Тензометрия

Тензометрия (латин теленән лат. tensus — көсөргәнеш и metron — үлсәү) — конструкцияла булған көсөргәнеште иҫәпләү ысулы. Көсөргәнеште тензодатчик менән иҫәпләйҙәр.

Стенаның деформацияны үлсәү өсөн тензодатчик

Тензодатчик — резистор(ингл. resistor, лат. resisto — ҡаршылыҡ күрһәтеү). Уның ҡаршылығы көс һалған ваҡытта айырыла. Тензодатчикты тикшерелгән ҡоромалға йәки әйбергә беркәтәләр. Ҡоролма йәки әйберҙең формаһы үҙҙәргән ваҡытта тензодатчика был терклеп бара. Ялһыҙ, блок, күпер, ярты күпер схема буйынса тенхорезисторҙар ҡулланыла.

Көсөргәнеште теркәү өсөн эшләнгән махсус ҡоролнәмә тензостанция тип атала. 1980-се йылдарға тиклем ул үҙе яҙыусы комплекс һымаҡ булған. Датчик сигналдарҙы ҡағыҙҙа теркәп барған. Компьютерҙар барлыҡҡа килгәс тензостанцияның эшләү ысылы үҙгәрә. Хәҙер тензодатчик бер ваҡытта сигналдарҙы теркәү һәм тикшереп бара, хәүефле хәбәр булһа иҫкәртеү бирә, кәрәк булһа ҡағыҙға баҫтырыу мөмкинлеге бар.

Тензорезистор эше ток үткәргестәрҙең эске ҡаршылығы үҙгәрә алыу үҙенсәлегенә нигеҙләнә (тензоэффект). Тензорезисторҙын иҫ элементы бигерәк йоҡа проволканан (D=10….25 мкм) йәки фольгонан (йыуанлыҡ 10….25 мкм) эшләйҙәр.

1-се рәссамда тензорезисторҙарҙын иҫ элементтары күрһәтелғән. Иҫ элементы ҡағыҙ подложка менән крепиться итә.Ҡағыҙ подложка тикшереү объектына йәбештерелә. Шулай уҡ көс һалыу ваҡытта объект һәм тензодатчик бергә деформ итәләр. Берләштергән слой (клей, цемент) механик преобразователь функциялары эшләтә. Ул объектын деформацияны иҫ итә һәм тензодатчикка бирә. Биреү коэффициенты слойҙын йыуанлығынан, форма, ҡатылығы һәм сдвиг модуле менән бәйле.
Тензорезисторҙын сығыу сигналы -относительное изменение омического сопротивления ∆R/R.
Тензорезисторҙын изменение выходного сигнала к вызывающей его относительной деформации E=∆l/l.
Тензоиҫ коэффициенты: К=(∆R/R)/E. Ошо коэффициент неизменный для одной партии датчиков.
R — тензорезисторҙын номиналь ҡаршылығы
∆R — приращение сопротивления тензорезистора при изменении его длины на ∆l
L — тензорезисторҙын эш оҙонлоғо, базаһы.
Проволканың оҙонлоғо һәм диаметры үҙгәрғәс, омик ҡаршылығы үҙгәрә.

Һылтанма

• Конструкция тензодатчика; 2012 йыл 4 ғинуар архивланған.

Әҙәбиәт

• Политехнический словарь / Ишлинский А. Ю. и др.. — 3 изд., перераб. и доп.. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 523. — ISBN 5-85270-003-7.