Үҫемлектәрҙең үрсеүе: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
121 юл:
== Енси булмаған үрсеү ==
[[Файл:Esporangio_helecho.jpg|слева|мини|Был бәхәс спорангий абаға белем гаплоидный]]
Үҫемлектәрҙең енси булмаған үрсеүе гаплоид споралар — ''апланомейоспорҙар'' .ярҙамында башҡарыла. Спораларҙы барлыҡҡа килтерә торған махсус органдары ''спорангий''. тип атала. Күпселек осраҡта ылымыҡтарҙың спорангийы бер күҙәнәкле була. Тик ҡайһы бер ылымыҡтарҙа ғына спорангий күп күҙәнәкле.Әммә туҡымаларға ул махсуслашҡан туҡымаларҙан тормай (ифференцияланмағандифференцияланмаған){{Sfn|Лотова|2010|с=351}}.{{Фотоколонка|Archegonium.jpg|NSRW Antheridium of Liverwort.png}}
Юғары төҙөлөшлө үҫемлектәрҙең спорангийҙары күп күҙәнәкле, [[күҙәнәк]]<nowiki/>тәре махсуслашҡан (дифференцияланған) була. Фертиль күҙәнәктәре ''археспорий'' — спороген (спора яһаусы) туҡыманы, стериль күҙәнәктәр тышҡы һаҡлағыс көп төҙөй. Күҙәнәк тышҡы ҡатлам булып формалаша түшәлгән Археспорийҙың тышҡы күҙәнәктәренән көп — ''тапетум'', барлыҡҡа килә. Ул йәйелеп ''периплазмодий хасил итә.''. Уларҙың составындағы туҡлыҡлы матдәләре спора барлыҡҡа килтереү өсөн тотонола. {{Sfn|Лотова|2010|с=351}}.
 
{{Sfn|Лотова|2010|с=351}}.{{Фотоколонка|Archegonium.jpg|NSRW Antheridium of Liverwort.png}}
Юғары төҙөлөшлө үҫемлектәрҙең спорангийҙары күп күҙәнәкле, [[күҙәнәк]]<nowiki/>тәре махсуслашҡан (дифференцияланған) була. Фертиль күҙәнәктәре ''археспорий'' — спороген (спора яһаусы) туҡыманы, стериль күҙәнәктәр тышҡы һаҡлағыс көп төҙөй. Күҙәнәк тышҡы ҡатлам булып формалаша түшәлгән Археспорийҙың тышҡы күҙәнәктәренән көп — ''тапетум'', барлыҡҡа килә. Ул йәйелеп ''периплазмодий хасил итә.''. Уларҙың составындағы туҡлыҡлы матдәләре спора барлыҡҡа килтереү өсөн тотонола. {{Sfn|Лотова|2010|с=351}}.
 
Археспорий күҙәнәктәре [[митоз]] юлы менән бүленеп ''спороциттарға башланғыс бирә.Улары үҙ сиратында'' мейоз юлы менән споралар ( тетрада — 4 гаплоид күҙәнәк) барлыҡҡа килтерә {{Sfn|Лотова|2010|с=352}}.
Юл 132 ⟶ 130:
Спораларҙан гаметофит (үрсем) үҫешә{{Sfn|Лотова|2010|с=354}}.Споралар бер төрлө булған осраҡта (равноспоровый) бөтә споралар ҙа бер ҙурлыҡта була. Был күренеш ''изоспория тип атала''<ref>{{БСЭ3|Изоспория|10}}</ref>.
 
''Гетероспория'' кбулған осраҡта споралар размеры менән айырыла. Эре споралар ({{Тәржемәһеҙ 5|Мегаспора|мегаспорымегаспоралар|en|Megaspore}}) инә гаметофитҡа башланғыс бирә, ваҡтарынан ({{Тәржемәһеҙ 5|Микроспора|микроспорымикроспоралар|en|Microspore}}) — ата гаметофит үҫешә.Бындай үҫемлектәр төрлө споралы (''разноспоровый) тип атала''.
 
== Енси үрсеү ==
Енси үрсеү енси процестан — ата һәм инә гаметаларының ҡушылыуынан ғибәрәт. Үрсеү органдары — антеридий һәм архегоний үҫемлектәрҙең енси быуыны булған гаметофиттарҙа барлыҡҡа килә.
 
Ылымыҡтарҙа ( хараларҙан башҡаһында{{Sfn|Мухин, Третьякова|2013|с=113}}) улар бер күҙәнәкле, юғары төҙөлөшлө үҫемлектәрҙә —спорангий— спорангий кеүек үк күп күҙәнәклеләр{{Sfn|Лотова|2010|с=354}}.
 
Антеридийҙың эске фертиль күҙәнәктәре ''сперматоген'' туҡыма булып тора, йәғни ата гаметалар барлыҡҡа килтерә (спермийспермийҙарҙы).
 
Өлгөрөп еткән архегонийҙың киңәйгән моҡсай һымаҡ өлөшө һәм тар ғына ''муйынлы өлөшө була.'' Моҡсай эсендә йомортҡа күҙәнәк (Эскеэске аталаныу) аталана һәм зигота барлыҡҡа килтерә. Зигота спорофиттың иң беренсе күҙәнәге булып тора{{Sfn|Лотова|2010}}.
<br />