Башкиров Михаил Викторович
Михаи́л Ви́кторович Башки́ров (29 ғинуар 1954 йыл, Иркутск — 18 март 2019 йыл, Иркутск) — рус совет яҙыусыһы, прозаик, почвовед-агрохимик.
| Башкиров Михаил Викторович | |
 | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Тыуған көнө | 29 ғинуар 1954 |
| Тыуған урыны | Иркутск, РСФСР, СССР |
| Вафат булған көнө | 18 март 2019 (65 йәш) |
| Вафат булған урыны | Иркутск, Рәсәй |
| Һөнәр төрө | яҙыусы |
Биографияһы үҙгәртергә
1976 йылда Иркутск дәүләт университетының биология-тупраҡ факультетын «тупраҡ өйрәнеүсе (почвовед)-агрохимик» һөнәре буйынса тамамлай.
Ғүмер буйы Иркутск ҡалаһында йәшәй.
Берт Корк. Усадьба ут эсендә // Көнсығыш-Себер хәҡиҡәте. 01.07.2013:
«Хәсрәтемде кәмет бер аҙ» («Утоли мои печали») Бөтә рәсәй мәрхәмәт йәмғиәте 1890 йылда, ике богадельня һәм ҙур балалар приютын ойоштороп, Иркутск ҡалаһында төпләнә. Фурье урамы, 11 адресы буйынса урынлашҡан был йортто элекке хужабикә Александра Михновичтан 1901 йылда һатып ала. Икенсе ҡатта урынлашҡан ҡатын-ҡыҙҙар богадельняһының бер бүлеге һәм контора урынлаша, ә беренсе ҡатта урындағы халыҡтың аҙ тәьмин ителгән ҡатламы өсөн ашхана эшләй. Йәмғиәт эгидаһы аҫтында усадьба, совет власы, богадельняны тарҡатҡансы әм нормаль йәшәрлек коммуналкаға әйләндергәнгә, тулыһынса һәм кире сигенмәҫлек урынлашҡанға тиклем, эшләгә. <…> Яҙыусы Михаил Башкиров шулай уҡ бында йәшәй һәм эшләй. Уның романы «Осеннее усекновение» тигән романы 2003 йылғы «Русский букер» премияһы номинацияһына үтәргә тейеш була. Ниндәй һауа торошо булыуына ҡарамаҫтан, Фурье урамына сыҡҡан асыҡ тәҙрә алдында ултырып, яҙыусының даими рәүештә машинкала баҫтырғаны бында йәшәгән кешеләрҙең иҫтәрендә ҡалған. Уның иртә ижадынан күршеләре «Банный вор» тигән мәрәкә исемле бер хикәйәһен генә хәтерләй.[1]
Михаил Башкировтың әҫәрҙәре студент йылдарында баҫыла башлай. Иркутск яҙыусыһы Анатолий Михайлович Шастин уның әҙәби остазы була.
Гольдфарб С. И. Һайлау сәғәте. (Час выбора) Анатолий һәм Елена Шастиндар Иркутск ҡалаһында. Иркутск: «Комсомольская правда — Байкал» агентлығы, 2000:
Шастинда уҡығандар араһында йәш кенә үҫмерҙәр түгел, ә, ҡағиҙә булараҡ, үҙ яҙмышы һәм хәҡиҡәте барлыҡҡа килгән ир-егеттәр ине. Уҡыуҙың мөһим элементы булып китап уҡыу һаналды — ул үҙенең өй китапханаһынан китаптар һайлай һәм ҡәтғи контроль мнән яҙып бирә ине. Шастиндың үҙ методаһы бар ине. Башта ул йәш авторҙы гәзиткә, шунан «Себер» жураналына һәм аҙаҡ ҡына — нәшриәтсегә алып бара ине. Моғайын, уның иң уңышлы уҡыусыһы Михаил Башкиров булғандыр. Анатолий Михайлович ошо алымын күп йылдар буйына ҡулланды. Ул ныҡышмалылыҡ менән әҫәрҙәең биттәрен һәм главаларын яңынан күсереп яҙырға ҡуша ине. Ләкин ҡулъяҙманы күсереү ул эштең яртыһы ғына ине. Яҙылан әҫәрҙе нәшриәттең планына ҡыҫтырыу иң ҡыйыны ине. Уның «Реликт» тигән тәүге повесын насар ҡаршыламанылар, артабан «Банный вор» һәм «Открытым текстом» првестары донъя күрҙе. М. Башкиров повестарын бер китап итеп йыйҙы, һуңынан уны проза секцияһында тикшереп, баҫтырып сығарырға тәҡдим иттек. Анатолий Михайлович Башкировтың бөтә эштәрен дә тиерлек хупланы, шул иҫтә ҡалған.
1970—1980 йылдарҙа Көнбайыш һәм Көнсығыш Себер, Монголия экспедицияларында эшләй. Бөйөк себер йылғалары — Обь, Иртыш, Лена һәм Ангараның һыубаҫар туғайҙарын тикшерә. Саян итәге һәм Байкал буйы торф сығарыу урындарын өйрәнә.
Беренсе публикацияһы: Башкиров М. Монголия юлдары буйлап. Очерк // «Советская молодёжь», октябрь, 1975 йыл.
1987 йылдан башлап үҙен прозаик һәм бойондороҡһоҙ яҙыусы сифатында күрһәтә.
«Сибирячок» балалар журналы өсөн «Робот Урсик» персонажы авторы[2].
1990-сы йылдарҙа «Деловые будни» реклама гәзитенең креатив директоры. Гәзит иғландарының яңы төрөн уйлап сығара («баннерҙар», «блоктар» һ. б.).
2000 йылдарҙан ғүмере аҙағына тиклем — үҙ аллы һәм ҡатыны менән авторҙашлыҡта әҙәби ижад эше менән шөғөлләнә.
2003 йылда «Осеннее усекновение» романы «Русский Букер» премияһының лонг-битенә индерелә[3].
Библиографик белешмә үҙгәртергә
1. Башкиров М. Страсти обыкновенные. Повести. Иркутск: Восточно-Сибирское книжное издательство, 1987.
2. Башкиров М., Бурцев А. Аварийный пеленг. Фантастические повести и рассказы. Иркутск: Восточно-Сибирское книжное издательство, 1991.
3. Башкиров М. Юность Остапа, или Тернистый путь к двенадцати стульям (записки Коли Остен-Бакена). — Иркутск, Улисс, 1995. ISBN 5-86149-023-6
4. Башкиров М. В. Осеннее усекновение: Роман. — Иркутск, 2002. ISBN 5-94644-010-1.
5. Михаил Брустверовский (псевд.). Спор хозяйствующих субъектов о сожительстве с презренной словесностью // Новая Иркутская стенка : три романа / сост. М. Башкиров; оформ. К. Налетов. — Иркутск : Деловые будни, 2004 (Саянск : «Саянская город. тип.»). ISBN 5-94644-019-5.
6. Башкиров М. В. Морок: Роман. — Иркутск, Деловые будни, 2005. ISBN 5-85669-032-X
7. Башкиров М. Испытания любимого кота фюрера в Сибири. — М.: ИД Флюид ФриФлай, 2012. — ISBN 978-5-905720-06-2
ТӘРЖЕМӘЛӘРЕ
Жерар Клейн. Планета Семи Масок. Фантастический рассказ. Перевод М. Башкирова // Свой голос. 1991. № 3. С. 78-84.
МАТБУҒАТ БАҪМАЛАРЫНДА
1. Башкиров М. По дорогам Монголии. Очерк // Советская молодежь. Октябрь 1975.
2. Башкиров М. Два пучка черемши. Рассказ // Советская молодежь. 26 мая 1977.
3. Башкиров М. Черемуха, черемуха… Рассказ // Советская молодежь. 23 декабря 1980. № 154. С. 2.
4. Башкиров М. В этой старой гостинице на берегу (Три рассказа) // Литературный Иркутск. 1982?
5. Башкиров М. Реликт. Повесть // Сибирь. 1982. № 4. С. 3-43.
6. Башкиров М. Харон. Рассказ // Советская молодежь. Май 1985.
7. Башкиров М. Банный вор. Повесть // Сибирь. 1985. № 6. С. 40-60.
8. Башкиров М. Долги наши. Рассказ // Советская молодежь. 25 сентября 1986. № 116. С. 3.
9. Башкиров М. Как играть на губной гармошке. Рассказ // Советская молодежь. 25 сентября 1986. № 116. С. 3.
10. Башкиров М. По всем правилам осадного искусства (Отрывок из повести) // Советская молодежь. 25 сентября 1986. № 116. С. 3.
ТӘНҠИТ
1. В Бобровников башҡа кешенең исеме. Михаил Башкиров яңы тураһында повесть «Яҡтыкүл вода» // совет йәштәре. 1 февраль 1986.
2. Иоффе С. А. Ругать так ругать… // Советская молодежь. 29 марта 1988. № 38 (9227). С. 4.
3. Камышев В. Новая провинциальная проза // Голос. 1990. № 2. С. 83-93.
4. Камышев В. Общность судьбы: К проблеме растерянного поколения // Дальний Восток. 1991. № 2. С. 153—158.
5. Латкин А. В поисках своей истины. Юность Остапа, или Тернистый путь к двенадцати стульям. Роман. — Иркутск. «Уллис», 1995 г. // [???]
6. Леонова В. Читатель и писатель //Сибирь. 1988. № 5. С. 112—120.
7. Телепередача «В свет вышла книга. М. Башкиров. Страсти обыкновенные». Иркутское телевидение. 1987. 26 ноября. 19:55 — 20:25.
8. Триллер Е. Аварийный пеленг // Советская молодежь. 13 апреля 1991. № 42 (9696). С. 4.
9. Шахерова О. Критерий — художественность. О новинках альманаха «Сибирь» // Восточно-Сибирская правда. 1986.
Рецензиялар һәм баһаламалар үҙгәртергә
[Б.п.] И у фюрера был котэ // Читаем вместе. 2012. Май. С. 19
Арти Д. Александер. Настоящий Аристократ // Книжное обозрение. 2012. № 10 (2334). С. 15.
Новикова Е. Шизофренический лубок // Ваш досуг № 18 9-20 мая 2012. С. 72.
А. Х. Кошкофилы и Котофобы // Литературная газета. 2012. № 21 (6370). http://www.lgz.ru/article/19089/.
Цветков К. Наш Сибирский постмодернизм // The Novosib Room. http://novosib-room.ru/nash-sibirskij-postmodernizm-72824/
Последнее произведение, в соавторстве с И. Башкировой, — «Дневник семейного робота» (2018, опубликовано на издательской платформе Ridero)[4].
Предполагавшееся продолжение издания не осуществилось.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Усадьба в огне. Дата обращения: 23 март 2019.
- ↑ [http://www.isi.sfu-kras.ru/sites/is.institute.sfu-kras.ru/files/Literaturnyy_konkurs_-Novye_priklyucheniya_Sibiryachka_i_ego_druzey-.pdf Литературный конкурс «Новые приключения Сибирячка и его друзей»].
- ↑ Объявлен лонг-лист Букера-2003. 2019 йыл 23 март архивланған.
- ↑ Дневник семейного робота. ridero.ru. Дата обращения: 23 март 2019.