Поморҙар: өлгөләр араһындағы айырма

'''Поморҙар''' — хәҙерге [[Рәсәй Федерацияһы]]ның төньяҡ-көнбайышындағы [[Аҡ]] һәм [[Баренц диңгеҙе]] буйы территорияларында элек-электән йәшәп килгән, һаны буйынса ҙур булмаған, әммә үҙенең этнографик һәм этнодини төркөмө буйынса [[Урыҫтар|рус халҡы]]на ҡараған халыҡхалыҡтарҙың йыйылма атамаһы, улар [[Аҡ диңгеҙ|Аҡ]] һәм [[Баренц диңгеҙе]] буйында, шулай уҡ Мезень, [[Печора]], Онега һәм [[Төньяҡ Двина]] йылғаларының төньяҡ ярҙарында йәшәгән халыҡтар йыйылмаһы. СубэтносыПомор субэтносы был территрияларҙа йәшәгән ике төрлө халыҡтаҙың ҡатнашыпҡушылыуынан килеп сыҡҡан: беренсенән, славяндар — [[Бөйөк Новгород|Новгородта]] һәм, икенсенән, [[Псков]]тан һәм [[Рәсәй]]ҙең [[Аҡ диңгеҙ]] төньяғында йәшәүсе боронғо аҙ һанлы фин-уғыр халыҡтарынан барлыҡҡа килгән. Поморҙарҙың этник сығышы тураһындағы мәсьәлә әлеге көндәрҙә лә бәхәсле булып ҡалыуын дауам итә{{Переход|#История изучения}}.

Этнохороним, бәлки, [[Аҡ диңгеҙ]]ҙең көнбайыш ярындағы Онега ҡалаһынан алып Кемь ҡалаһына тиклем торған Поморский ярының исеменән барлыҡҡа килгәндер<ref name="autogenerated1">{{Китап|автор=|заглавие=Народы Европейской части СССР|том=1|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]|год=1964|страницы=145|страниц=|серия=[[Народы мира. Этнографические очерки|Народы мира. Этнографические очерки АН СССР]]|isbn=}}</ref> тип фараз ителә. Этникон «помор», моғайын, [[XVIII быуат]] аҙағында ҡулланыла башлаған. [[XIX быуат]] аҙағында бында, Төньяҡ-көнбайышта балыҡсылыҡ һәм ҡырағай йәнлектәр тотоу сәнәғәте һәм кәсебе менән булышыусыларҙы поморҙар атағандар, улар башлыса Архангельск губернаһының Архангельск, Мезень, Онега, Кемский һәм Кольский өйәҙендә йәшәгән, Мурманға һәм Төньяҡ [[Норвегия]]ға балыҡ тотоп кәсеп итергә йөрөгән<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Поморы|[[Латкин, Николай Васильевич|Латкин Н. В.]]}}</ref>. Традицион помор мәҙәниәтенең тарихи вариҫтары итеп хәҙерге ваҡыттаһәм поморҙар тип хәҙерге ваҡытта [[Аҡ диңгеҙ|Аҡ]] һәм [[Баренц диңгеҙе]] ярҙарында, Мезень, [[Төньяҡ Двина]], Онега һәм [[Печора]] ағымы тирәһендә йәшәгән кешеләрҙе атайҙар<ref name="Плюснин">{{Китап|автор=Плюснин Ю. М.|заглавие=Поморы. Население побережий Белого моря в годы кризиса, 1995—2001|ссылка=http://plusnin.org/wp-content/uploads/2011/03/2003_Pomor_Plusnin1.pdf|ответственный=|издание=|место=Новосибирск|издательство=Изд-во Новосибирского государственного университета|год=2003|страницы=|страниц=|isbn=}}{{Недоступная ссылка|date=Декабрь 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. Помор халыҡтарының һөйләшеүе лә, кейемдәре лә рус халҡына ныҡ оҡшап торһа ла, үҙенсәлекле, бында һуҙынҡыларҙы бик ныҡ һуҙып., кәрәкһә-кәрәкмәһә лә "О" ҡулланып һөйләү хас, ә кешеләрҙең кейемдәре иһә ҡырыҫ төньяҡ климаты үҙенсәлектәрен иҫәпкә алып тегелгән, кешеләрҙең ҡылығына ла ҡырыҫлыҡ, тыйнаҡлылыҡ хас. Мәҙәниәттәре лә урыҫ мәҙәниәтенә оҡшаш, халыҡ йырҙары оҙон көйҙәрҙән торағибәрәт. Хәҙерге көндәрҙә лә бындағы халыҡпомор халҡы башлыса балыҡ тотоу һәм диңгеҙ йәнлектәрен тотоу кәсебе менән шөғөлләнә.