Википедия

Һыҙғы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
10 юл:
Һыҙғы улусы башҡорттары батша Алексей Михайловичтың 1852 йылғы грамотаһына ярашлы үҙҙәренең аҫаба ерҙәрен ҡулланалар. Аҫаба ерҙәр составына [[Ҡариҙел (йылға)|Өфө йылғаһы]] үрҙәрендәге ерҙәр ҙә ингән.
 
1697 йылда һыҙғылар [[Пётр I]] тарафынан Һаҡлау грамотаһын алалар. Уларҙың вәкиле Илекәй Бикбаев ғаризанамәһендә, башҡорттарҙың ата-бабалары боронғо ваҡыттарҙа Себер юлындағы Өфө өйәҙендә аҫабалыҡ ерҙәрендәге сабынлыҡтар, балыҡ тотоу, һунарға йөрөү менән иркен шөғөлләнгәндәр, ә хәҙерге ваҡытта уларҙың аҫаба ерҙәренә төрлө урыҫ кешеләре баҫып инә, уларҙың ерҙәрендә ер һөрәләр, төрлө һалымдар менән йонсоталар, тип яҙа һәм уларҙың ерҙәренә межа үткәреүҙе һорай. Кущин башҡорттары Илекәй Бикбаев менән берлектә ерҙәренә межа үткәреүгә өлгәшәләр һәм уның һөҙөмтәһендә алған грамотаға ярашлы үҙ ерҙәре менән 1652 йылға тиклем хужалыҡ итәләр<ref>Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. (653 битендә)
1697 йылда һыҙғылар [[Пётр I]] тарафынан Һаҡлау грамотаһын алалар. Уларҙың вәкиле Илекәй Бикбаев ғаризанамәһендә ошолайтып әйтелә:{{начало цитаты}}«…В прошлых годах владели деды и отцы их вотчинною землею и сенными покосы и рыбными ловли с озеры и ыстока и бортным угодьем и хмелевым щипаньем и з бобровыми гоны и кунишным и всякими звериными ловлями в Уфимском уезде по Сибирской дороге вверх по Уфе реке по обе стороны, верхнея межа Карамалий исток, а по другую сторону Уфы реки Березовый мыс, а нижнея межа — речка Чечат по обе стороны, а по другую сторону Уфы реки речка Беолом(ш) по обе стороны, а те де… вотчинною землею и вышеписанными всякими угодья владеют они, а в ту их вотчину выезжают насильством разных городов всякие русские люди и в той их вотчине землю пашут и всякие налоги и обиды чинят и нам, великому государю, пожаловати б их велить на ту их вотчинную землю послать с Уфы дворянина и подьячего, чтобы описать их землю… и велено от сторонних людей отмежевать их землю по старым урочищам как владели деды и отцы их.
</ref>
Кущинские башкирцы подтвердили точность граней и межей вотчины Илекейки Бекбаева с товарыщи и владели они ею по грамоте 1652 г.»{{конец цитаты|источник=Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. (на с.653)}}
 
XVII—XVIII быуаттарҙа [[башҡорт ихтилалдары]]н баҫтырғандан һуң заводтар һәм ҡалалар төҙөү өсөн башҡорт биләмәләрен тартып алыу һәм буш хаҡҡа һатып алыу көсәйә һәм XIX быуатта ла дауам итә.
 
1801 йылдың 21 апрелендә Һыҙғы улусы башҡорттары Саранин заводы хужаһы Иван Осокинға Өфө йылғаһы ағымындағы уң яры буйлап урынлашҡан ерҙәрҙе киләһе ориентирҙар буйынса һаталар<ref>Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. (на с.654)</ref>: <blockquote>«От межи [[Красноуфимск]]а служилых казаков по р. [[Синара (река)|Санаре]] по обеим сторонам и от устья оной речки до вершины длиною на 30, а в ширину от межи Красноуфимских казаков чрез оную Санары прямою же линиею в 20 верст за сверх оной ещё состоящей смежно ниже речки Санары по речкам же Быргынды, Саргаю и Чуч(г)ату, впадающим в р. Уфу по течению с правой стороны с устья до вершины и до меж…»</blockquote>
 
1834 йылда Һыҙғы ауылында — 235, ә 1859 йылда 410 башҡорт иҫәптә тора. Шулай уҡ [[типтәрҙәр]] (бөтәһе 86 кеше) йәшәй. 1757 йылдан Һыҙғы улусы биләмәләрендә башҡорттар индергән 1-се Сарсаз һәм 2-се Сарсаз мари типтәрҙәре ауылдары билдәле.
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Һыҙғы» битенән алынған