Мәхмүтова Светлана Муса ҡыҙы

Светлана Муса Ҡыҙы Мәхмүтова (28 июнь1960 йыл) — филология фәндәре докторы профессор, Дағстан дәүләт университетының дағстан телдәре кафедраһы мөдире, рутул телендәге «Рутул яңылыҡтары» республика гәзитендә рутул теле бүлеге мөхәррире, Мәскәү дәүләт психология һәм педагогия университетының «Сит телдәр, заманса коммуникациялар һәм идара итеү» институтының «Лингводидактика һәм мәҙәниәт-ара аралашыу» кафедраһы мөдире, ДДУ-ның диссертация советы ағзаһы, «Тел и текст» электрон фәнни журналының баш мөхәррире урынбаҫары, рутул теле буйынса бик күп фәнни хеҙмәттәр авторы, кириллица нигеҙендә рутул яҙыуына нигеҙ һалыусыларҙың береһе, шағирә, тиҫтәнән ашыу ғилми йыйынтыҡ авторы, «Шишмә» ижади һәм фәнни интеллигенция Ассоциацияһы вице-президенты, интернет шағирҙары Союзы вице-президенты.

Мәхмүтова Светлана Муса ҡыҙы
Тыуған көнө	1960({{padleft:1960|4|0}})
Тыуған урыны	Рутул ауылы, Рутул районы, Дағстан, РСФСР, СССР
Ил	СССР→Рәсәй Федерацияһы
Ғилми даирәһе	филология, тарих
Эшләгән урыны	Дағстан дәүләт университеты, Мәскәү дәүләт психология һәм педагогия университеты
Альма-матер	Дағстан дәүләт университеты, филология факультеты, Мәскәү дәүләт психология һәм педагогия университетының «Сит телдәр, заманса коммуникациялар һәм идара итеү» институтының «Лингводидактика һәм мәҙәниәт-ара аралашыу» кафедраһы мөдире
Ғилми дәрәжәһе	филология фәндәре докторы
Ғилми исеме	профессор

Биографияһы

Светлана Муса ҡыҙы Мәхмүтова Дағстан АССР-ының Рутул районы Рутул ауылында тыуған. Мәхмүтова күп кенә талантлы рутул яҙыусыларына әҫәрҙәрен баҫтырып сығарырға ярҙам итә: уларҙы мөхәррирләй, рутул авторҙары тураһында рецензиялар һәм очерктар яҙа, уларға китаптар баҫтырып сығарыуҙа ярҙам итә, уларға инеш һүҙҙәр яҙа.

Фәнни эшмәкәрлеге

Светлана Муса ҡыҙы кириллица нигеҙендә рутул телендә баҫылған әлифба авторы. «Рутул әҙәбиәте» китабын яҙа, ул рутулдарҙың мәҙәниәте һәм әҙәбиәте буйынса дәреслек һәм ҡулланма булып тора. Китап ярҙамында автор Рутул әҙәбиәтенең тарихына һәм хәҙерге торошона мөрәжәғәт итә.

2020 йылда сыҡҡан «Рутул халыҡ әкиәттәренең шиғри һәм жанр-стилистик үҙенсәлектәре» фәнни мәҡәләһен баҫтырып сығара. Был мәҡәләһенең инеш һүҙендә түбәндәгеләрҙе яҙа: «Рутулдар — иң боронғо Кавказ халыҡтарҙың береһе, уларҙың тарихы, фольклоры һәм мәҙәниәте тейешле кимәлдә өйрәнелмәгән. Шуға ҡарамаҫтан, бер быуындан икенсе быуынға ентекле тапшырылған ауыҙ-тел халыҡ ижады бай формалар һәм жанрҙар менән тулы. Рутулдарҙың мәҡәлдәре йыйынтығын баҫтырып сығарыуға өлгәштек, әммә туған телдә һөйләшеүселәрҙең телмәрендә табылған материал мәҡәл фондының биштән бер өлөшө лә йыйылмаған, тип уйларға мәжбүр итә. Һоҡланғыс материал да бай күрһәтелгән. Рутул әкиәттәре әлегә тиклем баҫылып сыҡмаған һәм фәнни анализ предметы булып тормаған. Был әҫәр Рутул әкиәтенең художестволы үҙенсәлеген — әҙәби мираҫты сағылдырған һәм меңәр йылдар дауамында үҫешкән халыҡ әҙәби фекерләүенең милли үҙенсәлеген сағылдырған фольклор жанрын махсус анализлауға тәүге ынтылыш булып тора.»

Светлана Муса ҡыҙы Мәхмүтова рутул халҡының мәҡәлдәре, әйтемдәре һәм йомаҡтарын фәнни яҡтан өйрәнә.

Монографиялары һәм дәреслектәре

• Морфология рутульского языка: монография. — Москва, РАН, Институт языкознания. 2001.16 п.л.
• Parlons Routoul. France, Paris, Harmattan (на французском языке): монография. — Paris, 2012. 10 п\л.
• Кюр-Раджаб -классик рутульской, лезгинской, азербайджанской литературы: монография (в соавторстве с Курбановым). — Махачкала, 2012. 18 п. л.
• Жемчужины рутульской мысли. Пословицы, поговорки и загадки рутульского народа: монография. — Махачкала, 2014. 9 п. л.
• Рутульская литература. Махачкала, 2008. 26,5 п.л.
• Рутулы. История, культура, традиции: монография. Махачкала: Эпоха. −2015.
• Современный русский язык. Фонетическая транскрипция. (Уч. пособие). Махачкала, ДГУ. 2005. 2, 3 п.л.
• Современный русский язык. Фонематическая транскрипция. (Уч. пособие). Махачкала, ДГУ. 2005. 1,7 п.л.
• Современный рутульский язык. Словообразование. (монография). Махачкала, 2011. 2 п/л.
• Словообразование современного русского языка. (Уч. пособие). Махачкала, ДГУ. 2010 г. 3 п.л.
• Фразеологический словарь рутульского языка: монография. Махачкала: Эпоха. 2016.
• Алифба. Учебник для 1 класса по рутульскому языку. Махачкала, 2002 г., 2004, 20014.
• МыхаIд чIел. Учебник для 2 класса по рутульскому языку. Махачкала. Махачкала, 2004.
• МыхаIд чIел. Учебник для 4 класса по рутульскому языку. Махачкала, 2018.
• Грамматика рутульского языка. 1 часть.(учебное пособие).
• Грамматика рутульского языка. 2 часть. (Учебное пособие).
• Рутульские сказки (МыхаIбишды халкьдид махвбыр), Махачкала: Дагкнигоиздат, 2021.

Ғилми мәҡәләләре

• К истории образования эргатива // Современные проблемы кавказского языкознания и тюркологии. Вып.2. Махачкала, ДГУ. 2000. Стр.126-132.
• О философской основе соматических фразеологизмов в рутульском языке. // Филологические науки. Вопросы теории и практики, № 1 (55) 2016. Часть 1.Стр. 154—158. (Журнал из перечня ВАК). Тамбов, 2016.
• Новописьменные языки Дагестана: проблемы и перспективы // Языки малочисленных народов России: устное VS письменного. Тезисы докладов международной научной конференции. Санкт-Петербург, 2017. Стр. 44-47. (В соавторстве с С. Р. Мердановой).
• К вопросу об антропоцентризме в дагестанских языках // Современная наука: актуальные вопросы теории и практики. Серия Гуманитарные науки. Издательство ‘Научные технологии’, Москва, 2016. Стр. 54-66. (Журнал из перечня ВАК). (В соавторстве с М. М. Уружбековой).
• Русский язык в полиэтнической среде Дагестана // IV Международный Конгресс исследователей русского языка. Русский язык: исторические судьбы и современность. Труды и материалы. М., МГУ. 20-23 марта 2010 г. Стр. 666—667.
• Коммуникативные слова и лексико-семантическая категория коммуникативности в русском языке // Международный форум «Русский язык в коммуникативном пространстве современного мира». 6-8 декабря 2011 г.- М., 2011.
• Коммуникативные слова в разноструктурных языках. — Памяти А. Е. Кибрика. Материалы международной научно-мемориальной конференции. М., 2012.
• It is my Cross. // Мediterranean Journal of Social Sciences. Vol. 6, No. 6, November 20 Supplement 215 Rome, Italy, 2015. PP. 236—242.
• Моноконсонантность рутульского глагольного корня. // IV Международный симпозиум лингвистов-кавказоведов Вопросы структуры и корня в иберийско-кавказских языках. Материалы. Грузия. Тбилиси, 2015. Стр. 152—153.
• Закон экономии подлежащего в нарративном дискурсе. Вестник ДГУ. Вып. 3 (112) (Журнал из перечня ВАК). — Махачкала, 2012.
• Some notes on the history of the Rutulian language // Historical Linguistics of The Caucasus. Book of abstracts. Paris, 12-14 April, 2017. Paris-Makhachcala, 2017. Pp. 136—148. (В соавторстве с Сулеймановой Т. А.).
• Залоги и залоговость в рутульском языке//Современный ученый, № 5. (Журнал из перечня ВАК) Белгород, 2017. Стр. 450—453.
• Вопросительная модальность в рутульском языке. Частновопросительные предложения// Современное педагогическое образование. № 5. 2018. Стр. 88-92. (Журнал из перечня ВАК).
• Общевопросительные предложения рутульского языка // Филологические науки. Вопросы теории и практики. № 9 (87) 2018. Ч. 2. Стр. 365—368. (Журнал из перечня ВАК).

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Дағстан Республикаһы Хөкүмәтенең почет грамотаһы;
• Мәскәү префектураһынан, Йәмәғәт палатаһынан, Көньяҡ-Көнсығыш административ округы ветерандары советынан «Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең 65 йыллығын байрам итеүгә индергән өлөшө өсөн» миҙалы;

Һылтанмалар

• Махмудова Светлана Мусаевна