Органик булмаған химия: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Органик химия''' — химияның барлыҡ химик элементтарҙың һәм уларҙың органик булмаған берләшмәләренең тәҙөлөшөн, реакция һәләтен һәм үҙенсәлектәрен өйрәнеүсе бүлеге. Был өлкә органик матдәләрҙән башҡа (бер нисә ябай, ғәҙәттә, органик булмағандарға ҡараған органик ябай берләшмәләрҙән тыш, [[углерод]] ингән берләшмәләр класы<ref>К неорганическим соединениям углерода обычно относят некоторые соли ([//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B карбонаты], [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B цианиды], [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B цианаты], [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B тиоцианаты]) и соответствующие им кислоты, а также [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0 оксиды углерода], [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D0%B2 карбонилы металлов] и [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%B4%D1%8B карбиды].</ref>) үҙ эсенә барлыҡ химик берләшмәләрҙе ала. Углеродлы органик һәм органик булмаған берләшмәләр араһында айырма ҡайһы бер күҙаллауҙар буйынса ирекле<ref name="text">Spencer L. Seager, Michael R. Slabaugh. ''Chemistry for Today: general, organic, and biochemistry''. // Thomson Brooks/Cole, 2004. — Р. 342. [//ru.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/053439969X ISBN 0-534-39969-X]</ref>.
'''Органик булмаған химия''' химик элементтарҙы, уларҙан барлыҡҡа килгән ябай һәм ҡатмарлы матдәләрҙе (органик берләшмәләрҙән тыш) өйрәнә. Заманса техника материалдарын булдырыуҙы тәьмин итә. 2013 йылға ҡарата билдәле органик булмаған матдәләр һаны 500 мең тирәһе
Юл 7 ⟶ 8:
 
== Төшөнсә тарихы ==
''Органик булмаған химияһы атамаһы'' тарихы химияның элементтарҙы, берләшмәләрҙе, шулай уҡ тере булмаған нәмәләрҙән барлыҡҡа килгән матдәләрҙең реакцияһын тикшереү менән шөғөлләнгән өлөшөн күҙаллауҙан барлыҡҡа килә. Әммә ваҡыт үтеү менән 1828 йылда абруйлы немец химигы Фридрих Велерҙың аммоний цианатының (NH4OCN) органик булмаған берләшмәһенән мочевина синтезлауы тере һәм тере булмаған тәбиғәт араһындағы сиктәрҙе юя. Мәҫәлән, тере йән эйәһе бик күп органик булмаған матдә етештерә. Икенсе яҡтан, бөтә органик берләшмәләрҙе лабораторияларҙа синтезларға мөмкин. Әммә химияны өлкәһендә бүлергә кәрәк һәм был бик көнүҙәк, сөнки органик химия һәм органик булмаған химияла матдә төҙөлөшө айырыла. Был һәр тармаҡта тикшеренеү ысулдарын һәм алымдарын ябай ғына системалау мөмкинлеге бирә.
 
== Химик элементтарҙың классификацияһы ==
[[Файл:2009._Марка_России_block_hi12617778614b3533c539657.jpg|справа|мини|500x500пкс|[[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]], 2009: [[Химик элементтарҙың периодик системаһы|периодик системаһы]] [[Менделеев Дмитрий Иванович|Д.  И.  Менделеевтың периодик системаһы]], 1871 йыл. Почта маркаһы]]
''Химик элементтарҙың периодик системаһы'' (''Менделеев таблицаһы'') — элементтарҙың төрлө үҙенсәлектәрен атом ядроһы зарядына бәйле билдәләүсе химик элементтар классификацияһы. Система 1869 йылда рус химигы Д. И. Менделеев булдырған периодик закондың график сағылышы булып тора. Уның тәүге вариантын Д. И. Менделеев [[1869]]—[[1871 йыл]]дарҙа эшләй һәм элементтарҙың үҙенсәлеген уларҙың атом ауырлығына бәйле урынлаштыра. Бөтәһе периодик системаның бер нисә йөҙ вариантын тәҡдим итә<ref>В книге В. М. Потапов, Г. Н. Хомченко «Химия», М. 1982 (стр. 26) утверждается, что их более 400.</ref>. Хәҙерге вариантында элементтар ике өлөшлө таблицанан ғибәрәт, уның һәр бағанаһы (төркөм) төп физик-химик үҙенсәлектәрҙе билдәләй, ә юлдар билдәле кимәлдә бер-береһенә оҡшағанлыҡты күрһәтеүсе периодтар.
 
Юл 47 ⟶ 48:
|тираж = 15 000
}}
 
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Органик химия]]