбилисиҙағы башҡа әрмән сиркәүе Сурб Аветаран (ул 1989 йылдың 13 апрелендә шартлатыла) кеүек үк емерелеү сигенә барып етә. Грузин властары был мәғлүмәтте кире ҡаға, һәм сиркәү был ваҡиғаларған тиклем бер көн алдан булған ер тетрәү һөҙөмтәһендә емерелә тип иҫәпләй[3]
,_Tbilisi,_Georgia.jpg)
1995 йылдың 8 февралендә 1650 йылда көмбәҙҙе реконструкциялау тураһында оҫта Петростың стеналағы яҙыуҙары юҡ ителә. Ике әрмән яҙыуы, ике хачкар һәм Овнатанян мәктәбе вәкилдәре эшләгән XIX быуаттың ике матур фрескаһы зыян күрә һәм юҡҡа сыға.
1995 йылдың 15 февралендә сиркәү грузин православ сиркәүе булараҡ изгеләндерелә. Бер ай үткәс архиепископтар Гарегин һәм Григор Тбилисиға килә һәм грузин патриархы Илия II менән осраша, шунан һуң яҡшы ваҡыттар еткәнгә тиклем теләһә ниндәй эш итеүҙәр туҡтатыла. Сиркәү ябыла.
2006 йылда, грузин руханиҙары яғынан тарихи факттарҙы фальсификациялауға тырышыуҙарынан һуң, Норашен сиркәүе тирәләй тағы ла көсөргәнеш арта. Йыл башында әрмән сиркәүе биләмәһендә ҡапыл грузин ҡәбер таштары барлыҡҡа килә. Грузин таштары Тбилисиҙағы билдәһеҙ ҡәберлектәрҙән килтерелгәс, сиркәүҙең икенсе яғында урынлашҡан әрмән ҡәбер таштары вәхшилеккә дусар була. — уларҙан әрмән яҙыуҙары юйыла. Был инцидент теләһә ниндәй ысул менән Норашен сиркәүе грузин православ сиркәүе булыуын «иҫбатлай»[4]
Әҙәбиәт
үҙгәртергәАрхитектура Тбилиси / Квирквелия Т. Р. — М.: Стройиздат, 1984. — 311 с. — 17 500 экз.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://tools.wmflabs.org/heritage/api/api.php?action=search&format=json&srcountry=ge&srlang=ka&srid=4576 — 2017.
- ↑ Натела Вачнадзе «Арсенишвили Д. И.: Эскизы к творческому портрету» Тбилиси: Изд-во Тбилисск. Ун-та, 1990
- ↑ Untitled Document. www.raa.am. Дата обращения: 23 май 2016.
- ↑ Этническая ситуация и конфликты в государствах СНГ и Балтии: ежегодный доклад. — Армянская Апостольская церковь. Межконфессиональная ситуация — Институт этнологии и антропологии РАН, 2006 — стр.337 Напряжение, связанное с конфликтом 17-летней давности по поводу церкви Норашен, вновь возросло после очевидной попытки фальсификации исторических фактов, осуществленной представителем грузинского духовенства. В начале года надгробные камни с грузинскими надписями вековой давности неожиданно появились во дворе армянской церкви Норашен. Поскольку грузинские камни были привезены в Тбилиси с неизвестных могил, армянские надгробные плиты, расположенные по другую сторону церкви, подверглись актам вандализма — с них были стерты армянские надписи. Этот инцидент объясняется желанием любыми способами «доказать», что церковь Норашен фактически является грузинской православной
Һылтанмалар
үҙгәртергә- [1] 2019 йыл 14 июль архивланған.[<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]
- [2] 2016 йыл 6 март архивланған.[<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]
- [3] 2019 йыл 14 июль архивланған.[<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]
- [4][<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]
- [5] 2009 йыл 2 ноябрь архивланған.[<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]
- Церковь Норашен на YouTube[<span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (14 января 2011)">неавторитетный источник?</span>]