Яңы Себер утрауҙары: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
стилде төҙәтеү, күренеште төҙәтеү
ә clean up using AWB
1 юл:
{{Ук}}
'''Яңы Себер утрауҙары''' ({{lang-sah|Саҥа Сибиир арыылара}}) — [[Рәсәй]] [[архипелаг]]ы. [[Төньяҡ Боҙло океан]]да [[Лаптевтар диңгеҙе]] менән [[Көнсығыш Себер диңгеҙе]] араһында ята. Административ яҡтан [[Саха Республикаһы]] Булун улусына ҡарай. Майҙаны 38,4 мең км2км²<ref>''Географический атлас России. ПКО «Картография»''. — {{М.}}, 1998.</ref>. Яңы Себер утрауҙары «Усть-Ленск» дәүләт тәбиғәт ҡурсаулығына инә.
 
Архипелаг өс төркөмдән тора: Ляховск утрауҙары, Анжи утрауы һәм Де-Лонг утрауҙары.
58 юл:
== Геологияһы, географияһы, климаты ==
[[Файл:New_Siberian_Islands.jpg|мини|320x320пкс|Яңы Себер утрауҙары. Июнь, 2002]]
Архипелагта күп йыллыҡ туң тоҡомдар һәм ер аҫты боҙҙары өҫтөнлөк итә. Дүртенсел осорҙың кәүшәк ултырмалары һәм ҡеүәтле ҡаҙылма боҙ ултырмалары аҫтында ерле тау тоҡомдары ята: [[эзбизташ]], гранит һәм гранодиорит ҡатышмалары булған һәүерташ (интрузия).
 
Яр буйының ҡомло-балсыҡлы грунты ашалып, аҫтындағы ҡаҙылма боҙҙары ирегәндә, араһынан үҫемлек һәм хайуандарҙың ҡалдыҡтары ([[Мамонттар|мамонт]], мөгөҙморондар, аттар ҡырағай һәм башҡалар) килеп сыға. Улар бында ҡасандыр бынан меңәр-меңәр йылдар элек йомшаҡ климат булғанлығы тураһында шаһитнәмәләр булып тора.
64 юл:
Иң бейек урын — 426. метр (Беннет утрауы). Утрауҙарҙа арктик климат. Ҡыш тотороҡло, ноябрҙән апрелгәсә имшеү көндәр булмай. Ҡар ҡатламы 9 ай ята.
 
Ғинуарҙа −28 &nbsp;°C-ҙән тиклем −31 ° тиклем температура өҫтөнлөк итә. Июлдә, ғәҙәттә, яр буйында температура 3 &nbsp;°C -ҡа тиклем була. Үҙәк өлөшөндә бер нисә градусҡа йылыраҡ. Бында ҡырау йылы дауамында була торған хәл. Әммә диңгеҙ эргәһе булғанға, температураның киҫкен тирбәлештәре булмай. Йыллыҡ яуым-төшөм күләме ҙур түгел (77 мм). Иң күп яуым-төшөм августа була (18 мм). Иң ҙур йылға — Балыктах.
 
Утрауҙарҙың ландшафы — арктик тундра, һаҙлыҡтар һәм күлдәр.