Мифология: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә →Мифтарҙың барлыҡҡа килеүе: Төҙәтеү |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) "Мифология" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
||
1 юл:
'''Мифология''' ({{Lang-el|μυθολογία}} от {{Lang-el2|μῦθος}} — «риүәйәт» «хикәйәт» һәм {{Lang-el2|λόγος}} — «һүҙ», « хикәйә», «тәғлимәт өйрәнеү») — үҙгәреүсән ысынбарлыҡ шарттарында кеше аңының айырым формаһы, традицияларын һаҡлау ысулы<ref>''[[Митрохин, Лев Николаевич|Митрохин Л. Н.]]'' [http://endic.ru/philosophy/Mifologija-1391.html Мифология] // Философский словарь.</ref>; ырыу-община фекерләүенең төп ысулы<ref>''[[Лосев, Алексей Фёдорович|Лосев А. Ф.]]'' История античной философии в конспективном изложении. М. : ЧеРо, 1998. С. 5.</ref>; иң боронғо тирә-яҡ ысынбарлыҡты һәм кеше асылын аңлап ҡабул итеү (конципирование) юлы<ref name="Мелетинский">''[[Мелетинский, Елеазар Моисеевич|Мелетинский Е. М.]]'' [http://www.ruthenia.ru/folklore/meletinsky1.htm Миф и двадцатый век] // Избранные статьи. Воспоминания. М., 1998.</ref>. Үҙ эсенә халыҡ хикәйәттәрен (миф, [[эпос]] һ. б.) ала. Мифология фәнни дисциплиналар, мәҫәлән — сағыштырыу мифологияһы<ref>[http://britannica.com/EBchecked/topic/400920/myth Myth // ''Encyclopædia Britannica'']</ref>{{Sfn|Kirk|1973}} (философия, [[тарих]], филология) сиктәрендә, өйрәнелә.
Мифологиянан фольклорҙан айырыла: миф — ысын һәм тормоштағыға оҡшаш тип ҡабул ителергә тейеш булмаған фольклорҙан айырмалы рәүештә мифологик аң кешеһенең икеләнмәй ысынбарлыҡ тип ҡабул иткән донъя тураһындағы күҙаллауҙар йыйылмаһы. Фольклор донъяны художество-эстетик сағылдырыу һәм, мифология килтереп сығарған продукт булғанлыҡтан, уның теге йәки был һыҙаттарын һаҡлай, тик уға тиң булмай<ref>{{Cite web|url=http://litresp.ru/chitat/ru/%D0%9F/pankin-s/istoriya-i-teoriya-religij/9|title=9. Мифологический эпос и фольклор. «История и теория религий» {{!}} Панкин С.|publisher=litresp.ru|lang=ru|accessdate=2017-12-13}}</ref>.
Н.&nbsp;Б&nbsp;Мечковская был ыңғайҙан: «Мифология — халыҡтың коллектив аңының тәүге тарихи формаһы, практик, фәнни, нәфис танып- белеү тағы ла а дин элементтары берҙәм донъя картинаһы, дин элементтарынан торған, практик, фәнни, нәфис һәм танып белем тағы ла айырым бер-береһенән айырырлыҡ түгел. Фольклор — был халыҡтың тарихи беренсе художество (эстетик) телмәр, телмәр-музыка, хореография, драма)»<ref>[https://read24.ru/b/1551/4.html Мифы и фольклор] // ''[[Нина Борисовна Мечковская|Мечковская Н. Б.]]'' Язык и религия. Лекции по филологии и истории религий. {{М.}} : Издательский дом : Агентство «Фаир», 1998. 352 с. ISBN 5-88641-097-X</ref> коллектив ижады.
Шулай итеп мифологияның кеше зиһене менән бәйләнеше бар. Мифик образдарҙың барлыҡҡа килеү ваҡытын билдәләү мөмкин түгел, уларҙың барлыҡҡа килеүе тел һәм фекерләү һәләте барлыҡҡа килгән осор менән бәйле.▼
Мифтың төп маҡсаты - кеше башҡарған һәр бер мөһим ғәмәл өсөн өлгө, модель булыу. Миф кешегә тормош мәғәнәһен тойоп йәшәү мөмкинлеген биреп, көндәлек тормошто [[Ритуал|ритуаллаштырыуға]] хеҙмәт итә<ref>''[[Элиаде, Мирча|Элиаде М.]]'' Очерки сравнительного религиоведения. М. : Ладомир, 1999. 488 с. С. 373. ISBN 5-86218-346-9</ref>.
Палеоконтакт теорияһы яҡлылар фаразы буйынса, мифтар — тарихта ысын булған ваҡиғалар. Хәҙерге заманда «Карго культы» «миф» һүҙен шундай мәғәнәлә ҡулланыу өлгөһө булып тора. Шуның өсөн улар [[дин]] һәм [[фән]]де мифологияға яңыса ҡарарға саҡыра. Миҫал өсөн улар [[Библия]]ла яҙылған ваҡиғаны күрһәтә һәм хәҙерге фәндәге [[белем]]де, терминологияны ҡулланып яңы аңлатма бирә.▼
== Мифтарҙың
Донъяны мифологик күҙ алдына килтереү билдәле бер үҫеш юлында бөтә халыҡтарҙа ла булған. Был тарихты өйрәнеү менән дә, хәҙерге заман тупаҫ халыҡтарҙы өйрәнеү менән дә дәлилләнә, уларҙың һәр береһендә мифологияның теге йәки был төрө бар<ref name="Золотая ветвь">[[Фрэзер, Джеймс Джордж|Фрэзер Дж.]] Золотая ветвь: Исследование магии и религии / Пер. с англ. М. К. Рыклина / Пер. с англ. И. Утехина. — М.: ТЕРРА-Книжный клуб, 2001. — 528 с. — (Боги и учёные). — ISBN 5-275-00248-3</ref>.
[[Библия|Библияла]] көнбайыш-семит мифологияһы шаңдауы күҙәтелә. [[Ғәрәптәр|Ғәрәптәрҙең]] [[ислам]] ҡабул ителгәнгә тиклем үҙ мифологияһы булған. Әгәр [[Европа|европалылар]] тиклем Бөйөк географик асыштар эпохаһына тиклем антик һәм библия мифологияһы менән генә таныш булһалар, һуңғараҡ яйлап Африка, Америка, Океания, Австралия халыҡтарының мифтары тураһында ла белгән.
Мифология бәйленеше кеше аңындағы. Мифик образдарҙың барлыҡҡа килеү ваҡытын билдәләп үтерлек түгел, улар менән бәйле мәғариф [[Тел (лингвистика)|теле]] аң һәм<ref>''Афанасьев А. Н.'' «Древо жизни: Избранные статьи». М. : «[[Современник (издательство)|Издательство Современник]]<nowiki/>» (Б-ка «Любителям российской словесности»), 1982. 75 000 экз. 464 с. ''«Богатый и можно сказать — единственный источник разнообразных мифических представлений есть живое слово человеческое»''.</ref>.
▲Шулай итеп, мифологияның кеше зиһене менән бәйләнеше бар. Мифик образдарҙың барлыҡҡа килеү ваҡытын билдәләү мөмкин түгел, уларҙың барлыҡҡа килеүе тел һәм фекерләү һәләте барлыҡҡа килгән осор менән бәйле. Мифтарҙың төп бурысы — кеше эшләгән ниндәйҙер мөһим ғәмәлдең өлгөһөн булдырыу. Миф көндәлек тормошто ритуаллаштырып кешегә йәшәү мәғәнәһен аңлатыу өлгөһө булып тора.
▲Палеоконтакт теорияһы яҡлылар фаразы буйынса, мифтар
[[Категория:Мәҙәни антропология]]
[[Категория:Халыҡ мәҙәниәте]]
[[Категория:Мифология]]
| |||