Ғалимдар аллеяһы — мемориал-парк ансамбле, Воробьевы горы яғынан Мәскәү дәүләт университетының төп бинаһына ингән ерҙең ҡаршыһында урынлашҡан. Фонтанлы бассейн буйлап урынлаштырылған Рәсәй фән һәм мәҙәниәт эшмәкәрҙәренә ҡуйылған ун ике һәйкәл-бюстан тора. Скульптуралар бассейндың борттары буйлап симметрик урынлашҡандар — һәр яҡтан алты. Монументтар 1949—1953 йылдарҙа төҙөлә[2][3].
Һәйкәлдәр 1953 йылда ҡуйыла. Художестволы күргәҙмәләр һәм панорамалар дирекцияһы Мәскәү дәүләт университеты төп бинаһының архитекторҙары менән берлектә бөтә статуялар өсөн берҙәм параметрҙар билдәләйҙәр: бейеклеге — 104 сантиметр, скульптура башының бейеклеге — 47 сантиметр, һәр постаменттың үлсәмдәре — 202,5-кә 202,5 сантиметр[4][5].
2004 йылда «Ғалимдар аллеяһы» архитектура-парк ансамбле һәм 12 бюст, Мәскәү Хөкүмәтенең 2004 йылдың 20 декабрендәге 2535-РП һанлы бойороғо менән, төбәк әһәмиәтендәге архитектура һәм ҡала төҙөлөшө ҡомартҡыһы булараҡ, Рәсәй Федерацияһы халыҡтарының мәҙәни мираҫ объекттары реестрына индерелә.[6].
2017 йылда аллея реставрациялана. Мәскәү ҡалаһы мәҙәни мираҫ департаменты етәксеһе Алексей Емельянов ремонт алдынан комплекс торошон ошолай тасуирлай:
|
Һәйкәлдәр Ғалимдар аллеяһында 1953 йылда урынлаштырыла, һуңғы тапҡыр улар 15 йыл самаһы элек реставрацияланалар: ул ваҡыттан алып, бөтә ҡала монументтары кеүек үк, улар саң һәм ҡором ҡатламы менән ҡапланғандар, урыны менән ҡумшығандар. Дмитрий Менделеев бюсының фундаменты бөтөнләй ултырған, уның нигеҙен нығытыу талап ителә[4].
|
|
Эш барышында белгестәр бюстарҙы бысрағынан таҙарталар, ярыҡтарҙы һәм йөйҙәрҙе махсус минераль һәм полимер состав менән тултыралар, килтерелгән зыянды бөтөрәләр, тирә-яҡ мөхиттең кире йоғонтоһонан һаҡлар һәм артабан емерелеүҙе булдырмаҫ өсөн боҙолоуҙан һаҡлаусы состав менән ҡаплайҙар. Монументтарҙың нигеҙен, ҡырмыҫҡа иләүе барлыҡҡа килгән ерҙәрҙә, махсус биоцид препараттар менән эшкәртәләр[4][5][7].
«Ғалимдар аллеяһы» һәйкәлдәре (бюстары)[8][9][10]
| Шәхестәр
|
Скульптор
|
ЕГРОКН-да һәйкәл коды .
|
| Александр Герцен
|
Сергей Коненков
|
|
| Докучаев Василий
|
Игорь Крестовский
|
|
| Николай Жуковский
|
Матвей Манизер
|
|
| Николай Лобачевский
|
Николай Дыдыкин
|
|
| Михаил Ломоносов
|
Иосиф Козловский
|
|
| Дмитрий Менделеев
|
Матвей Манизер
|
|
| Иван Мичурин
|
Матвей Манизер
|
|
| Иван Павлов
|
Матвей Манизер
|
|
| Попов Александр
|
Мария Литовченко, Мария Тимофеевна (рәссам)">Литовченко</a>
|
|
| Тимирязев Климент
|
Сергей Меркуров
|
|
| Пафнутий Чебышев
|
Иосиф Рабинович
|
|
| Николай Чернышевский
|
Георгий Нерода
|
|
| МДУ бинаһы эргәһендә ғалимдар аллеяһы
|
 Бюст Герцена
|
Герцен бюсы
|
 Бюст Докучаева
|
Докучаев бюсы
|
 Бюст Жуковского
|
Жуковский бюсы
|
 Бюст Лобачевского
|
Лобачевский бюсы
|
 Бюст Ломоносова
|
Ломоносов бюсы
|
 Бюст Менделеева
|
Менделеев бюсы
|
 Мичурин бюсы
|
Мичурин бюсы
|
 Павлов бюсы
|
Павлов бюсы
|
 Бюст Попова
|
Попов бюсы
|
 Бюст Тимирязева
|
Тимирязев бюсы
|
 Бюст Чебышева
|
Чебышев бюсы
|
 Бюст Чернышевского
|
Чернышевский бюсы
|
|
| 2017 йыл
|
- ↑ Распоряжение Правительства Москвы № 2535-РП от 20.12.2004
- ↑ Зорин, 2006, с. 391
- ↑ Кожевников, 1976, с. 105
- ↑ 4,0 4,1 4,2 На Аллее ученых МГУ завершена реставрация 12 бюстов (билдәһеҙ). Официальный портал Мэра и Правительства Москвы (28 декабрь 2017). Дата обращения: 8 май 2018. 2020 йыл 25 сентябрь архивланған.
- ↑ 5,0 5,1 Реставрация 12 бюстов завершена на Аллее ученых МГУ (билдәһеҙ). m24.ru (28 декабрь 2017). Дата обращения: 8 май 2018.
- ↑ Мәскәү хөкүмәте бойороғо менән «Мәскәү ҡалғандары асыҡланған мәҙәни мираҫ объекттарын дәүләт һаҡлауы аҫтында ҡабул итеү тураһында» № 2535-баш РП 20.12.2004 2018 йыл 19 декабрь архивланған.
- ↑ В Москве отреставрировали памятники на Аллее ученых МГУ (билдәһеҙ). РИА Новости (28 декабрь 2017). Дата обращения: 8 май 2018.
- ↑ Вострышев, 2010, с. 15
- ↑ Двинский, 1964, с. 288
- ↑ Молокова, Фролов, 1997, с. 279
- Вострышев М. И. Москва: все улицы, площади, бульвары, переулки. — М.: Алгоритм, Эксмо, 2010. — 688 с. — ISBN 978-5-699-33874-0.
- Двинский Э. Я. Москва: спутник туриста. — М.: Московский рабочий, 1964. — 654 с.
- Туризм и рекреация / Зорин И. В., Кружалин В. И., Некипелов А. Д., Шпилько С. П. — М.: РИБ "Туризм", 2006. — 400 с. — ISBN 5980250093, 9785980250096.
- Кожевников Р. Памятники и монументы Москвы. — М.: Московский рабочий, 1976. — 167 с.
- Молокова Т. А., Фролов В. П. История Москвы в памятниках культуры к 850-летию столицы. — М.: Московский лицей, 1997. — 360 с.
.jpg)
Рәсәй
МДУ ғалимдары аллеяһы Викимилектә
