Википедия

Ҡаҙаҡ солтанлығы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә Guram52 Ҡаҙаҡ солтанаты битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: Ҡаҙаҡ солтанлығы
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Ҡаҙаҡ солтанаты (солтанлығы)''' ({{lang-ru|Казахский султанат}} ) — [[Кавказ аръяғы|Кавказ аръяғында]]нда 1747 - 18011747—1801 йылдарҙа булып алған дәүләт ҡоролошо.
 
== Тарихы ==
Кескәй генә ҡаҙаҡ, икенсе төрлө "«ҡаҙаҡлы"» йәки "«ҡаҙаҡтар"» тигән ҡәбилә XVI быуаттан уҡ телгә алына; [[Өлкә (Сәфәүиҙәр)|өлкәһе]] хәҙерге Әзербайжандың[[Әзербайжан]]дың төньяҡ-көнбайыш өлөшөндә, Акстафа йылғаһы ағымы ыңғайына урынлашҡан булған. XVI быуаттың 80-се йылдарында ҡыҙылбаштар армияһы төрөк ғәскәренән сигенеп барған сағында ҡаҙаҡлы ҡәбиләһе<ref>Тарих-и алем ара лит., стр. 695</ref> ҡажар, ҡараманлы, байяттар кеүек үҙ ерен ташлап Иранға[[Иран]]ға китмәгән. ▼
 
Ҡәбилә башлығы Назар хан ҡаҙаҡлы, [[Төркиә]] хакимлығын танып, өлкәһен һаҡлап ҡала. Назар хан уны икенсе мәртәбә сюзеренын алмаштырып, [[Сәфәүиҙәр дәүләте|Сәфәүиҙәр]] (Ҡыҙылбаштар державаһы) хакимиәтенә күскәндән һуң да тота. Уның вариҫы Шәмсетдин-хан ҡаҙаҡлы хатта 1605 йылда [[Ғәббәс I]] Шаһтан хан титулы һәм Ширванда өлкә, шуға өҫтәп мираҫ булып күскән өлкәне лә ала; 1628 йылда ул иҫән-һау була әле.▼
▲Кескәй генә ҡаҙаҡ, икенсе төрлө "ҡаҙаҡлы" йәки "ҡаҙаҡтар" тигән ҡәбилә XVI быуаттан уҡ телгә алына; [[Өлкә (Сәфәүиҙәр)|өлкәһе]] хәҙерге Әзербайжандың төньяҡ-көнбайыш өлөшөндә, Акстафа йылғаһы ағымы ыңғайына урынлашҡан булған. XVI быуаттың 80-се йылдарында ҡыҙылбаштар армияһы төрөк ғәскәренән сигенеп барған сағында ҡаҙаҡлы ҡәбиләһе<ref>Тарих-и алем ара лит., стр. 695</ref> ҡажар, ҡараманлы, байяттар кеүек үҙ ерен ташлап Иранға китмәгән.
 
[[XVIII быуаттыңбыуат]]тың икенсе яртыһында солтан титулын йөрткәнйөрөткән ҡаҙаҡ хакимдары Картли һәм Кахетия батшаһы Ираклий Икенсегә вассал бәйлелеккә эләгә (1744-17981744—1798).▼
▲Ҡәбилә башлығы Назар хан ҡаҙаҡлы, Төркиә хакимлығын танып, өлкәһен һаҡлап ҡала. Назар хан уны икенсе мәртәбә сюзеренын алмаштырып, [[Сәфәүиҙәр дәүләте|Сәфәүиҙәр]] (Ҡыҙылбаштар державаһы) хакимиәтенә күскәндән һуң да тота. Уның вариҫы Шәмсетдин-хан ҡаҙаҡлы хатта 1605 йылда [[Ғәббәс I]] Шаһтан хан титулы һәм Ширванда өлкә, шуға өҫтәп мираҫ булып күскән өлкәне лә ала; 1628 йылда ул иҫән-һау була әле.
 
▲XVIII быуаттың икенсе яртыһында солтан титулын йөрткән ҡаҙаҡ хакимдары Картли һәм Кахетия батшаһы Ираклий Икенсегә вассал бәйлелеккә эләгә (1744-1798).
 
=== Ҡаҙаҡ солтанлығы барлыҡҡа килеүе ===
Ҡаҙаҡ солтанлығы хәҙерге Ҡаҙаҡ һәм Акстафа райондарыныңрайондары территорияларының бер өлөшөн үҙ эсенә алған булған. [[XVIII быуат]]тың 50-се йылдарында солтанлыҡ [[Картли-Кахетия батшалығы|Картли-Кахетия батшалығына]]на вассал бойондороҡлоҡта була. Ҡаҙаҡ солтанлығы [[Картли-Кахетия батшалығы|Картли-Кахетия батшалығы]] менән бергә [[Александр I|Александр I]] манифесы буйынса 1801 йылдың 12 сентябрендә ғәмәлдән сығарыла<ref>[[Полное собрание законов Российской империи]], собрание 1-е, т. XXVI, ст. 20007</ref> <ref>{{Cite web |url=http://library.oyu.edu.az/books_sdu/N_3864.pdf |title=''Хаджи Мурат Ибрагимбеили.'' Россия и Азербайджан в первой трети XIX века. АН СССР, Москва, 1969 |accessdate=2018-01-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180122181658/http://library.oyu.edu.az/books_sdu/N_3864.pdf |archivedate=2018-01-22 |deadlink=yes }}</ref>
 
=== Хакимдары ===
# Панах-аға Салахлы▼
# Али-аға Салахлы▼
# Мостафа-аға Шыхлы▼
 
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
▲#Панах-аға Салахлы
▲#Али-аға Салахлы
▲#Мостафа-аға Шыхлы
 
== Ҡарағыҙ ==
* [[Борчалинский султанат]]
* [[Куткашенский султанат]]
Юл 28 ⟶ 26:
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
 
== Сығанаҡтар ==
== Һылтанмалар ==▼
 
▲== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡаҙаҡ_солтанлығы» битенән алынған