Ер аҫты һыуҙары: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
20 юл:
== Ер аҫты һыуҙарын файҙаланыу ==
Бер генә һыу алыу яйланмаһы ла һыу күләмен алдан уҡ иҫәпләмәйсә төҙөлә һәм файҙаланыуға тапшырыла алмай. Һыу алыу ҡоролмаһының тибы, уны урынлаштырыу варианттары, эш режимы һәм һыу менән тәьмин итеү өсөн грунт һыуҙарын ҡулланыу менән бәйле башҡа мәсьәләләрҙе һыу күләмен иҫәпләү нигеҙендә хәл итәләр. Грунт һыуҙары ятмалары дөйөм алғанда «запас» төшөнсәһенә индерелә. Был төшөнсә үҙ эсенә грунт һыуының барлыҡҡа килеү һәм туҡланыу шарттарын комплекслы билдәләүҙән тыш, тоҡомдарҙың фильтрацион үҙенсәлектәре, бөтә һыу күтәреүсе горизонттарҙы һ. б. үҙ эсенә ала. Запас күләмен билдәләүҙе грунт һыуҙары ятмаһын гидростатик өйрәнеү нигеҙендә ғәмәлгә ашыралар<ref>[https://studref.com/307427/geografiya/kolichestvo_ohrana_podzemnyh КОЛИЧЕСТВО И ОХРАНА ПОДЗЕМНЫХ ВОД]</ref>.
== Башҡортостандың ер аҫты һыуҙары ==
Башҡортостандың көнбайыш өлөшө Көнсығыш Рәсәй ҡатмарлы бассейнына һәм Урал алды ҡатмарлы бассейнына ҡарай. Өфө яйлаһының һәм Уралдың ситке һырттарының тау тоҡомдарында уның ҡалынлығы 150—550 м тәшкил итә; Урал алды бөгөлөндә — үҙәндәрҙә 20—60 м алып һыу айырғыстарҙа 70—140 м тиклем; платформа өлөшөндә — үҙәндәрҙә 20—50 м алып Ағиҙел буйы тигеҙлегендә 100—150 м тиклем һәм Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығында — 200—270 метрға етә. Составтары буйынса аҙ тоҙло һәм тоҙло һыуҙар бар.
Башҡортостанда һыу менән тәьмин итеүсе төп сығанаҡ булып бер нисә һыу комплексы тора. Башҡортостан Уралы һәм Урал аръяғы ер аҫты һыуҙары ярыҡ, ярыҡ-юлаҡ, карст һыуҙарына инә. Ултырма, магматик, метаморфик тау тоҡомдарының ныҡ ярылыусан урындарында ер аҫтындағы һыу ҡалынлығы 40—60 м, урыны м‑н 150 м тиклем, карст һәм сатнау зоналарында — 200 м һәм унан да күберәк.
Ер аҫты һыуҙарының эсергә яраҡлыһы дөйөм алғанда тәүлегенә 2569,17 мең м3 булған 125 ятҡылыҡ тикшерелгән:Кама йылғаһы бассейнында — тәүлегенә 2403,66; Урал — 164,25; Тубыл — тәүлегенә 1,27 мең м3 (2011) <ref>[http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/4709-er-a-ty-yu-ary Ер аҫты һыуҙары]</ref>.
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 33 ⟶ 41:
== Әҙәбиәт ==
*Подземные воды// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 20-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
* {{БРЭ|статья=Подземные воды|ссылка=|id=3149670|автор=А. А. Коноплянцев, Р. С. Штенгелов|том=26|страницы=547|ref=}}
* Ланге O. K. Подземные воды СССР, ч. 1-2, М., 1959—1963;
Юл 39 ⟶ 47:
* ''Савцова Т. М.'' Общее землеведение, М., 2005.
* {{ВТ-ЭСБЕ|Почвенные воды}}
БРЭ-лағы мәҡәләләр:
Юл 49 ⟶ 56:
== Һылтанмалар ==
*[http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/4709-er-a-ty-yu-ary Ер аҫты һыуҙары//Башҡорт энциклопедияһы]
* [http://www.buildcalc.ru/Learning/BasesAndFoundations/Open.aspx?id=Chapter2&part=5 Учёт влияния грунтовых вод при проектировании фундаментов]
* [http://graf-ci.ru/dr3.html Дренаж болотистой почвы]
| |||