Болотов Алексей Павлович
Болотов Алексей Павлович (1803 йыл — 1853 йыл) — Рәсәй империяһы геодезисы, топографы, тәржемәсеһе; Император хәрби академияһының геодезия һәм топография профессоры (хәҙерге Россия Ҡораллы Көстәренең Генераль штабы Хәрби академияһы), Рәсәй Император Армияһының генерал-майоры .
| Болотов Алексей Павлович | |
 | |
| Тыуған көнө |
17 (29) март 1803 или 1803[1] |
|---|---|
| Вафат көнө |
6 (18) март 1853 или 1853[1] |
Биографияһы
үҙгәртергәА. Т. Болотоноң ейәне. Алексей Павлович Болотов 1803 йылдың 17(29) мартында Орел губернаһының Комск өйәҙендә [2] тыуған; дворян. Коллеж асессоры һәм масон Павел Андреевичтың (1771-1850) һәм Марья Федоровнаның (ҡыҙ фамилияһы Шанина) (1778-1858), улы.
Башланғыс белемен өйҙә ала. 1819 йылда Мәскәү университеты пансионында, 1820 йылдан - колонножатыйҙар училищеһында белем ала.
1819 йылда ул атаһы ла ағзаһы булып торған Мәскәүҙең «Ищущих маны» ложаһында масонлыҡҡа алына.
1821 йылда Муравьев колонножатыйҙар училищеһында уҡыуын тамамлағандан һуң, Император батшаһы свитаһы прапорщигы дәрәжәһе бирелә, үҙ училищеһында фортификация уҡытыусыһы итеп билдәләнә. 1824 йылда уҡ ул унда математика уҡытыусыһы итеп билдәләнә. Мәктәп бөтөрөлгәс, баш штабка күсерелә һәм 1828 йылда уны Европа Төркиәһендә хәрәкәт итеүсе армияға ебәрәләр. Был ваҡыт эсендә, ул үҙ инициативаһы менән, дәүләт төшөрөүҙәрендә геодезия һәм топография менән ентекләп таныша, һәм ул бик күп теоретик һәм практик күнегеүҙәр ала, был командование тарафынан билдәләнә[3].
1832 йылда Император хәрби академияһында был фәндәр буйынса профессорлыҡ кафедраһын биләй. Был вазифала ике тиҫтә йыл дауамында, А. П. Болотов үҙ курсын яҡшыртыу һәм популярлаштырыу хаҡында гел ҡайғырта, бында оло уңыштарға өлгәшә [4] .
А. Болотовтың «Руководство к производству хозяйственной съемки, межевания и нивелирования» (1842 һәм 1856) хеҙмәте Санкт-Петербург Фәндәр академияһының маҡтаулы рецензияһына лайыҡ була[4]. Шулай уҡ уның хеҙмәттәре IV класс Изге Георгий Ордены менән бүләкләнә.
Бынан тыш, Болотов француз ғалимы Луи-Бенжамен Франкерҙың «Полный курс математики» китабын тәржемә итә (1838-1839) [4] .
Ул генерал майор дәрәжәһенә тиклем күтәрелә. 1852 йылдан ул шулай уҡ Хәрби-фәнни комитеттың Генераль штаб бүлеге мөдире булып хеҙмәт итә.
Географик йәмғиәт ағзаһы. 1847 йылдан Ирекле иҡтисади йәмғиәт ағзаһы. 1840-сы йылдарҙа ул классик музыканың үҙешмәкәр концерттарында ҡатнаша.
Алексей Павлович Болотов 1853 йылдың 6 мартында Марсель ҡалаһында вафат була[2] .
Уның көлө 1869 йылда Новгород өйәҙенең Любань ауылынана күсерелгән (йәнәшәлә уның Горки имениеһы булған), унда Петропавлов сиркәүе диуарҙары янында ерләнгән.
Принцесса София Евграфовна Мишецкая менән никахынан уның өс улы (Евграф, Павел, Владимир) һәм ике ҡыҙы (Элизабет һәм Мария) булған.
Һайланған библиографияһы
үҙгәртергә- «Руководство к геодезии», 1836,
- «Руководство к производству хозяйственно съемки, межевая и неверова», 1842-1856,
- «Руководство к производству хозяйственно съемки, межевая и неверова» (1842 и 1856)[4].
Шулай уҡ ҡарағыҙ
үҙгәртергә- Корпус военных топографов Русской императорской армии
- Военно-топографическое депо
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 https://data.cerl.org/thesaurus/cnp01089467 (ингл.) — Consortium of European Research Libraries.
- ↑ 2,0 2,1 Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Болотов Алексей Павлович // Военная энциклопедия : в 18 т. / под ред. В. Ф. Новицкого и др.. — СПб. : Товарищество И. Д. Сытина, 1911—1915.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Болотов, Алексей Павлович // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Глинки Н. П. Исторический очерк Николаевской академии генерального штаба.
- Новокшанова-Соколовская З. Т. Картографические и геодезические работы в России в XIX — начале XX века. — М., 1967.
- Серков А. И. Русское масонство. 1731-2000 гг. Энциклопедический словарь. — Российская политическая энциклопедия, 2001. — 1224 с. — 3000 экз. — ISBN 5-8243-0240-5.
- Иностранные стены Российской академии наук XVIII−XXI вв.: Геология и горные науки. / Отв. редактор И. Г. Малахова. М.: ГЦ РАН, 2012. − 504 с. ISBN 978-5-904509-08-8 (эл. версия).