Википедия

Измит: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Измит" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}'''Измит'''<ref>{{Китап|автор=|заглавие=Большой энциклопедический словарь|ответственный=Прохоров А.|издание=|место=|издательство=|год=1993|страницы=479a|страниц=|isbn=}}</ref> (төр. Izmit)  — [[Төркиә]], [[Мәрмәр диңгеҙе]] төбәгендәге Чаталджа-Коджаэли ({{lang-tr|Çatalca-Kocaeli Bölümü}}) [[Коджаэли]] провинцияһының административ үҙәге ( мәркәзе). [[Мәрмәр диңгеҙе|Мәрмәр диңгеҙенең]] тар ғына төньяҡ яр буйында һәм бейеклеге 200 метрға тиклем еткәнҡалҡыулыҡтарҙаеткән ҡалҡыулыҡтарҙа урынлашҡан.
 
== Тарихы ==
 
1337 йылға тиклем ҡала Никомедия (боронғо грекса {{lang-grc|боронғо грекса - Νικομήδεια}} )тип аталған һәм Рим империяһына, һуңынанһуңғараҡ Византияға[[Византия]]ға ҡараған. 1337 йылда, төрөктәр баҫып алғандан һуң,алғанда бөтә диуарҙары емерелгән, грек халҡы тотош тиерлек ҡырылған . Ҡала үҙенең әһәмиәтен юғалтаюғалтҡан һәм өсөнсө дәрәжәләге булып ҡалаҡалған. Әлеге ваҡытта Измит Төркиәнең мөһим сәнәғәт райондарының береһе булып тора.▼
 
Измит урынында даими халыҡ биләмәһе булыуҙың тәүге шаһитлыҡтары беҙҙең эраға тиклем XII быуатҡа ҡарай. Был ваҡытта территория [[Фригия|фригиялылар]] ҡулы аҫтында булған һәм һуңыраҡ бында йәшәргә Мегара ҡалаһынан яңы урындар эҙләп килгән халыҡҡа күскән. Улар әлеге Башискеле районында урынлашҡан, унда порт Астакос ҡаласығы төҙөлгән <ref name="43tarih">[http://www.kocaeli.bel.tr/content.asp?categoryID=318&contentID=9406 Kocaeli’nin tarihçesi]{{Ref-tr}} {{Webarchive}} (История Коджаэли на официальном сайте)</ref>.▼
 
=== ҒосманҒосманлылар һәм сәлжүктәр осоро ===▼
▲1337 йылға тиклем ҡала Никомедия (боронғо грекса {{lang-grc|Νικομήδεια}} ) һәм Рим империяһына, һуңынан Византияға ҡараған. 1337 йылда, төрөктәр баҫып алғандан һуң, бөтә диуарҙары емерелгән, грек халҡы тотош тиерлек ҡырылған . Ҡала үҙенең әһәмиәтен юғалта һәм өсөнсө дәрәжәләге булып ҡала. Әлеге ваҡытта Измит Төркиәнең мөһим сәнәғәт райондарының береһе булып тора.
1078 йылда ҡала төрөк-сәлжүктәр ҡулына күсәкүскән. [[Тәре яуҙары]] осоронда төрөктәр ҡаланы (1083) юғалтҡан. ▼
 
Төрөктәр идаралығына тулыһынса күсеү Орхан I Гази идараһы осоронда 1337 йылда була. Никомедия Изникмидҡа ( {{lang-tr|İznikmid}}) әйләнгән , [[Баязит I]] идара иткән осорҙа - — Измид ({{lang-tr|İzmid}}) тип атала башлай.башлаған (шуны билдәләп үтергә кәрәк: Никомедия һәм Измит - — ул төрлө тарихи осорҙарҙан алынған бер үк һүҙ). [[Византия империяһы]]<nowiki/>ның Никомедияны кире ҡайтарырға ниәттәре булһалабулһа ла, хыялдары тормошҡа ашмай ҡалған<ref name="ml">Энциклопедия Meydan Larousse, том 6-й, стр. 635</ref>.▼
 
Санджак Измит (1912  й.)▼
 
 
▲Измит урынында даими халыҡ биләмәһе булыуҙың тәүге шаһитлыҡтары беҙҙең эраға тиклем XII быуатҡа ҡарай. Был ваҡытта территория фригиялылар ҡулы аҫтында булған һәм һуңыраҡ бында йәшәргә Мегара ҡалаһынан яңы урындар эҙләп килгән халыҡҡа күскән. Улар әлеге Башискеле районында урынлашҡан, унда порт Астакос ҡаласығы төҙөлгән <ref name="43tarih">[http://www.kocaeli.bel.tr/content.asp?categoryID=318&contentID=9406 Kocaeli’nin tarihçesi]{{Ref-tr}} {{Webarchive}} (История Коджаэли на официальном сайте)</ref>.
 
 
▲=== Ғосман һәм сәлжүктәр осоро ===
▲1078 йылда ҡала төрөк-сәлжүктәр ҡулына күсә. [[Тәре яуҙары]] осоронда төрөктәр ҡаланы (1083) юғалтҡан.
 
▲Төрөктәр идаралығына тулыһынса күсеү Орхан I Гази идараһы осоронда 1337 йылда була. Никомедия Изникмидҡа ( {{lang-tr|İznikmid}}) әйләнгән , [[Баязит I]] идара иткән осорҙа - Измид ({{lang-tr|İzmid}}) тип атала башлай. (шуны билдәләп үтергә кәрәк: Никомедия һәм Измит - ул төрлө тарихи осорҙарҙан алынған бер үк һүҙ). [[Византия империяһы]]<nowiki/>ның Никомедияны кире ҡайтарырға ниәттәре булһала, хыялдары тормошҡа ашмай ҡалған<ref name="ml">Энциклопедия Meydan Larousse, том 6-й, стр. 635</ref>.
 
▲Санджак Измит (1912 й.)
{| class="wikitable"
|Санджаҡ
|Санжагын
|'''''ҠаҙКазалар'''''
|'''''Төрөктәр'''''
|'''''Гректар'''''
Юл 44 ⟶ 39:
|-
|
|Ялово
|Яловый
|5 000
|894 14
Юл 85 ⟶ 80:
Сығанағы: George Sotiriadis: An Ethnological Map Illustrating Hellenism in the and, 1918
 
[[Беренсе донъя һуғышы]] осоронда элекке әһәмиәтенән мәхрүм ҡала. [[1920 йыл|1920 йылдың]] [[6 июль|6 июлендә]] ҡаланы [[Бөйөк Британия|инглиздәр]] баҫып алған, [[1921 йыл|1921 йылдың]] [[28 апрель|28 апрелендә -]] [[Греция|гректар]]. [[28 июль|28 июлдә]] ҡала ҡабат төрөктәр ҡулына күсәкүскән<ref name="ml">Энциклопедия Meydan Larousse, том 6-й, стр. 635</ref>.
 
== Халҡы ==
Измит - — Төркиәнең иң мөһим сәнәғәт һәм сауҙа үҙәктәренең береһе - — 643 766 кеше, шуның 200 003-ө ҡалала һәм 441 763-ө - — ауыл райондарында һәм ҡала янында йәшәй. 1999 йылдың 17 авгусында ер тетрәү халыҡ һанының һиҙелерлек үҙгәреүенә сәбәпсе була.
 
 
Юл 126 ⟶ 121:
 
== Һылтанмалар ==
** [https://web.archive.org/web/20080402081905/http://www.kocaeli.bel.tr/tr/04_album.asp?islem=catx&UstID=186&s=6 Официальный сайт Измита]{{ref-tr}}▼
** [http://www.allaboutturkey.com/kocaeli.htm Информационный сайт]▼
 
{{Тышҡы һытанмалар}}
▲** [https://web.archive.org/web/20080402081905/http://www.kocaeli.bel.tr/tr/04_album.asp?islem=catx&UstID=186&s=6 Официальный сайт Измита]{{ref-tr}}
▲** [http://www.allaboutturkey.com/kocaeli.htm Информационный сайт]
**
 
[[Категория:Төркиә ҡалалары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Измит» битенән алынған