Ғалата башняһы
Ғалата башняһы (төрөк.төр. Galata KulesiGalata Kulesi, грек. Πύργος του Γαλατά, Christea Turris ( Христос башняһы — латинса)}) — Истанбулдың Европа өлөшөндә Ғалата районындағы бейек ҡалҡыулыҡта урынлашҡан. Ҡала үҙәгендәге бөтә ерҙән тиерлек күренеп тора. Башняның бейеклеге — 61 метр, диаметры — 9 метр, диңгеҙ кимәленән бейеклеге — 140 метр. Башня ҡала символдарының береһе булып һанала.
Тарихы
үҙгәртергә
Беҙҙең эраға тиклем V быуатта уҡ был тирәлә башня булғанлығы билдәле. Генуялылар был төбәкте византийҙарҙан талап ала ла ошонда колония нигеҙләй, 1341 йылда уның тирәләй оборона диуарҙары күтәрә башлай. 1348—1349 йылдарҙа ҡалҡыулыҡ башына беҙҙең көндәргә тиклем килеп еткән башняны ултыртып ҡуя. Ул саҡта ҡоролма «Иисус башняһы» тип атала һәм диңгеҙселәр, сауҙагәрҙәр өсөн ориентир була. Оборона диуарҙарының һәм йырындарының ҡайһы бер өлөштәре беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланған. Үҙенең ысын исемен башня Ғосман империяһы осоронда ала. Солтан Мәхмәт, көмбәҙҙе алып ташлатып, башняны 6,8 метрға тәпәшәйтә. Солтан Морат III идара иткәндә (1574—1595) башня обсерватория сифатында файҙаланыла. 1632 йылда башня тарихта беренсе осоштарҙың таяныу нөктәһе булып хеҙмәт итә. Раҫланыуынса, Һезарфен Әхмәт Челеби тигән ғалим ҡулдан эшләнгән ҡанаттарҙы тағып башнянан һикерә һәм, Босфор аша осоп үтеп, ҡаланың Азия өлөшөнә уңышлы ғына барып төшә. Бының өсөн ул солтан тарафынан бүләкләнә, ә һуңынан Алжирға һөрөлә.
1791 йылда башня реконструкциялана, бейеклеге 45 метр тәшкил итә. 1832 йылғы реконструкция өҫкө яғына ҡағыла: күҙәтеү майҙансығы барлыҡҡа килә. Унда тәүлек әйләнәһенә көн-төн күҙәтеү алып барған ҡарауыл ҡаланың Алтын Мөгөҙҙөң төньяғындағы өлөшөндә янғын-фәлән сыҡмағанмы, тәртипһеҙлектәр башланмаймы икәнен ҡарап тора.[1]
1875 йылда башняның тышҡы йөҙө әлеге күренешенә яҡынлаша. 1964—1967 йылдарҙа башня реставрациялана, конус рәүешендәге көмбәҙ эшләнә. Һуңыраҡ башняға лифт ҡуялар.
Әлеге ваҡытта башняның өҫкө яғында ресторан, төнгө клуб һәм күҙәтеү майҙансығы урынлашҡан. Музей объекты булып тора.
Галерея
үҙгәртергә
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ De Amicis, Edmondo. Galata // Constantinople (1878). — New York and London: G. P. Putnam's Sons, 1894. — С. 60. — 326 с.