Ҡолсарҙар

Ҡолсарҙар- Ҡаҙағстандағы Ҡала, үҙәк аҡымат Жылыойский районы Атырау өлкәһе Ҡолсары ҡалалары.

Насёленный пункт
Ҡолсарҙар ҡаҙ.
Ил	ҠаҙағстанҠаҙағстан
Координаталар	46°59′00″ с. ш. 54°01′00″ в. д.
Этнохороним	құлсарылық
Һанлы танытмалар
Ҡолсарҙар

Географик урыны

Өлкә үҙәге-ҡалаға тиклем ара Атырау- 220 км. Жылыойский районы үҙәге 1952 йыл. Тимер юл станцияһы, үткәргес торба системаһы узелы. Камысколь күленең көньяҡ-көнсығышында урынлашҡан[1].

Халқы

Халҡы 60 498 кеше (2019 й.) [1]

2022 йылдың октябрендә халҡы 65 609 кеше тәшкил итә (32 638 ир-ат һәм 32 971 ҡатын-ҡыҙ).

Тарихы

В бресте и брестской области 1939 йыл был төбәктән нефть һәм газ сығарыу менән бәйле. Исеме ҡолһары Адай кланынан килеп сыҡҡан, ул бында 19 быуат башында йәшәгән һәм ерләнгән, абруйлы һәм күрәҙәсе илгә эйә. Мұң мунал-Байымбәт-Сегизбай-щенок (Енигит) – Айғыр – Тинекей – Ҡолсары шәжәрәһе буйынса.

1934-1938 йылдарҙа был төбәктә нефть мәғдәнен эҙләү башлана, разведка-быраулау экспедицияһына билдәле яҙыусы С.Шәрипов етәкселек итә. В 1938 йыл Ҡолһары ятҡылығындағы 10-сы скважинанан нефть сығарыла. 1939 йылда Кулсар нефть эшкәртеү идаралығы ойошторола, беренсе төҙөлөш урынында халыҡ йәшәгән йорттар төҙөлә, һуңыраҡ 1-се ҡаҙаҡ ауылдары иҫке Ҡолһарыға әйләнә. Бөйөк ватан һуғышы йылдарында Ҡолсарҙан миллион тонна нефть ебәрелә, шул иҫәптән ҙур булмаған бензин заводы кулсар нефте сығарыу цехы эргәһендә эшләй башлай, һәм туранан-тура фронтҡа бензин ебәрелә (был бензин заводы 1952 йылда ябыла)[1].

Ҡала статусы

слева|200x200пкс 1954 йылда Ҡолсарҙар район үҙәге булып китә. 2001 йылдың 22 сентябрендә 685-се ҺАНЛЫ ХӨКҮМӘТ ҡарары менән «район әһәмиәтендәге Ҡолсары ҡалаһы"статусын ала. Был көндө Ҡолһарылар 60 меңдән ашыу кеше йәшәгән ҡала булды. Вокзал яны районы, автомобиль юлдары, разведчиктар, нефтселәр, Киң Жылыой, көньяҡ аэропорт, Жадырасын, Ҡарағай, Болашак, №1, 2, 2а, 3, 4, 4а, 5а, 5а.

Иҡтисады

Бөгөн Ҡолһары Тенгиз ятҡылығын эшкәртеү үҙәге Булып Тора. Бында ҙур предприятиеларҙың нефть һәм газ сығарыу идаралыҡтары, Көньяҡ Эмба нефть сығарыу экспедицияһы, нефть һурҙырыу станцияһы эшләй. Ҡала аша Макат-Бейнеу темир-жолы, Бейнеу-Доссор-Атырау, Ҡолсар-Мунайлы, Ҡолсар-Прорва автомобиль юлдары үтә[1].

Социаль һәм мәҙәни объекттар

Мәктәптәр

• Урта мәктәп № 1-1985 г. В. И.Ленин исемендәге урта мәктәп төҙөлә һәм файҙаланыуға тапшырыла.

• Абай исемендәге 5-се урта мәктәп-1939 Йыл, Башланғыс, 1940 йыл, ете йыллыҡ, 1942 йыл.урта мәктәп Барлыҡҡа килә, Уға Абай исеме бирелә.

• Урта мәктәп №6 — 1952 г. уҡытыу урыҫ телендә алып барыла.С.Пушкин исемендәге урта мәктәп асыла.

• Е.Халыков исемендәге 7-се урта мәктәп 1959 йылда-8 йыллыҡ, 1977 йылда 10 йыллыҡ мәктәп булараҡ асыла. 2003-2004 йылдарҙа мәктәпкә яңы бина бирелә.

• 8-се урта мәктәп 2014 йылдың ғинуарында асыла.

• 9-сы урта мәктәп - А. С. Макаренко исемендәге элекке мәктәп. 1954 йылда 7 йыллыҡ мәктәп, 1965 йылға тиклем һигеҙ йыллыҡ мәктәп, 1965 йылда урта мәктәп була.

• 13-сө урта мәктәпкә 1964 йылда 468-се мәктәп булараҡ нигеҙ һалына һәм 2-се кластарҙа асыла. 1971 йылдан 8 йыллыҡ мәктәпкә күсә. 1976 Й. АлыпА.Гагарин урта мәктәпкә күсә һәм уға исем бирелә.

• С.Карабалин исемендәге 15 — се урта мәктәп-1946 йылда башланғыс, 1952 йылда-7 йыллыҡ мәктәп була. 1953 йылда Г.М. Маленков исеме бирелә. 1957 йылда урта мәктәпкә А.П. Чехов исеме бирелә. 2007 Г. С.Карабалинға исем бирелгән.

• Жазыкбаев Исемендәге 16 — сы урта мәктәп-1988 йылда ХІХ-партконференция мәктәбе булараҡ асыла. 1991 йылда Д.Уларға Жазыкбаев исеме бирелә.

• Урта мәктәп № 18 и.М. Һатыбалдиева-1991 йылда тапшырыла.

• Урта мәктәп №19-тәүҙә башланғыс мәктәп (12.02.1992), һуңынан урта мәктәп (1992-1993).

• 20-се урта мәктәп-1993 йылдың сентябрендә асыла.

• Урта мәктәп №21

• "Киске өфө" гәзитенең сайты-һәләтле балалар өсөн мәктәп-интернат-02.10.2015-мәҡәләләр Биология, химия, физика, математика, информатика инглиз телендә уҡытыла.

• Балалар музыка мәктәбе.Т. Ҡолтумиева — 1966 йылда ҡолсар музыка мәктәбе булараҡ асыла. 1990 йылда Мәктәпкә.Салауат юлаев исеме бирелгән.

• Ҡолсар балалар сәнғәт мәктәбе-1989 йылда» Балалар сәнғәт мәктәбе " Булараҡ асыла. 2002 йылда Ҡолһары балалар сәнғәт мәктәбе тип үҙгәртелә.

• Балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбе-1968 йылда, 2003 йылда асыла. яңы бинаға күсте.

Мәктәпкәсә учреждениелар

• Ясле-"Айголек « баҡсаһы - 1987 йылдың декабрендә» Тенгизмунайгаз" акционерҙар йәмғиәте ҡарамағында асыла.

• "Айналайын»ясле-баҡсаһы

• Ясле - "Аҡҡайын» баҡсаһы - "Ҡайынҡай" тип үҙгәртелә һәм 1987 йылда файҙаланыуға тапшырыла.

• "Әсәйем»ясле-баҡсаһы

• "Айгерим»ясле-баҡсаһы

• Ясле - "Асем" баҡсаһы - 2008 йылда асылған.

• Ясли - "Балапан» баҡсаһы - "Буратино" тип үҙгәртелә һәм 1965 йылдың октябрендә асыла.

• Ясли - "гульдаурен „баҡсаһы-1989 йылдың 1 декабрендә Көньяҡ-Эмба нефть сығарыу экспедицияһы ҡарамағындағы“ Золушка" исеме аҫтында өҫтәлә.

• Ясле-баҡса " Айдем-ай»

• Ясле - " Жауҡаҙын»баҡсаһы

• Ясле - " Ҡолоншаҡ»баҡсаһы

• "Тюльпан»ясле-баҡсаһы

• Ясле - "Салтанат" баҡсаһы - 1977 йылдан алып эшләй.

• "Өркен»ясле-баҡсаһы

Колледждары

• Сафи Үтәбаев исемендәге Жылыойский нефть газ технология колледжы Медицина Профи Колледжы
• Ҡолһарыгуманитар-техник колледжы-1997 йылда Атырау гуманитар-техник колледжы бүлеге асыла.
• 2001 йылдан айырым уҡыу йорто булараҡ ойошторола.

• Камысколь шифаханаһы

Дини ойошмаларҙың эшмәкәрлеге

• Жылыой мосолман мәсете-1995 йылда төҙөлгән. Проект архитектор Б. Сатиев тарафынан эшләнгән. 300 кешегә иҫәпләнгән. Бинаның майҙаны 432 квадрат метр.Ир-егеттәр залы-108 квадрат метр, ҡатын-ҡыҙҙар залы 72 квадрат метр. Башняның бейеклеге 15 метр.

Билдәле шәхестәре

Ҡорманғәлиев Ерик Сәлим Улы- сарынды бик һирәк контратенор опера йырсыһы

Победынабережная паркы құрбай йылғаһы.	Мәсет
центр|300x300пкс	центр|200x200пкс