Мәрмәр мәмерйә (Косово)
Мәрмәр мәмерйә (алб. Shpella e Gadimës, шулай уҡ Mermerit Shpella, сер. Мермерна пећина/Mermerna pećina) — Косово Республикаһының Липлян биләмәһенә ҡараған Түбәнге Гадиме ауылына (сер. Доње Гадимље) яҡын ерҙәге мәмерйә. Жеговац тау теҙмәһенән көнбайышта, Приштинанан 20 саҡрымдай көньяҡтараҡ, Скопье юлына йәнәшә урынлашҡан. Клисир йылғаһының ике ярында ла мәмерйәгә инеү урыны бар (алб. Klysyr), йылға тамағынан 6 −10 метр өҫтәрәк — өсәүһе йылғаһының уң ярында һәм берәүһе һул яҡ ярында[1].
| Мәрмәр мәмерйә | |
|---|---|
| алб. Shpella e Gadimës (Shpella Mermerit), серб. Мермерна пећина (Mermerna pećina) | |
 | |
| Координаты: пропущена долгота | |
| Ил | |
| Оҙонлоғо | 1260 м |
| Күләме | 1350 м³ |
| Асылған йылы | 1969 |
| Тип | карст |
| һыйҙырышлы тоҡомдар | мәрмәр, эзбизташ |
| Мәмерйәгә инеү юлы | 4 |
| |
 Мәрмәр мәмерйә Викимилектә | |
Мәмерйә, һирәк күренеш һаналған, мәрмәрҙең карст процесы арҡаһында барлыҡҡа килә. Мәмерйәгә тәү тап булғанда, уны тулыһынса тиерлек бысраҡ һәм ылымыҡ баҫҡан була. Мәрмәр мәмерйәһенең төрлө яҡҡа айырылған тармаҡтары әле булһа таҙартылып бөтмәгән, шунлыҡтан тикшерелмәгән. Әлегә билдәле коридорҙарының дөйөм оҙонлоғо яҡынса — 1260 метр, ә майҙаны 1350 m² тәшкил итә. Иң аҫҡы ҡатында 25-тән ашыу тотороҡло күл бар, уларҙың тәрәнлеге 10 метрға тиклем барып етә. Мәмерйә коридорҙарында күп һанлы сталактиттар һәм сталагмиттар осрай. Ошонда уҡ оҙонлоғо 30 сантиметрға еткән, төрлө йүнәлештә үҫеүсе арагонит кристалдары ла тап була.
Мәмерйә 1969 йылда асыла. Ошо ерҙә йәшәгән Әхмәт исемле кеше, үҙ ихатаһында таш сығарғанда, мәмерйәгә инеү урынына юлыға. Шул уҡ йылда мәмерйәгә инеү урынындағы 56,25 гектар майҙанлы биләмә тәбиғәт ҡомартҡыһы (III категория буйынса Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы|IUCN) тип иғлан ителә. 1976 йылға мәмерйә йыһазландырыла, һәм ул туристарҙы ҡабул итә башлай. Төп инеү урынында ауыр тимер ишек ҡуйылған[2], мәмерйәгә эт йәки башҡа хайуандар менән инеү тыйылған[3].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Sabri AVDULLAHI et al. GADIME CAVE IN KOSOVO, ITS GEOTOURIST VALUES AND IMPACTS : [англ.] // GeoJournal of Tourism and Geosites. — 2013. — Vol. 11, no. 1 (May). — С. 7-15. — ISSN 2065-0817.
- ↑ Footsteps in Kosovo
- ↑ Shpella e Mermert — Gadime Marble Cave 2016 йыл 15 апрель архивланған.