Википедия

Ғәлиәхмәтов Әхмәтзыя Ғәлиәхмәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
 
'''Ғәлиәхмәтов Әхмәтзыя Ғәлиәхмәт улы''' ([[30 декабрь]] [[1921 йыл]] — [[30 октябрь]] [[2009 йыл]]) — [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]] яугиры, ҡыҙылармеец, 16-сы гвардия кавалерия дивизияһы кесе лейтенанты. Ҡыҙыл Йондоҙ, II дәрәжә Ватан һуғышы ордендары кавалеры.
 
== Хәрби хеҙмәте ==
Әхмәтзыя Ғәлиәхмәтов [[1921 йыл]]дың [[30 декабрь|30 декабрендә]] [[Асҡын районы]]ның [[Ҡашҡа (Асҡын районы)|Ҡашҡа]] ауылында тыуа. [[1941 йыл]]дың [[25 июнь|25 июнендә]] Асҡын[[Бөйөк хәрбиВатан комиссариатынан повесткаһуғышы]]на алаалына. Башта ул [[Силәбе]] янындағы [[Саңғы]] десант батальонына эләгә. Кавалерия дивизияһы булдырылғас, хеҙмәтен унда дауам итә. [[1942 йыл]]дың мартында дивизия 275-се кавалерия полкы составында [[Таһир ҠусимовКүсимов]] һәм [[Сәғит АлибаевӘлибаев]] етәкселегендә [[Липецк өлкәһе]] [[Елец]] ҡалаһы янында дошманға ҡаршы беренсе хәрби һынауға ебәрелә. Дивизия яугирҙарына дошман атакаһын көнөнә бер нисә тапҡыр кире ҡайтарырға тура килә. Әхмәтзыя Ғәлиәхмәтовтың [[1945 йыл]]дың [[9 май]]ында Преемниц немец ҡалаһы янында тамамланған фронт юлы шулай башлана.
 
Әхмәтзыя һуғыш йылдарында өс тапҡыр яралана. Озерки хуторы янында ул дошмандың пулемет расчетын тар-мар итә, ҡаты яралана, ҡанға батҡан килеш станок пулеметынан дошманға ут асып, үҙ полкы яугирҙарына ярҙам итә.
 
[[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]]ның 275-се полкында хеҙмәт итә. [[Курск]] дуғаһы янындағы алыштарҙа күрһәткән батырлығы тураһында атаһы Ғәлиәхмәт Низаметдин улы Сәғит Алибаевтан [[1942 йыл]]да хат ала. УлҒаилә хатархивында ғаиләһаҡланған архивындахатта һаҡланған.былай тип яҙыла:
«{{Цитата|Һеҙгә Бөйөк Ватан һуғышы яу ҡырынан депутатығыҙ С.Алибаев (ул йылдарҙа С.Әлибаев СССР Юғары Советы депутаты була) яҙа. Часта беҙҙең командованиела улығыҙ Зыя Ғәлиәхмәтов хеҙмәт итә. Ул үҙен дисциплиналы, көслө ихтыярлы, сәйәси яҡтан үҫешкән итеп күрһәтте, хәрби ҡорал менән оҫта эш итеүгә ҡыҫҡа ваҡыт эсендә эйә булды. Изге Ватанына булған тәрән мәхәббәте уның йөҙөнә сыҡҡан, ул фронтта ошо хистәрен айырыуса күрһәтте. Ғәлиәхмәт ағай, бында, әлбәттә, һеҙҙең өлөш тә ҙур. Армия өсөн шундай лайыҡлы ул үҫтереүегеҙ менән ғорурланығыҙ, ә беҙ Һеҙгә ҙур рәхмәт белдерәбеҙ. Улығыҙ оборона ҡоролмалары төҙөгәндә ҙур оҫталыҡ күрһәтте, дошмандың өс һалдатын юҡ итте һәм үҙе лә еңелсә яраланды. Уға беренсе санитар ярҙамы күрһәткәндән һуң, ауыртыуҙарына һәм арыуына ҙарланмай алдынғы рәттә ҡалды. Ә бындай яра менән санчаста бер нисә көн дауаланырға тейеш ине.▼
<blockquote>
▲«Һеҙгә Бөйөк Ватан һуғышы яу ҡырынан депутатығыҙ С.Алибаев (ул йылдарҙа С.Әлибаев СССР Юғары Советы депутаты була) яҙа. Часта беҙҙең командованиела улығыҙ Зыя Ғәлиәхмәтов хеҙмәт итә. Ул үҙен дисциплиналы, көслө ихтыярлы, сәйәси яҡтан үҫешкән итеп күрһәтте, хәрби ҡорал менән оҫта эш итеүгә ҡыҫҡа ваҡыт эсендә эйә булды. Изге Ватанына булған тәрән мәхәббәте уның йөҙөнә сыҡҡан, ул фронтта ошо хистәрен айырыуса күрһәтте. Ғәлиәхмәт ағай, бында, әлбәттә, һеҙҙең өлөш тә ҙур. Армия өсөн шундай лайыҡлы ул үҫтереүегеҙ менән ғорурланығыҙ, ә беҙ Һеҙгә ҙур рәхмәт белдерәбеҙ. Улығыҙ оборона ҡоролмалары төҙөгәндә ҙур оҫталыҡ күрһәтте, дошмандың өс һалдатын юҡ итте һәм үҙе лә еңелсә яраланды. Уға беренсе санитар ярҙамы күрһәткәндән һуң, ауыртыуҙарына һәм арыуына ҙарланмай алдынғы рәттә ҡалды. Ә бындай яра менән санчаста бер нисә көн дауаланырға тейеш ине.
 
Алдағы алыштарҙа ла ул ҡыйыулыҡ һәм түҙемлек үрнәге күрһәтте. Мәҫәлән, яугирҙар алдына бурыс ҡуйылды: төнләтөндә дошман һағын юҡ итергә. Улығыҙ Зыя яраланған булыуына ҡарамаҫтан, бер төркөм һалдат менән алға ынтылды. Дошман уты аҫтында алғы һыҙыҡҡа яҡынлашҡас, ҡул гранатаһы ырғытты. Иптәштәре уға ярҙам итеп, дошманға ут асты. Дошман яу ҡырында ике пулемет, алты мылтыҡ һәм бер үле һалдатын ҡалдырып, ҡасырға мәжбүр булды. Ҡуйылған бурыс үтәлде. Таң атыуға дошмандың төп көстәре миномет уты асты. Көслө шартлауҙан Зыя контузия алды, ҡолаҡтары ишетмәҫ булды. Әммә ул был яра түгел, ауыртынмайым тигән булып йәнә алғы һыҙыҡта ҡалды. Ул етеҙ атҡа атланып яуға барырға теләй ине, әммә был көндәрҙе беҙгә ергә ятып шыуышып барырға тура килде.
 
Бер ваҡыт улығыҙ ҡаты яраланды. Ул аяғында ла баҫып тора алмай ине. Ҡайғырмағыҙ, Ғәлиәхмәт ағай, ә тик ғорурланығыҙ. Улығыҙ сабыр, түҙемле, бурыстарын еренә еткереп үтәй. Оҙаҡламай һауығасаҡ һәм үҙенең частына кире ҡайтасаҡ.
Юл 18 ⟶ 17:
Беҙ уны хөкүмәт бүләгенә тәҡдим иттек, оҙаҡламай уның күкрәген орден биҙәйәсәк. Ул Ватанына булған мәхәббәтен күрһәтте. Улығыҙҙың бүләге — һеҙҙең дә бүләк ул.
Ғәлиәхмәт ағай, мөмкин булған, көсөгөҙҙән килгән бөтә эште лә намыҫлы, яуаплы башҡараһығыҙ, фронтҡа ярҙам итәһегеҙ. Еңеү көнөн яҡынайтаһығыҙ.
Ҡайнар сәләм менән полк комиссары, депутатығыҙ С.Әлибаев. Август, [[1942 йыл]].»</blockquote>|}}
Әхмәтзыя Ғәлиәхмәтовтың хәрби юлы [[1945 йыл]]дың [[9 май]]ында Преемниц немец ҡалаһы янында тамамлана.
 
== Наградалары ==
* Ҡыҙыл Йондоҙ ордены ()<ref name="Галиахметов А. Г.">[https://foto.pamyat-naroda.ru/detail/1091285?backurl=%2F%3Fmode%3Dmain%26find%3DГалиахметов%20Ахматзия%20Галиахметович Галиахметович Галиахметов Ахматзия Галиахметович]</ref>
* II дәрәжә Ватан һуғышы ордены ()
* «Батырлыҡ өсөн» миҙалы ()
* «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы ()<ref>[https://pamyat-naroda.ru/heroes/person-hero77552384/?backurl=%2Fheroes%2F%3Fadv_search%3Dy%26last_name%3DГалиахматов%26first_name%3DАхматзия%26middle_name%3D%26date_birth_from%3D%26static_hash%3D63c67275532352bc7fcde75cb4e7e72av1%26group%3Dall%26types%3Dpamyat_commander%3Anagrady_nagrad_doc%3Anagrady_uchet_kartoteka%3Anagrady_ubilein_kartoteka%3Apdv_kart_in%3Apdv_kart_in_inostranec%3Apamyat_voenkomat%3Apotery_vpp%3Apamyat_zsp_parts%3Akld_ran%3Akld_bolezn%3Akld_polit%3Akld_upk%3Akld_vmf%3Apotery_doneseniya_o_poteryah%3Apotery_gospitali%3Apotery_utochenie_poter%3Apotery_spiski_zahoroneniy%3Apotery_voennoplen%3Apotery_iskluchenie_iz_spiskov%3Apotery_kartoteki%3Asame_doroga%26page%3D1%26grouppersons%3D1&search_view_id=smperson_doroga1091285/ Галиахметов Ахматзия Галиахметович. Наградной лист]</ref>
* «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышындағы фиҙаҡар хеҙмәте өсөн» миҙалы ()
 
41 юл:
* {{китап|автор= Вадим Әғләмов|заглавие= Ышаныч |место= Аскын |издательство= Асҡын районының ижтимагый-сәяси гәзите|год= 1 май 2020 |страниц= № 35}}
* {{китап|автор= Әхтәм Ихсан|заглавие= «Саҡма тояҡ аттарҙа»|место=Уфа |издательство= Башкирское книжное издательство|год= |страницы=117—118}}
 
== Һылтанмалар ==
<!-- Һылтанмаларға текст эсендә ҡуйылған төшөрмәле һылтанмаларҙың бер квадрат йәйә эсендә булған өлөшөн алып ҡуйырға -->
 
{{Портал|Башҡорт атлы дивизияһы}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ғәлиәхмәтов_Әхмәтзыя_Ғәлиәхмәт_улы» битенән алынған