Алкоголле делирий

	Delirium tremens
МКБ-10	Ҡалып:МКБ10
МКБ-9	291.0291.0
DiseasesDB	3543
eMedicine	med/524
MeSH	D000430
	Алкоголле делирий Викимилектә
	Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Алкоголик делириум, алкоголле аҡ биҙгәк, жарг. «белочка», «белая горячка», лат. delirium tremens (тура мәғәнәлә - «һелкенеү ҡраңғылығы») — метал спирт психозы^[1], конкрет — спиртлы эсемлектәрҙе артыҡ ҡулланыу менән бәйле делириялар.

Эскелекте туҡтатҡанда алкоголизмдың II-III стадияһында алкоголь делирийы барлыҡҡа килә^[1]. Визуаль, ишетеү һәм/йәки тактиль галлюцинациялар арҡаһында килеп сыҡҡан алданыуҙар менән күрһәтелә, ҡалтыратыуҙар һәм температура күтәрелеүе менән бергә килә. Галлюцинациялар ғәҙәттә ҡурҡыныс тыуҙыралар, йыш ҡына ҡот осҡос йән эйәләре (бөжәктәр, шайтандар) образында күренәләр. Ҡайһы берҙә үлем менән тамамлана. Делириумда төп хәүеф тыуҙырыуы ул үҙ-үҙеңә зыян килтереү.

Алкоголик делирийҙың хас һыҙаты ул иҫерткеслек фонында бик һирәк үҫә^[1], спиртлы эсемлектәрҙең ғәҙәти ҡабул итеүҙе ҡырҡа туҡтатҡандан һуң, ғәҙәттә, икенсе-бишенсе тәүлеккә үҫешә башлай.

Ауырыуға дусар булған кешеләр

Йыш ҡына делириум тремендары 5-7 йыл спиртлы эсемлектәр ҡулланғандан һуң, II–III хроник алкоголизм этапларында интегеүсе кешеләрҙә, оҙаҡ эскәндәндән һуң йәки бер нисә аҙна йәки ай дауамында көн һайын иҫереү фонында үҫешә. Хроник эскелеккә дусар ителмәгән, ҙур күләмдә спиртлы эсемлектәр ҡулланғандан йәки суррогатлы алкоголь ҡулланыуҙан һуң кешеләрҙә һирәгерәк барлыҡҡа килә. Хәүеф төркөмө - үҙәк нерв системаһы йәки баш мейеһе йәрәхәттәре алған кешеләрҙә. Ниһайәт, элек ҡаты алкоголь психозы кисергән пациенттарҙа уның ҡабатланыуы бәләкәй генә доза ҡабул иткәндәлә мөмкин^[2].

Клиник сағылышы

Психоз осраҡтарының яҡынса 30% ниндәй ҙә булһа соматик сир менән кешене ҡапыл иҫерткес эсемлектәрҙе туҡтатырға мәжбүр иткән осраҡта башлана. Аҡ биҙгәк (белая горяка) ғәҙәттә 1-3 тәүлегенә, айырым осраҡтарҙа - 4-6 тәүлегенә алкоголь ҡулланыуҙы туҡтатҡандан һуң 4-6-сы тәүлектә башлана. Психоз башланғанға тиклем үк абстиненция осоронда баш ауыртыуы, ҡоҫоу, телмәр боҙолоуҙары һәм башҡа неврологик симптомдар сығыу ваҡытында барлыҡҡа килергә мөмкин. Ауырыуҙарҙың ҙур булмаған өлөшөндә (12% самаһы) делириум үҫеше тартышыу менән килә.

Делириумдың психик яҡтан беренсе симптомдары булып аңлашылмаған борсолоу, яҡынлашып килгән бәлә һиҙеү, йоҡо насарайыуы булып тора .Соматик сағылыштар — ҡул ҡалтырауы, артыҡ тирләү, йөрәк тибешенең, тән температураһының, ҡан баҫымының артыуы һәм бит, күҙҙәрҙең ҡыҙарыуы. Төнгө йоҡо насарая, төш күреүҙәр ауыр һәм ҡурҡыныслы була, йоҡтар алдынан визуаль галлюцинациялар барлыҡҡа килеүе мөмкин. Уянған хәлдә, ишетеү һәм визуаль алдашыуҙар күренеүе мөмкин: шылтыратыуҙар, аҙымдар, ишектәрҙе ябыу, күренеш периферияларында күләгәләр хәрәкәте («бесәй үтеп китте»).

3-4-се көнгә йоҡоһыҙлыҡ башлана, көслө һәм асыҡ галлюцинациялар һәм иллюзиялар менән бара, уларҙа ваҡ имеҙеүселәр һәм бөжәктәр йыш була, һирәгерәк — гномдар, эльфтар,шайтандар, сит планеталы фантастик йән эйәләре осрай; ғөмүмән, галлюцинациялар характеры һәр кемгә айырым. Тактиль характерлы галлюцинациялар: ауырыу уның тәнендә бөжәктәр йөрөүен һиҙә, йыш ҡына уларҙы тоторға, иҙергә, ҡыуырға тырыша. Йыш ҡына ауырыу ҡайһы ваҡыт уға ҡағылмаған тауыштар «ишетә», йәки уға мөрәжәғәт иткән һәм нимәлер эшләргә бойорған, мыҫҡыл иткән, эскесе тип атаған тауыштарҙыла «ишетә». Ауырыу адекватһыҙ була башлай, ул галлюцинациялар менән тулыһынса ҡулға алына, "тауыштар" менән "һөйләшә", фантастик йән эйәләре менә көрәшергә, бандиттарҙан ҡасырға һәм бөжәктәр тоторға тырыша. Делириум үҫешә (мәҫәлән, эҙәрлекләү делириумы, көнләшеү делириумы) йәки, киреһенсә, йәнәһе бынан алдан ҡылынған «батырлыҡтары» тураһында һөйләргә маташа. Ауырыуҙарҙың психик хәле тотороҡло түгел, тулҡынланыу осоро тынысланыу, агрессия һәм ҡурҡыу менән үҙ-үҙеңде ҡәнәғәтләндереү һәм күңел асыу менән алышыналар.

Көндөҙ психоз ваҡытлыса кәмергә мөмкин — ауырыу адекват була, яйлап йөрөй башлай, төндә уның менән булған хәлдәр тураһында һөйләшә ала, ауырый икәнен аңлай. Әммә кискә табан психоз тағы башлана. Психоздың оҙонлоғо — 3—5 көн, был ваҡыт эсендә ауырыу бик аҙ йоҡлай йәки бөтөнләй йоҡламай. Һуңынан психоз үтә, яҡшырыуҙың тәүге билдәһе булып нормаль йоҡо башланыуы булып тора.

Ҡаты "белая горячка" формаһы тамамланыуы мөмкин:

тулы һауығыу;
дефект менән һауығыу (органик психосиндром, амнестик синдром);
үлем осраҡтары (дауаламау булмаһа - 10% тиклем).

Тән температураһы 40 градусҡа етә һәм юғарыраҡ, организмдың һыуһыҙланыу тиҙлеге арта, ҡандағы азот күләме арта, СОЭ күтәрелә, лейкоцитоз барлыҡҡа килә. Ауыр сирҙәрҙән һәм үлемгә сәбәпсе булған төрлө вегетатив боҙоуҙарҙан тыш, ауырыу ҡурҡыныс язаһыҙ ҡылыныуҙан йәки алданған хәлдә үҙ-үҙенә ҡул һалып үлергә мөмкин.

Делириум менән ауырып йүнәлгән кешеләргә, аҙ күләмдә иҫерткес эсемлектәрҙе ҡабул иткәндән һуңда, делириумды һәм үлемгә килтереүсе шарттар тиҙ үҫешә.

Дауалау

Сирлеләрҙе тиҙ арала психиатрия йәки наркология стационарына дауаханаға һалыу талап ителә. Саралар комплексы:

тулҡынланыуҙы кәметеү өсөн: натрий оксибутират, сибазон иретмәһен ҡулланалар^[1];
Метаболизм һәм һыу-электролит балансын боҙоуҙарҙы бөтөрөү: Реополиглюкин, гидрокарбонат натрий, панангин, мотлаҡ рәүештә витаминдар (B1, B6, C һәм PP);
Гемодинамик тигеҙләмәләрҙе бөтөрөү һәм һулыш биреүҙе нормалләштереү;
боҙолған бөйөр һәм бауыр функцияһын профилактикалау йәки бөтөрөү;
маннит ярҙамында үпкә һәм мейе шешен профилактикалау йәки бөтөрөү;
гипертермияны кәметеү;
интеркуррент сирҙәре терапияһы. Ҡаты делириумда һәм Гай - Верник энцефалопатияһы менән, бәләкәй тамырҙарҙа ҡан әйләнеше һәр ваҡыт боҙола һәм тире аҫты йәки мускул менән ҡулланыла торған дарыуҙар яй үҙләштерелә. Тиҙ терапия эффекты булһын өсөн уларҙы күбеһенсә тамырҙарға индереү мотлаҡ.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Абстинент синдром
Психофармакологик делириум

Иҫкәрмә

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 А. В. Снежневский, Р. А. Наджаров, А. Б. Смулевич, А. С. Тиганов, М. Е. Вартанян, Э. Я. Штернберг, Н. Г. Шумский, Л. М. Шмаонова, М. Ш. Вроно, Д. Д. Орловская, Ю. Ф. Поляков, К. К. Монахов, Т. Ф. Попадопулос, В. Д. Москаленко, И. В. Шахматова-Павлова, Е. К. Молчанова, Д. Л. Концевой, А. В. Медведев, В. С. Ястребов. Справочник по психиатрии / Под ред. А. В. Снежневского. — 2-е, перераб. и доп.. — Москва: Медицина, 1985. — 235 000 экз.
↑ Пятницкая И. Н. Общая и частная наркология: Руководство для врачей. — Издательство «Медицина», 2008. — С. 236—239. — 640 с. — ISBN 5-225-03329-6.

Әҙәбиәт

Белая горячка // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Пятницкая И. Н. Общая и частная наркология: Руководство для врачей. — Издательство «Медицина», 2008. — 640 с. — ISBN 5-225-03329-6.
Н. Н. Иванец. Руководство по наркологии. — Москва: Издательство «Медпрактика-М», 2008. — 444 с. — ISBN 5-901654-12-9.

[Снежневский-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 А. В. Снежневский, Р. А. Наджаров, А. Б. Смулевич, А. С. Тиганов, М. Е. Вартанян, Э. Я. Штернберг, Н. Г. Шумский, Л. М. Шмаонова, М. Ш. Вроно, Д. Д. Орловская, Ю. Ф. Поляков, К. К. Монахов, Т. Ф. Попадопулос, В. Д. Москаленко, И. В. Шахматова-Павлова, Е. К. Молчанова, Д. Л. Концевой, А. В. Медведев, В. С. Ястребов. Справочник по психиатрии / Под ред. А. В. Снежневского. — 2-е, перераб. и доп.. — Москва: Медицина, 1985. — 235 000 экз.

[2] Пятницкая И. Н. Общая и частная наркология: Руководство для врачей. — Издательство «Медицина», 2008. — С. 236—239. — 640 с. — ISBN 5-225-03329-6.

[1]

[2]