Борий

107	Сиборгий ← Борий → Хассий
Re; ↑; Bh; ↓; (Uhu)	Элементтарҙың периодик системаһы 107Bh
Ябай матдәнең тышҡы күренеше
	Көмөш-аҡ төҫтәге һоро металл
Атом үҙенсәлектәре
Исеме, символы, номеры	Борий / Bohrium (Bh), 107
Атом массаһы ; (моляр массаһы)	[267] а. м. б. (г/моль)
Электрон конфигурация	[Rn]5f146d57s2
Атом радиусы	фаразлана 128 пм
Химик үҙенсәлектәре
Ионлашыу энергияһы ; (первый электрон)	фаразлана 660 кДж/моль (эВ)
Ябай матдәнең термодинамик үҙенсәлектәре
Тығыҙлыҡ (н. ш.)	предположительно 37 г/см³
Иреү температураһы	Бүлмә температураһынан юғарырыҡ тип фаразлана

Борий (лат. Bohrium, билдәләнгән символы . Bh, элек Уннилсептий, Unnilseptium, Uns, йәки эка-рений) — тотороҡһоҙ радиоактив элемент, атом номеры 107. Масса һаны 261 - 272 тиклем булған изотоптары билдәле. Иң тотороҡло изотобы — борий-267, ярым тарҡалыш осоро 17 с^[1].

107	Борий
Bh (267)
5f¹⁴6d⁵7s²

Символы

Борий элементының символы - Bh (Борий тип уҡыла).

Тарихы

107-се элементты синтезлау тураһында беренсе тапҡыр 1976 йылда Дубна Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институтында эшләгән Юрий Оганесян төркөмө хәбәр итә ^[2].

1981 йылда Ауыр иондар институтында (нем. Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI) эшләгән немец ғалимдары төркөмө Дармштадт ҡалаһында, ҡулланыу методикаһын камиллаштырып, шул уҡ реакция продукттарын ²⁰⁹Bi+⁵⁴Ц тикшерә, һәм уның нуклид параметрҙарын билдәләй.

Артабанғы тикшереүҙәр күрһәтеүенсә ²⁶¹107 изотобы оҙайлыраҡ ваҡыт торорға һәләтле, хәҙерге баһаһы буйынса 12 мс тәшкил итә, был 1976 йыл һөҙөмтәләренә ҡарағанда юғарыраҡ булып сыға.

Исеме

1992 йылдың сентябрендә Дармштадт һәм Дубна ғалимдары араһында 107-се элементты Дания физигы Нильс Бор^[3] хөрмәтенә "нильсборий" тип атарға килешелгән, ә тәүге осорҙа совет ғалимдары был исемде 105-се элемент өсөн планлаштырған булған (хәҙерге дубний )^[4]. 1993 йылда IUPAC 107-се элементты идентификациялауҙа немец төркөмөнөң өҫтөнлөгөн таный, ә 1994 йылда үҙ рекомендацияһында "борий" исемен тәҡдим итә, сөнки химик элементтарҙың исемдәре бер ҡасан да ғалимдың исеменән һәм фамилияһынан тормаған^[5]. Был тәҡдим 1997 йылда дания химиктары менән консультациянан һуң, тулыһынса килешелеп, раҫлана^[6].

Билдәле изотоптар

Изотоп	Масса	Период полураспада^[7]	Тип распада
²⁶⁰Bh	260	300 мс	α-распад в ²⁵⁶Db
²⁶¹Bh	261	12 (+5/−3 мс)	α-распад в ²⁵⁷Db
²⁶²Bh	262	290 мс	α-распад в ²⁵⁸Db
²⁶³Bh	263	200 мс	α-распад в ²⁵⁹Db
²⁶⁴Bh	264	0,44 (+0,60/−0,16) с	α-распад в ²⁶⁰Db
²⁶⁵Bh	265	0,9 (+0,7/−0,3) с	α-распад в ²⁶¹Db
²⁶⁶Bh	266	1,7 (+8,2/−0,8) с	α-распад в ²⁶²Db
²⁶⁷Bh	267	17 (+14/−6) с	α-распад в ²⁶³Db
²⁶⁸Bh	268	25 с	α-распад в ²⁶⁴Db
²⁶⁹Bh	269	25 с	α-распад в ²⁶⁵Db
²⁷⁰Bh	270	30 с	α-распад в ²⁶⁶Db
²⁷¹Bh	271	40 с	α-распад в ²⁶⁷Db
²⁷²Bh	272	10 (+12/−4) с	α-распад в ²⁶⁸Db
²⁷³Bh	273	90 мин	α-распад в ²⁶⁹Db
²⁷⁴Bh	274	90 мин	α-распад в ²⁷⁰Db
²⁷⁵Bh	275	40 мин	билдәһеҙ

Иҫкәрмәләр

↑ P. A. Wilk et al. Evidence for New Isotopes of Element 107: ²⁶⁶Bh and ²⁶⁷Bh // Physical Review Letters. — 2000. — Т. 85. — № 13. — С. 2697—2700.
↑ Yu. Ts. Oganessian et al. On spontaneous fission of neutron-deficient isotopes of elements 103, 105 and 107 // Nuclear Physics A. — 1976. — Т. 273. — № 2. — С. 505—522.
↑ Responses on the Report 'Discovery of the transfermium elements' // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1815—1824.
↑ R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1757—1814.
↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994) // Pure and Applied Chemistry. — 1994. — Т. 66. — № 12. — С. 2419—2421.
↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997) // Pure and Applied Chemistry. — 1997. — Т. 69. — № 12. — С. 2471—2473.
↑ Nudat 2.3

Һылтанмалар

WebElements.com — Bohrium
EnvironmentalChemistry.com — Bohrium
Los Alamos National Laboratory — Bohrium 2010 йыл 12 декабрь архивланған.
Борий в Популярной библиотеке химических элементов 2016 йыл 5 март архивланған.
О синтезе элемента на сайте ОИЯИ 2018 йыл 25 декабрь архивланған.

[bk2000-1] P. A. Wilk et al. Evidence for New Isotopes of Element 107: ²⁶⁶Bh and ²⁶⁷Bh // Physical Review Letters. — 2000. — Т. 85. — № 13. — С. 2697—2700.

[og1976-2] Yu. Ts. Oganessian et al. On spontaneous fission of neutron-deficient isotopes of elements 103, 105 and 107 // Nuclear Physics A. — 1976. — Т. 273. — № 2. — С. 505—522.

[resp19932-3] Responses on the Report 'Discovery of the transfermium elements' // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1815—1824.

[iupac19932-4] R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1757—1814.

[iupac19942-5] Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994) // Pure and Applied Chemistry. — 1994. — Т. 66. — № 12. — С. 2419—2421.

[iupac19972-6] Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997) // Pure and Applied Chemistry. — 1997. — Т. 69. — № 12. — С. 2471—2473.

[nudat-7] Nudat 2.3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]