Википедия

Ҡәғбә: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
45 юл:
|Commons =
}}
 
 
{{Ислам}}
'''Ҡәғбә''', ({{lang-ar|الكعبة المشرفة}}) - — [[Мәккә]] ҡалаһында, [[Мәсжид әл-Хәрәм]]дең уртаһында урынлашҡан, мосолмандар өсөн изге бер бина. Намаҙ ҡылған кеше ғибәҙәтен Ҡәғбә яғына ҡарап башҡарырға тейеш. [[Хаж]] ғибәҙәтенең төп шарттарынан береһе булып Ҡәғбә тирәләй әйләнеп сығыу тора.▼
 
▲'''Ҡәғбә''', ({{lang-ar|الكعبة المشرفة}}) - [[Мәккә]] ҡалаһында, [[Мәсжид әл-Хәрәм]]дең уртаһында урынлашҡан, мосолмандар өсөн изге бер бина. Намаҙ ҡылған кеше ғибәҙәтен Ҡәғбә яғына ҡарап башҡарырға тейеш. [[Хаж]] ғибәҙәтенең төп шарттарынан береһе булып Ҡәғбә тирәләй әйләнеп сығыу тора.
 
== Ҡәғбә тураһында ==
(ғәр. – — куб), исламдың иң мөҡәддәс урыны, бөтә мосолмандар ҙа намаҙ ваҡытында уның яғына йөҙөн бора. Ул Мәккә ҡалаһының (Сәғүд Ғәрәбстаны) төп мәсеттең (әл-Мәсжиж әл-Харам) уртаһында урынлашҡан. Ғәҙәттә ул ҡара, хаж ваҡытында аҡ япма (кисва) менән ҡаплап ҡуйыла, япмаға алтын менән аяттар сигелгән. Ислам ҡабул иткәнгә тиклем, Хиджаз провинцияһындағы мәжүси ҡәбиләләрҙең төп мөҡәддәс урыны була, ислам уның мөҡәддәслеген таный. Йыл һайын унда барыу хаж ҡылыуҙың төп йолаларының береһе булып тора. Ҡәғбә төп табыныу урыны – — уның көнсығыш мөйөшөнә беркетелгән “ҡара«ҡара таш"».
 
== Тарихы == ▼
 
▲== Тарихы ==
 
Мосолмандарҙың изге ҡалаһы Мәккә Сәғүд Ғәрәбстаны короллегенең көнбайыш өлөшөндә, Ҡыҙыл диңгеҙҙән 75 саҡрым алыҫлыҡта, бейек булмаған тауҙар араһында, 300 метр бейеклектә урынлашҡан.
 
Мәккә беҙҙең эраның IV быуатынан алып билдәле. Ундағы Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы төрлө мәжүсилек культы юлынан барыусыларҙың табыныу урыны булған.
570 йылда Мәккәлә Мөхәммәт пәйғәмбәр тыуған. Яҡынса 610 йылдарҙа ул үҙенең тәғлимәттәрен тарата башлаған, һөҙөмтәлә яңы дин  — ислам барлыҡҡа килгән. Мәҙинәлә йәшәп, аҙаҡ киренән Мәккәгә ҡайтҡан Мөхәммәт пәйғәмбәр 630 йылда Ҡәғбәне төрлө мәжүсилек юлынан барыусыларҙан азат иткән, уны мосолмандарҙың төп ғибәҙәтханаһы тип атаған. Шул ваҡыттан бирле Мәккә ислам диненең үҙәге, барлыҡ мосолмандың изге ҡалаһы һанала. “Ҡөрьән”дә"Ҡөрьән"дә ул “ҡалаларҙың«ҡалаларҙың әсәһе”әсәһе» тип аталған.
Бөгөн Мәккә  — бер миллиондан ашыу халҡы булған заманса ҡала. Уның бар тормошо Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы һәм уның тирәләй төҙөлгән “Харам”«Харам» мәсете (ғәрәпсә “изге«изге мәсет”мәсет» тигәнде аңлата) менән бәйле. Был иман йорто Мәккәнең үҙәгендә урынлашҡан. “Харам”дың"Харам"дың икенсе исеме  — “Тыйылған«Тыйылған мәсет”мәсет». Унда мосолман булмаған кешеләргә инергә ярамай.
Әйткәндәй, башҡа дин тотҡандарға Мәккәгә юл ябыҡ. Элек бында инергә тырышҡандарҙың ғүмере өҙөлһә, хәҙер был эш штраф йәки илдән ҡыуыу менән сикләнә.
“Харам”«Харам» мәсетенең майҙаны 309 мең квадрат метрҙы тәшкил итә. Уның 95 метр бейеклек туғыҙ манараһы, дүрт ҡапҡаһы бар. Бинаның эсе заманса йыһазландырылған, ете эскалатор эшләй. Мәсет бер юлы 700 мең кешене һыйҙыра ала.
Мосолман риүәйәте буйынса, ул  — Әҙәмгә Алла тарафынан бүләк ителгән, кешеләрҙең гонаһтарынан ҡарайып бөткән аҡ яҡут. Уның өҫтөнә Әҙәм төҙөгән ҡоролма туфан һыуы ҡалҡҡандан һуң емерелгән. Ибраһим пәйғәмбәр (Библияла Авраам) һәм уның улы Исмәғил Алла ихтыярына ярашлы Ҡ. нигеҙен тергеҙә, шунан һуң пәйғәмбәр бөтә диндарҙарға унда хаж ҡылырға васыят итә. Легендаға ярашлы, ҡәғбә тышында, уның төньяҡ‑көнсығыш стенаһы буйында, Исмәғил һәм уның әсәһе Хәжәр ерләнгән. Ҡәғбә бөтә донъя мосолмандарының берҙәмлек символы һанала.
 
[[Файл:kaaba.png|thumb|left|300px|1 - — Ҡара таш ({{lang-ar|حجر أسود}}, ''Хәжәрүл әсвәд''), 2 - — Ҡәғбәнең кереше, 3 - — улаҡ ({{lang-ar|مزراب}}, ''Мизраб''), 4 - — шадырван, 5 - — әл-хәтыйм, 6 - — мөлтазам, 7 - — Мәкамы Ибраһим, 8 - — Шәркый, 9 - — Йәмәни, 10 - — Шами (Сүриә), 11 - — Гыйраки, 12 - — Ҡәғбәнең кисвәсе, 13 - — тауафтың башланыуын белдереүсе таҫма, 14 - — Мәкамы Ябраил]]▼
 
▲[[Файл:kaaba.png|thumb|left|300px|1 - Ҡара таш ({{lang-ar|حجر أسود}}, ''Хәжәрүл әсвәд''), 2 - Ҡәғбәнең кереше, 3 - улаҡ ({{lang-ar|مزراب}}, ''Мизраб''), 4 - шадырван, 5 - әл-хәтыйм, 6 - мөлтазам, 7 - Мәкамы Ибраһим, 8 - Шәркый, 9 - Йәмәни, 10 - Шами (Сүриә), 11 - Гыйраки, 12 - Ҡәғбәнең кисвәсе, 13 - тауафтың башланыуын белдереүсе таҫма, 14 - Мәкамы Ябраил]]
 
== Һандар ==
* Ҡәғбәнең координаталары {{coor dms|21|25|24|N|39|49|24|E|type:landmark}}.
* Ҡәғбәнең үлсәмдәре: төньяҡ-көнсығыш яғы- 12.63  м; төньяҡ-көнбайыш яғы - — 11.03  м; көньяҡ-көнбайыш яғы - — 13.10  м; көньяҡ-көнсығыш яғы - — 11.22  м оҙонлокта һәм бейеклеге 13 метр. 145 м<sup>2</sup>лыҡ майҙанды биләп тора.
Ҡәғбәнең бер яҡ стенаһына тышҡы яҡтан "«ҡара таш"» индереп урынлаштырылған.Ҡәғбә тыш яҡтан киҫүә менән ҡапланған. Икенсе быуатта уҡ грек географы Птоломей, Мокарәбәлә (Мәккә ул саҡта шулай аталған) мәжүси ғәрәптәрҙең изге урыны бар тип яҙа. Риүәйәттәргә ҡарағанда, ул ваҡытта был изге урын таш диуар менән әйләндереп тура мөйөшлө йорт булғанлығы әйтелә.
 
== Әҙәбиәт ==
* Пиотровский М. Б.  Коранические сказания. М., 1991.
* {{книга|часть=Кааба|заглавие=Исторический словарь|ссылка часть=http://dic.academic.ru/dic.nsf/hist_dic/11182|год=2000|ref=Исторический словарь}}
* {{книга|часть=Кааба|заглавие=Энциклопедия Кольера|ссылка часть=http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_colier/1740/|издательство=Открытое общество|год=2000|ref=Энциклопедия Кольера}}
Юл 82 ⟶ 79:
* {{cite web|url=http://www.islam.ru/content/kultura/mejet_haram_baytyllah_v_mekke|title=Мечеть Харам Байт-Уллах в Мекке|date=2011-09-13|publisher=Ислам.ру|lang=ru|accessdate=2013-08-09|archiveurl=http://web.archive.org/20120219214806/www.islam.ru/content/kultura/mejet_haram_baytyllah_v_mekke|archivedate=2013-07-26|ref=Мечеть Харам Байт-Уллах в Мекке}}
----
* [http://www.youtube.com/watch?v=tt5lOSemY64 10 фактов о Каабе, которые вы, возможно, не знали] (islamworld.tv)
* [http://islamnaneve.com/?p=art/mosque/alharam Священная Мекка и Кааба. История строительства. Чёрный камень. «Место Ибрагима»]
* [http://www.portalostranah.ru/view.php?id=154 Кааба: происхождение, история и устройство по материалам саудовских, иранских и египетских первоисточников, включая русское иновещание некоторых из этих стран  — в тексте и аудио, рус.]
* [http://www.salam-alejkum.narod.ru/answers_kaabah.html Краткое изложение истории Каабы]
* [http://www.haj.ucoz.ru/ Виртуальная энциклопедия Хаджа. Большая фотогалерея]
* [http://www.1001nightbook.com/%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D1%8B/ Внутри Каабы. История Храма от ангелов до Saudi BinLadin Group.]
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
{{ external media
| align = right
Юл 98 ⟶ 94:
| video3 = [http://www.youtube.com/watch?v=6qLzC_1VVbM&feature=related Смена одеяния на Каабе]
}}
 
 
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡәғбә» битенән алынған