Википедия

Вах (йылға)

Вах (вост.-хант. Ваӽ[1], южноселькупск. Ваӄ[2]) — Көнбайыш Себер тигеҙлегенең үҙәк өлөшөндәге йылға, Обь йылғаһының уң ҡушылдығы.

Вах
Рәсем
Ҡайҙа ҡоя Обь
Ҡушылдыҡ Колик Еган, Кулын-Игол, Алсус-Еган, Ар-Игол, Асес-Еган, Оло Запорная (йылға), Оло Панас, Вах-Кото-Пугол-Еган, Үрге Пасол, Волко-Еган, Горельная, Ельцовая (Вах ҡушылдығы), Ершовая (Вах ҡушылдығы), Ершовая Речка (Вах ҡушылдығы), Зимняя Речка, Камтун-Еган, Кедровая Речка (Вах ҡушылдығы), Кога (Вах ҡушылдығы), Колыв-Еган, Коляльки, Комсес-Еган, Корлик, Коталь-Еган, Курь-Еган, Кынзин-Еган, Кыс-Еган, Лабаз-Еган, Лабазная, Люк-Колен-Еган, Кесе Вах, Кесе Игол, Кесе Панас, Мугалинка, Мег-Тыг-Еган, Нин-Кан-Еган, Окурненко, Олгы, Охтын-Еган, Первый Саим, Полу-Игол, Пылинская, Рятькан-Еган, Сабун, Савкинская Речка, Сац-Еган, Сороминская, Сугмутун-Еган (Вах ҡушылдығы), Сугмутун, Тоденокс, Тундровая (Вах ҡушылдығы), Тыньяр-Еган, Филькина (Вах ҡушылдығы), Хвойный (Вах ҡушылдығы), Левый Вах, Лебединая (Вах ҡушылдығы), Варен-Еган (Вах ҡушылдығы), Кесе Курь-Еган (Вах ҡушылдығы), Кесе Запорная (Ваха ҡушылдығы), Үрге Савкинская Речка һәм Ларьёган[d]
Һыу йыйыу бассейны бассейн Оби[d]
Һыу сығымы 536 м³/с
Бассейн майҙаны 76 700 км²
Донъя ҡитғаһы Азия
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Ханты-Манси автономиялы округы
Оҙонлоҡ 964 km
Бассейн категорияһы Категория:Бассейн Ваха[d]
Карта

Ханты-Манси автономиялы округының көнсығыш өлөшө буйлап аға. Оҙонлоғо 964 км, бассейн майҙаны — 76 700 км². Обь, Йәнәсәй һәм Таз бассейндарының һыу айырғысында башлана, һаҙланған тайга араһында аға. Йылға ҡар һәм ямғыр һыуҙары менән туйына. Тамағынан 253 км алыҫлыҡта уртаса йыллыҡ һыу сығымы — 536 м³/с[3].

Нижневартовскиҙан 10 км юғарыраҡ Обь йылғаһына ҡоя.

Йылға бассейнында һаҙлыҡтар һәм торфлы күлдәр күп. Самотлор күле эргәһендә Рәсәйҙәге иң ҙур нефть ятҡылыҡтарының береһе урынлашҡан[4].

2009—2014 йылдарҙа Вах йылғаһы аша Төньяҡ киңлек магистрале (Пермь — Серов — Ханты-Манси — Сорғот — Нижневартовск — Томск) трассаһының бер өлөшө булараҡ автомобиль күпере төҙөлә. Күперҙә хәрәкәт ваҡытынан алда 2014 йылдың 30 октябрендә асыла, ә асыу тантанаһы 2014 йылдың 6 ноябрендә уҙа. Күпер шулай уҡ яҡындағы Стрежевой һәм Нижневартовск торама пункттарын тоташтыра[5].

Ҡушылдыҡтары

үҙгәртергә

(тамағынан км)

 
Йылға аша понтон күпер, Нижневартовск һәм Стрежевой ҡалаларын тоташтырыусы берҙән-бер кисеү. Ағымдан өҫтәрәк даими күперҙең «туңдырылған» төҙөлөш таяуҙары күренә.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Хантыйско-русский словарь (васюганский диалект) / Могутаев М. К.. — Томск: Издательство ТГПУ, 1996.
  2. ↑ Селькупско-русский диалектный словарь / Быконя В. В., Кузнецова Н. Г., Максимова Н. П.. — Томск: Издательство ТГПУ, 2005. — ISBN 5-89428-209-8.
  3. ↑ Vakh At lobchinskoye (ингл.). R-ArcticNET Geographically Referenced Database.
  4. ↑ Вах // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
  5. ↑ Строительство моста через реку Вах возобновится. vtomske.ru(10 августа 2011).Дата обращения: 11 февраля 2020.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Вах // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Вах_(йылға)&oldid=1112347» битенән алынған