Википедия

Шахтёр-ҡыҙылгвардеецтар обелискыһы (Константиновск): өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә Comp1089 Шахтер–ҡыҙылгвардеецтар обелискыһы (Константиновск) битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: [[Шахтёр–ҡыҙылгвардеецтар обелискыһы (…
ә orfografiya
1 юл:
{{Достопримечательность
|Тип =
|Русское название = Шахтер–ҡыҙылгвардеецтар обелискыобелискыһы
Комарову
|Оригинальное название =
10 юл:
|Страна = Рәсәй
|Название местоположения =
|Местоположение = [[Константиновск]] ҡалаһы, [[Ростов өлкәһе]]
|Координаты =
|lat_dir =N |lat_deg =
42 юл:
|image1=[https://img-fotki.yandex.ru/get/30752/16389044.39/0_bbf1b_bee150d6_orig Обелиск шахтерам–красногвардейцам]
}}
'''Шахтер-ҡыҙылгвардеецтар обелискыобелискыһы''' — [[Ростов өлкәһе]]нең [[Константиновск]] ҡалаһында, [[1918 йыл]]да аҡ ғәскәрҙәр тарафынан әсир ҡыҙылгвардеецтарҙы юҡ итеү иҫтәлегенә ҡуйылған һәйкәл-обелиск.
 
== Тарихы ==
[[Граждандар һуғышы]] йылдарында, [[1918 йыл]]дың [[29 апрель|29 апреленд]]ә Дон станицаһы КостантиновсктаКостантиновскиҙа аҡ гвардеецтар 860 самаһы әсир ҡыҙылгвардеец, шахтершахтёр, эшселәрҙе — Александровск-ГрушевкийГрушевский (хәҙер Шахты ҡалаһы), Сулин һәм Александровский (хәҙер [[Запорожье]] ҡалаһы) тимер юлсыларын язалап үлтерә. Улар араһында ҡатын-кыҙҙар һәм балалар ҙа була. Әсирҙәрҙе төрлө тораҡ пункттарында ҡулға алалар, бер партияға туплайҙар һәм сауҙагәр Пустовойтовтың иген амбарына ябалар. Аҡ гвардеецтар иген амбарын үлем казематына әйләндерә. Һыуһауҙан һәм аслыҡтан күптәр үлә. Ҡалғандарын палачтар шашкалар менән тураҡлай һәм пулеметтанпулемёттан атып үлтерә.
 
Был [[Граждандар һуғышы]] ваҡытында Константиновск ҡалаһындағы ҡан иң күп түгелгән урын була. Тере ҡалыусыларҙың береһе, бронепоездың элекке яугиры М. В. Червонная шулай тип хәтерләй: «Ҡанға батҡан, ярам тере әсирҙәр бер-береһенең өҫтөндә ултырҙы һәм ятты. Һауа етмәгәнлектән һәм тығыҙлыҡтан 40 кеше тонсоғоп үлде. Ваҡыты-ваҡыты менән аҡ кпзпктпр амбар ишеген асып, әсирҙәрҙе һөйрәп сығарҙы һәм шунда уҡ уларҙы тураҡланы, штыктар менән сәнсеп үлтерҙе».
 
Һуңыраҡ йөҙҙәрсә кеше фажиғәле һәләк булған урында, киләсәк быуындар белһен өсөн: «Был бинала (элекке иген амбары) 1918 йылда аҡ гвардия палачтары ҡыҙыл партизандарҙы — шахтерҙарҙышахтёрҙарҙы, уларҙың ҡатындарын һәм балаларын йыртҡыстарса язаланы. Бөйөк Октябрь еңеүе өсөн көрәшеүселәргә мәңгелек иҫтәлек һәм мәңгелек дан».
 
Сауҙагәр Пустовойтовтың үлем амбары эргәһендә [[1967 йыл]]да Шахты ҡалаһы хеҙмәтсәндәре Константиновка ҡалаһы халҡы менән бергә һәләк булыусылар иҫтәлегенә «Шахтерҙар иҫтәлегенә» обелискын ҡуя. Һәйкәлгә былай тип яҙыла: «1918 йылда аҡ гвардеецтар тарафынан йыртҡыстарса язаланыусылар шахтылар хәтерендә мәңге йәшәр. Атайҙарыбыҙ төҙөп өлгөрмәгәнде беҙ төҙөрбөҙ, улар йырлап бөтөрмәгәнде беҙ йырлап бөтөрөрбөҙ».
 
Шахты таусылары төҙөткән обелисккаобелискыға яҙын Константиновск халҡы сәскәләр һала. Тулыһынса Совет власы КонстантиновсктаКонстантиновскиҙа [[1920 йыл]]дың [[9 ғинуар]]ында урынлаштырыла, шуға күрә ҡала урамдарының береһенә (элекке Дон урамы) 9 ғинуар атамаһы бирелгән (1905 йылдың 9 ғинуары менән бутамаҫҡа).
 
== Әҙәбиәт ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Шахтёр-ҡыҙылгвардеецтар_обелискыһы_(Константиновск)» битенән алынған