Коста-Риканың таш шарҙары

Коста-Риканың таш шарҙары — таш шарҙар (петросфералар), Диквис йылғаһы тамағында, Никоя ярымутрауында һәм Коста-Риканың Тымыҡ океан яры буйында Каньо утрауында кәм тигәндә өс йөҙ йылға яҡын һаҡланған. Габбро, эзбизташ йә ҡомташтан тора. Уларҙың күләме иңендә дюймдан алып ике метрға тиклем айырыла; иң ҙурҙарының ауырлығы 16 тонна.

Коста-Риканың таш шарҙары
Культура	Diquis culture[d]
Дәүләт	Коста-Рика
Административ-территориаль берәмек	Пунтаренас[d]
Коста-Риканың таш шарҙары Викимилектә

Милли музей ихатаһында таш өлкәһендә Коста-Рика.

Дөйөм мәғлүмәттәр

Беренсе шарҙар 1930 йылдарҙа United Fruit Company эшселәре банан плантациялары өсөн майҙан таҙалау ваҡытында таба. Таш эсендә алтын ята тигән урындағы ышаныуҙарҙы иҫкә төшөрөп, эшселәр уларҙы быраулап тишәләр һәм өлөштәргә яралар. Вандаллыҡты компания етәкселеге ҡыҫылышы арҡаһында туҡтатырға мөмкин була; һуңынан директорҙың ҡыҙы Коста-Рика петросфералары тураһында монография яҙа.

1940-сы йылдарҙа таш шарҙарҙы өйрәнеүгә Гарвард археологы С. К. Лотроп тотона; улар тураһында археология журналдарында мәҡәләләр күренә башлай. Туристарҙы йәлеп итеү өсөн петросфераларҙы джунглиҙан музейға ташыйҙар һәм ҡалаларҙың майҙандарында ҡуя башлайҙар. Әлеге ваҡытта тик алты шар үҙҙәренең тәүге урындарында урынлашҡан; башҡаларын музейҙарҙа — Коста-Риканың үҙендә, унан ситтә, атап әйткәндә, Вашингтонда һәм Кембриджда күрергә мөмкин.

ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы объекттары исемлегенә 2014 йылда индерелә.

Даталау

Артефакттарҙы даталауҙың традицион стратиграфия ысулдарын бер нисә тапҡыр урындан урынға күскән таш шарҙарға ҡарата ҡулланып булмай. Яңы асылған петросфералар янындағы боронғо керамика табылдыҡтары буйынса уларҙы Үҙәк Американың теге йәки был археология мәҙәниәтенә тап килтерергә тырышалар. петросфера тағы теге йәки асыҡ. Иҫәпләүҙәр араһын беҙҙең эраға тиклем 200 йылдан алып беҙҙең эраның 1500 йылдарына тиклем тәшкил итә, йәғни Колумбҡа тиклемге цивилизациялар йәшәү осорон үҙ эсенә ала.

Тәғәйенләнеше һәм төҙөү версиялары

Петросфераларҙың тәғәйенләнеше һәм төҙөү шарттары ғалимдар өсөн башватҡыс булып тора. Быларҙың күк йөҙө яҡтыртҡыстары символы йәки төрлө ҡәбиләләрҙең ерҙәре араһындағы сикте билдәләү өсөн тип фараз итергә мөмкин. Был хаҡта фекер йөрөтөү дөрөҫ булыр ине, әгәр ғалимдар уларҙың баштағы урынлашыуы тураһында тулы мәғлүмәтен белһәләр. Икенсе версия буйынса, таштар һыу хәрәкәте һөҙөмтәһендә йомро форманы тәбиғи юл менән ала.

Донъяның башҡа өлөштәрендәге таш шарҙар

Ошондай уҡ оҡшаш таш шарҙар Рәсәйҙең арктик Чамп утрауында табылған. Шулай уҡ Зеландия Моерак һарыҡташтары билдәле. Бындай ҙур 1,5 м диаметрлы йомро формалы конкреция Боснияла табылған. Үрҙә телгә алынған оҡшаш объекттарҙы ғәҙел генә өйрәнгәндән һуң, улар, ҡағиҙә булараҡ, тәбиғи сығышлы икән һәм күп осраҡта ҙур конкрецияларҙан ғибәрәт.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Некоторые неуместные артефакты
• Остров Чамп
• Сферы из Клерксдорпа

Әҙәбиәт

• Brian Haughton. Hidden History: Lost Civilizations, Secret Knowledge, and Ancient Mysteries. Career Press, 2007. ISBN 1-56414-897-1. Pages 120—124.
• Андрей Сидоренко Самая круглая археологическая загадка // Аномальные новости : газета. — 2011. — № 34. — С. 4. — ISSN 1810-2638.