Мәскәү дәүләт мәҙәниәт институты: өлгөләр араһындағы айырма

'''Мәскәү дәүләт мәҙәниәт институты''' (2014 йылдың 7 ноябренә тиклем  — Мәскәү дәүләт мәҙәниәт һәм сәнғәт университеты, МГУКИ)  — федераль дәүләт бюджет юғары белем биреү учреждениеһы. 1913 йылда А. Л.  Шанявский исемендәге халыҡ университеты структураһында Китапханалар курсы булараҡ асыла.

=== А.  Л.  Шанявский исемендәге университет эргәһендәге китапхана курсы ===

1922 йылда курс Румянцев музейына (хәҙер – — [[Рәсәй дәүләт китапханаһы]]) Китапхана фәне кабинеты булараҡ ҡушыла, кабинетты шул уҡ Л.  Б.  Хавкина етәкләй.

1922 - 19361922—1936 йылдарҙа Китапхана курсы Ленин китапханаһы составында эшләп килә: 1922-19241922—1924 йылдарҙа Китапхана фәне кабинеты исеме аҫтында, 1930 - 19361930—1936 йылдарҙа Мәскәү китапхана институтын.

Мәскәү китапхана институты (МГБИ) [[Крупская Надежда Константиновна|. Н.  К.  Крупская]] булышлығында ойошторола һәм Совнаркомдың 1930 йылдың 10 июлендәге ҡарарына ярашлы раҫлана. Иң тәүҙә Мәскәү үҙәгендә, Манежный майҙаны һәм Моховая урамы мөйөшөндә урынлаша<ref>{{Мәҡәлә|автор=Соков П. С.|заглавие=Библиотека Московского государственного библиотечного института (30—40-е годы XX века)|издание=Из истории московских библиотек|тип=[сб. ст.] / сост. М. Я. Дворкина|место=М.|издательство=Русский путь|год=1999|выпуск=3|страницы=124|isbn=5-85887-066-X|ref=Соков}}</ref>.

Институттың тәүге институты директоры (1930-19371930—1937) -  — Наркомпростың Китапхана комиссияһы рәйесе Генриетта Дерман (1882-19541882—1954), етәксеһе була. 1917 йылда ул АҠШ-та китапханалар эше менән таныша, [[Конгресс китапханаһы|Конгресс китапханаһында]]нда славян бүлеген етәкләй, ә Рәсәйҙә Коммунистик академияһы китапханаһы етәксеһе була.

Беренсе уҡыу йылында (1930-19311930—1931) институтта 144 студент уҡый. 1930-сы йылдарҙа экстернат һәм аспирантура эшләй башлай. 1933 йылда китапхана фәне һәи библилграфия кафедралары асыла, 1934 йылда - — балалар әҙәбиәте һәм балалар менән китапхана эшен ойоштороу кафедраһы. Беренсе тиҫтә йылда 1000 -дән ашыу белгес сығарыла.

1936 йылда институтҡа [[Химки]] ҡалаһында күпкә иркенерәк бина бирелә: китапхана факультетының уҡыу корпусы, студенттар ятағы, стадион, клуб, тренажер залы һәм типография ҡыҫҡа ваҡыт эсендә төҙөлә.

1940 йылда институт дәүләт статусын ала, шул уҡ ваҡытта [[Молотов Вячеслав Михайлович|В.  М.  Молотов]] исеме бирелә (1957 йылға тиклем ғәмәлдә була).

Юғары уҡыу йорто уҡытыусылары араһында китапхана фәненә тос өлөшө индергән ғалимдар  — Ю.  В.  Григорьев, Ф.  И.  Каратыгин, А В. Кленов, Б С. Боднарский, Л.  А.  Левин, К.  Р.  Симон, Л.  Н.  Троповский, А Д. Эйхенгольц, В Ер Васильченко, Е.  В.  Ратькова, З.  Н.  Амбарцумян, А Н. Веревкина, Е.  И.  Рыскин, К.  И.  Абрамов, О.  П.  Коршунов, Ю Н. Столяров, А М. Мазурицкий, С А. Трубников.

[[Бөйөк Ватан һуғышы]] йылдарында уҡытыусылар, студентта, институт хеҙмәткәрҙәренең бер өлөшө фронтҡа китә[* 1], бинала госпиталь ойошторола  — шулай булыуға ҡарамаҫтан, уҡыу процесы туҡтатылмай: бер нисә сығарылыш яһала һәм ун ике кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлана. Шул саҡта уҡ институттың филиалы Башҡортостанда[[Стәрлетамаҡ|. Стәрлетамаҡ]] ҡалаһында асыла.

1949 йылда мәҙәни-ағартыу факультеты булдырыла. методисы эше менән шөғөлләнеүсе клуб һәм әҙерлек (беренсе йылда факультеттың деканы була. Г. Карпов, кафедраның тәүге мөдире  — Л.  С.  Фрид, буласаҡ уҡытыусылар араһында а. И. Лютер, Та. М. Ремизов, А М. Савченко, М.  П.  Мазурицкий, Лена. И. Беляев һәм башҡалар.).

Уҡытыу профиле киңәйеүе институттың исемендә лә сағылыш таба: 1964 йылда ул Мәскәү дәүләт мәҙәниәт институты итеп үҙгәртелә. 1980 йылда, институттың 50 йыллыҡ юбилейына, унда 6 факультет һәм 35 кафедра эшләп килә, бер нисә филиал һәм уҡыу-консультация пункттары асыла.

1980 йылда институт [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены]] менән бүләкләнә. 1994 йылда уға университет статусы бирелә, ә 1999 йылда Мәскәү дәүләт мәҙәниәт һәм сәнғәт университеты тип үҙгәртелә.

2006 йылда университет Европа ректорҙары кубогына (''European Quality Award) лайыҡ була.'' . 2007 йылдың май айында «Берҙәм донъя белем биреү киңлегендә мәҙәниәт һәм сәнғәт вуздары» исемле тәүге халаҡ-ара симпозиум үткәрелә, унда 42 ил вәкилдәре ҡатнашты.

Университета төрлө төбәктәрҙән 5 меңдән ашыу студент уҡый, шулай уҡ башҡа илдәрҙән дә.Дөйөм фәнни һәм махсус әҙерлек 33 кафедрала бара. Аспирантурала яҡынса 100 аспирант, докторант һәм дәғүә итеүселәр уҡый.

2002 йылдан башлап университетта "«Вестник МГУКИ"» исемле фәнни журнал сығарыла. Бөтәһе йылына 300-ҙән ашыу фәнни хеҙмәт баҫтырыла.

Университетта төрлө студент берекмәләре ойошторолған (киноклуб, тарихи клуб, студенттар советы, студенттарҙың ғилми йәмғиәте).

2014 йылдың ноябрендә Рәсәй Федерацияһы мәҙәниәт министрлығының бойороғона ярашлы Мәскәү дәүләт мәҙәниәт институтында 2014 йылдың ноябрендә рәсәй федерацияһы тип үҙгәртелде.

Структураһына 6 факультет, А.  В. Александров исемендәге Беренсе музыка лицейы, уҡытыу-методика идаралығы, белем биреү сифаты һәм сертификациялау бүлеге, аспирантура, докторантура, ғилми китапханаһы, музей, «Вестник МГУКИ» редакция-нәшриәт бүлеге һәм ғилми журналы редакцияһы.

=== А.  В.  Александров исемендәге Беренсе музыка лицейы ===

2015 йылда Рәсәй Федерацияһы мәҙәниәт министрлығы министры В.  Р.  Мединский башланғысы менән Мәскәү дәүләт музыка мәҙәниәте институтында Музыкаль кадет корпусы булдырыла.

* '''ФәнниУҡытыу-методик эшмәкәрлеге''' проректоры'''буйынса проректор'''— УжанковСтояновский АлександрМихаил НиколаевичЮрьевич, филология фәндәре докторыкандидаты

* '''Уҡытыу-методикҮҫеш эшмәкәрлеге''' '''буйынса проректор''' — Стояновский МихаилИпполитов ЮрьевичСергей Сергеевич, филологиятарих фәндәре кандидаты

* '''ҮҫешИжади һәм социаль-тәрбиәүи эшмәкәрлеге буйынса проректор'''  — Ипполитов Сергей Сергеевич, тарихМихаил фәндәреБорисович кандидатыГурова

[[Категория:Category:Мәскәү мәҙәниәт институты]]