Арин-Берд
Арин-Берд (Арин-берд, Аринберд, әрм. Արին բերդ — «Арийҙар ҡәлғәһе») — Әрмәнстанда Ереван ҡалаһының көньяҡ-көнсығыш ситендә урынлашҡан уба. Арин-Бердта боронғо Эребуни торағы ҡалдыҡтары табыла.
| Арин-Берд | |
 | |
| Дәүләт |
 Әрмәнстан |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Ереван |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 1042 метр |
 | |
1894 йылда урыҫ ғалимы А. А. Ивановский ҡала ситендә урынлашҡан ауылда йәшәгән бер ҡарттан урарту шына яҙыуы төшөрөлгән ташты һатып ала. Шул мәлдән башлап Арин-Берд ғалимдарҙың иғтибарын үҙенә йәлеп итә. Ауыл кешеһе был ташты Арин-Берд убаһында 1879 йылда табыуы тураһында белдерә. М. В. Никольский тиҙҙән был таштағы һүрәтте һәм яҙыуҙың яҡынса тәржемәһен баҫтырып сығара. Ташта, ошо урында Урарта батшаһы Аргишти I «10100 капи һыйҙырышлы» иген һаҡлағыс төҙөнө, тип яҙылған була. Әммә убала археологик ҡаҙылма эштәре тик 1950 йылда ғына башлана. Шулай итеп, боронғо Урарту ҡалаһы Эребуниҙың булыуы дәлилләнә, уны Аргишти I беҙҙең эраға тиклем 782 йылда урартуларҙы Арарат уйһыулығында төпләндереү маҡсатында төҙөй. Археология ҡаҙылмалары Урарту тарихын өйрәнеү буйынса ҡиммәтле һөҙөмтәләр бирә.
Уба атамаһының теүәл этимологияһы — «Ҡанлы ҡәлғә» — ошоға тиклем билдәһеҙ, әммә атама Урарту осороноң ниндәй ҙә булһа фажиғәле ваҡиғалары менән бәйле булмауы билдәле. Моғайын, «Ҡәлғә» һүҙе Эребуниға ҡарайҙыр. Ә бына «Ҡанлы» һүҙен түбәндәгесә аңлатырға булалыр: Эребуни ташланғандан һуң йөҙәр йылдар буйы Арин-Берд ташландыҡ хәлдә ята, унда ҡыҙыл мәк сәскәләре күкрәп үҫеп ултырыр була.
Шулай уҡ ҡара үҙгәртергә
- Эребуни
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Оганесян К. Л. Арин-Берд I, Архитектура Эребуни по материалам раскопок 1950—1959 гг., Издательство АН Армянской ССР, Ереван, 1961
- Ходжаш С. И., Трухтанова Н. С., Оганесян К. Л. Эребуни. Памятник Урартского зодчества VIII—VI в. до н. э., «Искусство», Москва, 1979