Лачплесис

[[Файл:Лачплесис 4.JPG|thumb|Ригала Азатлыҡ һәйкәлендә Лачплесис барельефы

Файл:Памятный камень.Бои с армией Бермонта.JPG

Бермондт ғәскәрен еңеү хөрмәтенә иҫтәлекле таш

«Лачплесис» (латыш. Lāčplēsis, тәржемәһе — айыуҙы өҙгөсләүсе) — латыш героик эпосы, Андрей Пумпур халыҡ риүәйәттәре нигеҙендә тергеҙгән һәм, эпос өҫтөндә 15-йыл эшләгәндән һуң, 1888 йылда баҫтырып сығарған. Эпостың төп герой образы, Лачплесис, халыҡтың бөйөклөгөн, уның батырлығын кәүҙәләндерә. Ерен илбаҫарҙарҙан таҙартҡан кеше батырлығын сағылдыра.

Латвияла 11 ноябрҙә дәүләт байрамы, Лачплесис көнө — Латвияны азат итеү өсөн һәләк булған геройҙарҙың хәтер көнө билдәләнә. 1919 йылда был көндә Латвия Ригаға һөжүм итеүсе Бермондт-Авалов ғәскәренең һөжүмен кире ҡаға.

Пумпур әҫәренең тәүге тексы мотивтары буйынса бер нисә башҡа әҫәр ижад ителгән: Ян Райнистың «Ут һәм төн» драмаһынан алып (1905) «Лачплесис» рок-операһына тиклем (1988, Мар Залите либреттоһы, Зигмарс Лиепиньш музыкаһы).

Латвияла бер килке халыҡ ҡулланыуы тауарҙары Лачплесис исемен йөрөтә, мәҫәлән, «Лачплесис» һыраһы.

Юрмалала, Майори тимер юл станцияһы янында, аждаһаны тураҡлаусы ҡылыс күтәргән Лачплесис һәйкәле ҡуйылған. (Башта был фонтан була: аждаһа ауыҙынан һыу ағымы Лачплесис ҡалҡанына һиптерә, ә түңәрәк буйынса ҙур әрмәнделәр ултыра, уларҙан батырҙың аяҡтарына һыу һиптерелеп торған булған).

Кинематографта

• «Лачплесис» (Латвия, 1930) — режиссёр Александр Рустейкистың тауышһыҙ киноһы. Кинокартина Латвия Республикаһы бойондороҡһоҙлоғоноң ун йыллыҡ юбилейына бағышланған була. Премьера 1930 йылдың 3 мартында үтә. Фильмда, XIII быуатта тевтон илбаҫарҙарына ҡаршы торған Латыш милли эпосы геройы Лачплесис менән XX быуатта Рәсәй хакимлығына ҡаршы көрәшсе булған хәҙерге заман геройы Янис Ванагс (латыш. Vanags; «ҡарсыға») араһында параллель үткәрелә .

Филателия

• «Почта
• 
  Почта маркаһы Лачплесис Латвия, 1995 йыл
• 
  Лачплесис почта маркаһы СССР, 1989 йыл

Шулай уҡ ҡара

• Спидола

Һылтанмалар

• Эпос тексы  (латыш.)(латыш.)
• Фильм «Лачплесис» (латыш., урыҫ субтитрҙары менән)