Милли фольклор фестивале (Гирокастра)

Гирокастралағы Милли фольклор фестивале (алб. Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës) — албандарҙың күп көнлөк традицион музыка сәнғәте фестивале. Албанияның көньяғындағы Гирокастра ҡалаһында биш йыл һайын үткәрелеп тора. Илдең мәҙәни тормошонда мөһим ваҡиға булып тора. Был фестивалдә Албаниянан ғына түгел, ә албандар йәшәгән бөтә урындан (Косовонан, Төркиәнән, Македониянан, Көньяҡ Италиянан) милли кейемдәрҙә вокал һәм бейеү коллективтары ҡатнаша.

Цитадель фонында күренеш

Беренсе Бөтә албан фольклор фестивале 1949 йылда Тиранала йыйыла. 1968 йылдан башлап музыкаль байрам даими нигеҙҙә Гирокастра ҡала-музейында үткәрелә, уның үҙәге XVIII—XIX быуаттар ғосман архитектураһы һәйкәле булып тора һәм хәҙерге ваҡытта Бөтә Донъя ЮНЕСКО мираҫы исемлегенә индерелгән.

Беренсе фестиваль 1968 йылдың 8 октябренән 16 октябренә тиклем бара, Гирокастрала тыуған Әнүәр Ходжаның 60-йыллығына тура килтереп үткәрелә. 1973, 1978, 1983, 1988 йылдарҙағы фестивалдәр ҙә октябрь айында, албан лидерының сираттағы юбилейҙарына тура килтереп ойошторола. Фестиваль албандарҙың милли берҙәмлеген күрһәтеүгә йүнәлтелгән, албан халыҡ музыкаһының иң мөһим ваҡиғаһы һанала. Фольклор үҫеше коммунистик Албания властары тарафынан хупланған күп булмаған музыка стилдәренең береһе була. Албан матбуғатында фестиваль тураһында тулы репортаж баҫылып сыға, коллективтарҙың сығыштары радио һәм телевидение буйынса нон-стоп режимында тапшырыла. Фестивалдә ҡатнашыусылар илдең бөтә төбәктәренән оҙайлы һайлап алыу турҙары һөҙөмтәһендә һайлап алына. Йыш ҡына традицион халыҡ мелодияһына коммунизм ҡаҙаныштарын, Икенсе донъя һуғышы ваҡытында итальяндар менән партизандар һуғышын, Әнүәр Ходжаның милли лидер вазифаһында эшмәкәрлеген данлаған яңы текст һалына. Дини музыка тыйыла.

Албанияла коммунистик системаның тарҡалыуы милли фольклор фестивалдәренә кире тәьҫир итә. 1993 йылда сираттағы фестиваль үткәрелмәй. 1995 йылда алтынсы фестиваль Берат ҡәлғәһендә үтә. Әммә 2000 йылдың сентябрендә фестиваль Гирокастраға әйләнеп ҡайта, унда 2004, 2009 һәм 2015 йылдар фестивалдәре үткәрелә.

Фестиваль саралары ҡала өҫтөндәге тауҙа урынлашҡан Гирокастра цитаделендә — XII быуат ҡәлғәһендә үтә. 1968 йылға тиклем цитадель төрмә сифатында ҡулланыла, хәҙерге ваҡытта унда музей асылған. Цитадель ансамблендең көнсығыш өлөшөндә киң, бер аҙ ауыш майҙансыҡ урынлашҡан, унда артистар сығыш яһай. 2000 йылда майҙансыҡ металл көмбәҙ аҫтында түңәрәк сәхнә менән йыһазландырыла. Кис йыр һәм бейеү иҫке ҡала урамдарында дауам итә.

Һылтанмалар

• Tole S. Vasil, Council Albanian Music/UNESCO. Iso Inventory performers of on-polyphony. 2010 Tirana.
• Johannes Schubert: für Auge Ein Fest, Herz und Ohr. Deutsch-Freundschaftsgesellschaft Albanische. Albanische Hefte. Nr. 4, 1988 München, ISSN 0930-1437.
• Gjirokastra Conservatin and Development Organization: Gjirokastra — the essential guide. Tirana/Norwich 2009, ISBN 978-99956-747-0-0.
• B. Reuer Bruno. Festival Stimmen zum. Deutsch-Freundschaftsgesellschaft Albanische. Albanische Hefte. Nr. 4, 1988 München, ISSN 0930-1437.
• Ardian Ahmedaja, Haid Gerlinde. European voices. Balkans singing Multipart in the. I Volume, Böhlau, 2008 Wien, ISBN 978-3-205-78090-8.
• Adelheid Feilcke-Tiemann. Folklore. Rüdiger Pier, Stich Dierk. Albanien. VSA, 1989 Hamburg, ISBN 3-87975-467-5.
• B. Reuer Bruno. Musik. Klaus-Grothusen Detlev. Albanien. Südosteuropa-Band VII Handbuch, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1993, ISBN 3-525-36207-2.
• Adelheid Feilcke-Tiemann. Festival Stimmen zum. Deutsch-Freundschaftsgesellschaft Albanische. Albanische Hefte. Nr. 4, 1988 München, ISSN 0930-1437.
• Reuer Bruno, Feilcke Adelheid-Tiemann. Festival Gjirokaster von Das. Walter Raunig. Albanien — und Kultur Reichtum Vielfalt alter. Für Völkerkunde Staatliches Museum, 2001 München.