Википедия

Шойгу Сергей Кужугетович: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 686 төҙәтеү
"Шойгу, Сергей Кужугетович" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 686 төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Серге́й Кужуге́тович Шойгу́ <ref>«Кстати, в самой фамилии, кто не знает, ударение следует ставить на второй слог» — см. [https://rg.ru/2005/05/20/shoigu.html Шойгу разменял полтинник] — [[Российская газета]], 20.05.2005.</ref>''' ({{Lang-tyv|Сергей Күжүгет оглу Шойгу}}; [[1955 йыл|1955 йылдың 21 майында]], Тыва автономиялы өлкәһендә, Чаданда ([[Рәсәй Совет Федератив Социалистик Республикаһы|РСФСР]], [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]]) тыуған  — совет һәм рәсәй хәрби һәм дәүләт эшмәкәре. 2012 йылдың 6 ноябренән Рәсәй Федерацияһы оборона министры. Армия генералы (2003). [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (1999). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған ҡотҡарыусыһы (2000).▼
 
РСФСР һәм Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса Дәүләт комитеты рәйесе (1991-19941991—1994), Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы (1994-20121994—2012) башлығы, Мәскәү өлкәһе губернаторы була (2012)<ref>{{Cite web|url=http://top.rbc.ru/politics/21/05/2012/651305.shtml|title=В.Путин подписал указ о составе нового правительства|accessdate=2012-05-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523143605/http://top.rbc.ru/politics/21/05/2012/651305.shtml|archivedate=2012-05-23}}</ref><ref>[http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1611015 Указ Президента Российской Федерации от 11.05.2012 № 616 «О Шойгу С. К.»]{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020|bot=InternetArchiveBot}}</ref>.▼
▲'''Серге́й Кужуге́тович Шойгу́ <ref>«Кстати, в самой фамилии, кто не знает, ударение следует ставить на второй слог» — см. [https://rg.ru/2005/05/20/shoigu.html Шойгу разменял полтинник] — [[Российская газета]], 20.05.2005.</ref>''' ({{Lang-tyv|Сергей Күжүгет оглу Шойгу}}; [[1955 йыл|1955 йылдың 21 майында]], Тыва автономиялы өлкәһендә, Чаданда ([[Рәсәй Совет Федератив Социалистик Республикаһы|РСФСР]], [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]]) тыуған — совет һәм рәсәй хәрби һәм дәүләт эшмәкәре. 2012 йылдың 6 ноябренән Рәсәй Федерацияһы оборона министры. Армия генералы (2003). [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (1999). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған ҡотҡарыусыһы (2000).
 
«Берҙәмлек» төбәк-ара хәрәкәте башлығы (1999-20011999—2001), «[[Берҙәм Рәсәй]]<nowiki/>» (2001-20022001—2002, [[Лужков Юрий Михайлович|Юрий Лужков]] һәм [[Шәймиев Минтимер Шәрип улы|Минтимер Шәймиев]] менән бергә) партияһы рәйестәше, «Берҙәм Рәсәй» юғары советы ағзаһы; «Берҙәм Рәсәй» партияһына нигеҙ һалған <ref>{{Cite web|title=Слоган и дело|url=http://kommersant.ru/doc/3076638|publisher=[[Коммерсантъ]]|accessdate=2016-09-15|quote=Представители номенклатуры, которым в предыдущих трёх созывах так и не удалось получить большинство в Думе, в этот раз объединились в партию "Единая Россия" и всерьёз боролись за победу. "Вместе с президентом", "Сильная Россия — Единая Россия", "Возьмём власть — ответим делом!" — обещали с агитматериалов глава высшего совета новой партии Борис Грызлов и её основатели Сергей Шойгу, Юрий Лужков и Минтимер Шаймиев.}}</ref><ref>{{Cite web|title=Шойгу Сергей Кужугетович|url=http://fedpress.ru/person/1663761|publisher=[[ФедералПресс]]|accessdate=2016-09-15}}</ref>.▼
▲РСФСР һәм Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса Дәүләт комитеты рәйесе (1991-1994), Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы (1994-2012) башлығы, Мәскәү өлкәһе губернаторы була (2012)<ref>{{Cite web|url=http://top.rbc.ru/politics/21/05/2012/651305.shtml|title=В.Путин подписал указ о составе нового правительства|accessdate=2012-05-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523143605/http://top.rbc.ru/politics/21/05/2012/651305.shtml|archivedate=2012-05-23}}</ref><ref>[http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1611015 Указ Президента Российской Федерации от 11.05.2012 № 616 «О Шойгу С. К.»]{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020|bot=InternetArchiveBot}}</ref>.
 
Рус география йәмғиәте президенты (2009 йылдан). Әлеге ваҡытта Рәсәй Федерацияһының 1990-сы йылдарҙан бирле, Хөкүмәт ағзаһы булып ҡалған (ҙур булмаған тәнәфес менән) берҙән-бер министры, (дөйөм алғанда  — 30 йылға яҡын)<ref>{{Cite web|url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/08/10/65185-general-nashey-armii|title=Генерал нашей армии|publisher=[[Новая газета]]|accessdate=24 октября 2017}}</ref>.▼
▲«Берҙәмлек» төбәк-ара хәрәкәте башлығы (1999-2001), «[[Берҙәм Рәсәй]]<nowiki/>» (2001-2002, [[Лужков Юрий Михайлович|Юрий Лужков]] һәм [[Шәймиев Минтимер Шәрип улы|Минтимер Шәймиев]] менән бергә) партияһы рәйестәше, «Берҙәм Рәсәй» юғары советы ағзаһы; «Берҙәм Рәсәй» партияһына нигеҙ һалған <ref>{{Cite web|title=Слоган и дело|url=http://kommersant.ru/doc/3076638|publisher=[[Коммерсантъ]]|accessdate=2016-09-15|quote=Представители номенклатуры, которым в предыдущих трёх созывах так и не удалось получить большинство в Думе, в этот раз объединились в партию "Единая Россия" и всерьёз боролись за победу. "Вместе с президентом", "Сильная Россия — Единая Россия", "Возьмём власть — ответим делом!" — обещали с агитматериалов глава высшего совета новой партии Борис Грызлов и её основатели Сергей Шойгу, Юрий Лужков и Минтимер Шаймиев.}}</ref><ref>{{Cite web|title=Шойгу Сергей Кужугетович|url=http://fedpress.ru/person/1663761|publisher=[[ФедералПресс]]|accessdate=2016-09-15}}</ref>.
 
▲Рус география йәмғиәте президенты (2009 йылдан). Әлеге ваҡытта Рәсәй Федерацияһының 1990-сы йылдарҙан бирле, Хөкүмәт ағзаһы булып ҡалған (ҙур булмаған тәнәфес менән) берҙән-бер министры, (дөйөм алғанда — 30 йылға яҡын)<ref>{{Cite web|url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/08/10/65185-general-nashey-armii|title=Генерал нашей армии|publisher=[[Новая газета]]|accessdate=24 октября 2017}}</ref>.
 
== Маҡтаулы исемдәре һәм танылыуы ==
Сергей Шойгу тыуған [[1955 йыл|1955 йылдың 21 майында]] Тува автономиялы өлкәһенең ҙур булмаған Чадан ҡаласығында район гәзите мөхәррире Кужугет Серэевич Шойгу һәм зоотехник Александра Яковлевна Шойгу Кужугет (ҡыҙ фамилияһы - — Кудрявцева)<ref name="autogenerated2">[http://gov.tuva.ru/news.aspx?id=8356 В Москве прощаются с Александрой Шойгу]{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020|bot=InternetArchiveBot}}</ref> (Сергей Шойгуның әсәһе яғынан туғандары сығыштары менән Украинанан, Шойгу 1960 йылда Луганск өлкәһе Стаханов ҡалаһының православие сиркәүендә суҡындырылған<ref>[https://www.mk.ru/politics/2019/09/22/shoygu-rasskazal-o-svoikh-ukrainskikh-kornyakh.html Шойгу рассказал о своих украинских корнях]</ref>) ғаиләһендә тыуған.
 
[[:ru:Срочная_службаСрочная служба|Армияла хеҙмәт]] итмәгән<ref>{{cw|author=Валерий Ширяев|url=https://www.novayagazeta.ru/articles/2015/08/10/65185-general-nashey-armii|title=Генерал нашей армии|publisher=[[Новая газета]]|date=10 августа 2015|accessdate=24 октября 2017}}</ref>.
 
=== Белеме ===
1962 йылдан алып 1972 йылға саҡлы урындағы мәктәптә уҡый.
1972 йылдан 1977 йылға тиклем Сергей Шойгу Красноярск политехник институтында уҡып, инженер-[[Төҙөлөш|төҙөүсе]]<ref name="mil.ru-min">{{Cite web|url=http://structure.mil.ru/management/minister.htm|title=Министр обороны|publisher=Министерство обороны Российской Федерации|accessdate=2014-12-23}}</ref> һөнәре буйынса тамамлай
 
1996 йылда РАНХиГС-та иҡтисад фәндәре кандидаты ғилми дәрәжәһенә дәғүә итеп, «Социаль-иҡтисади зыянды кәметеү маҡсатында ғәҙәттән тыш хәлдәрҙе күҙаллау буйынса дәүләт идаралығын ойоштороу» темаһына диссертация яҡлай<ref name="mil.ru-min">{{Cite web|url=http://structure.mil.ru/management/minister.htm|title=Министр обороны|publisher=Министерство обороны Российской Федерации|accessdate=2014-12-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.tuva.asia/lib/disser/1996/1019-shoygu.html|title=Организация государственного управления при прогнозировании чрезвычайных ситуаций в целях уменьшения социально-экономического ущерба (на примере землетрясений)|publisher=Электронный журнал «Новые исследования Тувы»|accessdate=2014-12-23|archiveurl=|archivedate=}}</ref>.
 
=== Карьераһы ===
 
==== Төҙөлөштәрҙә ====
1977 - 1978 1977—1978 йй. — «Промхимстрой» тресы мастеры ([[Красноярск]]); 1978 - 1979 1978—1979 йй. — мастер, «Тувинстрой» тресы участка начальнигы ([[Ҡыҙыл (ҡала)|Ҡыҙыл]]); 1979 - 1984 1979—1984 йй. — өлкән прораб, баш инженер, «Ачинскалюминстрой» тресының СУ-36 төҙөлөш идаралығы начальнигы; с 1984 - 1985 1984—1985 йй. — «Саяналюминстрой» тресы управляющийы урынбаҫары (Саяногорск); 1985 - 1986 1985—1986 йй. — «Саянтяжстрой» тресы управляющийы ([[Абакан]]); 1986 - 1988 1986—1988 йй. — «Абаканвагонстрой» тресы управляющийы.
 
1988 - 1989 1988—1989 йй. — [[Советтар Союзы Коммунистар партияһы|КПСС-тың]] Абакан ҡала комитетының икенсе секретары; 1989 - 1990 1989—1990 йй. — КПСС-тың Красноярск крайкомы инструкторы.
 
1990 гйылда Мәскәүгә яңы эш урынына күсә. 1990 - 1991 1990—1991 йй. — РСФСР-ҙың Архитектура һәм төҙөлөш буйынса Дәүләт комитеты рәйесе урынбаҫары.
 
==== Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы башлығы ====
1991 йылдан ҡотҡарыусыларҙың Рәсәй корпусы рәйесе; РСФСР-ҙың Ғәҙәттән тыш хәлдәр Дәүләт комитеты рәйесе. 1991 - 1994 1991—1994 йй. — яңы барлыҡҡа килеүсе [[Рәсәй Федерацияһы]] граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса беренсе Дәүләт комитеты рәйесе.
[[Файл:Sergey_Shoigu.jpg|слева|мини|267x267пкс|{{Center|Глава [[МЧС РФ]], 2002 год}}]]
1992 йылда назначен заместителем главо время осетин-ингуш конфликты<ref>{{Cite web|url=http://www.magastimes.com/node/103|title=Справка об обстоятельствах возникновения осетино-ингушского вооружённого конфликта, его развития и роли в нём федеральных органов власти и управления|accessdate=2010-02-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100225154959/http://www.magastimes.com/node/103|archivedate=2010-02-25}}</ref> осоронда Төньяҡ Осетия һәм Ингушетия территорияһында ваҡытлы хакимиәт башлығы урынбаҫары итеп тәғәйенләнә. 1993 - 2003 1993—2003 йй. — [[Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы|БМО]] һәләкәтле бәлә-ҡазалар хәүефен кәметеү хеҙмәтенең халыҡ-ара ун йыллығын уҙғарыу буйынса Рәсәй Федерацияһы Милли комиссияһы рәйесе.
 
1994 - 2012 1994—2012 йй.  — Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса министры(бер үк ваҡытта, 2000 йылдың 10 ғинуарынан 7 майға тиклем  — Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәт рәйесе урынбаҫары). Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министры вазифаһын башҡарғанда, Рәсәй Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығының күп ҡотҡарыу һәм гуманитар операцияларына етәкселек итте. Рәсәй граждандары уны рәсәй халҡының күпселеге эшмәкәрлеген хуплаған иң иң популяр министр тип атаны <ref>[http://socio.rin.ru/cgi-bin/news.pl?idn=192815 Назван самый популярный министр России — Социология]</ref><ref>[http://ria.ru/society/20100705/252302817.html Шойгу, Лавров и Иванов — самые популярные в народе российские министры | РИА Новости]</ref>.
 
1996 йыл  — Рәсәй Федерацияһы субъекттарында Рәсәй Федерацияһы президенты Борис Ельцинды һайлау кампанияһының кураторы<ref>[http://www.panorama.ru/gov/gov20033.shtml Шойгу Сергей Кужугетович на сайте panorama.ru]</ref>.
 
1996 йылдан  — [[Рәсәйҙең Именлек советы|Рәсәй Федерацияһының именлек советы]] ағзаһы (2012 йылдан  — [[Рәсәйҙең Именлек советы|Рәсәй Федерацияһы Именлек Советының]] даими ағзаһы).
 
2000 йылда «Берҙәмлек» партияһын етәкләй, һуңынан «Ватан» ([[Лужков Юрий Михайлович|Юрий Лужков]]) һәм «Бөтә Рәсәй» ([[Шәймиев Минтимер Шәрип улы|Минтимер Шәймиев]]) партиялары менән бергә «Берҙәм Рәсәй» партияһы тип үҙгәртелә <ref>[http://lenta.ru/russia/2000/05/27/edinstvo/ Lenta.ru: В России: партию «Единство» возглавил Сергей Шойгу]</ref>.
 
2003 йылдың 15 октябренән башлап  — Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәте янында Диңгеҙ коллегияһыағзаһы. 2009 йылдың ноябренән алып  — Рус география йәмғиәте президенты. 2010 йылдың октябренән  — Рәсәйҙең Террорға ҡаршы милли комитеты ағзаһы. 2011 йылдың июленән  — Рәсәй Федерацияһында экстремизмға ҡаршы көрәш буйынса ведомство-ара комиссия ағзаһы. 2011 йылдың 30 июненә тиклем «НИС ГЛОНАСС» навигация эшмәкәрлеге өлкәһендә федераль селтәр операторы директорҙар советы рәйесе булды.
 
==== Губернатор ====
2012 йылдың 4 апрелендә «[[Берҙәм Рәсәй]]<nowiki/>» партияһы рәсәй президентына Шойгуны Мәскәү өлкәһе губернаторы <ref>[http://www.ria.ru/mosobl/20120404/617980526.html Медведев предложил Шойгу в губернаторы Подмосковья]</ref> вазифаһына кандидат тип тәҡдим итә. 2012 йылдың 5 апрелендә Шойгу кандидатураһын Мәскәү өлкә думаһы<ref>[http://www.mosreg.ru/news/69764.html Мособлдума утвердила кандидатуру С. Шойгу на пост губернатора Московской области]{{Недоступная ссылка|date=Июль 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref> бер тауыштан хупланы. 2012 йылдың 11 майында, элекке губернатор [[:ru:Громов,_Борис_Всеволодович Борис Всеволодович|Борис Громовтың]] вәкәләтле срогы тамамланғандан һуң, вазифа үтәй башланы <ref>[http://ria.ru/mosobl/20120511/646815189.html Шойгу вступил в должность губернатора Подмосковья]</ref>.
 
==== Рәсәй оборона министры ====
[[Файл:Sergey_Shoigu_9.5.2014.jpeg|слева|мини|272x272пкс|{{Center|На [[Парад на Красной площади 9 мая 2014 года|параде]] в честь 69-летия Победы в [[Великая Отечественная война|Великой Отечественной войне]], [[2014 год]]}}]]
2012 йылдың 6 ноябрендә отставкаға ебәрелгән Анатолий Сердюков урынына Рәсәй Федерацияһы оборона министры итеп тәғәйенләнә. Хөкүмәт рәйесе матбуғат секретары Наталья Тимакова әйтеүенсә, Шойгуны оборона министры итеп тәғәйенләргә [[Медведев Дмитрий Анатольевич|Дмитрий Медведев]]<ref>[http://www.km.ru/v-rossii/2012/11/06/696643-novym-ministrom-oborony-rossii-stal-sergei-shoigu Шойгу стал главой Минобороны по рекомендации Медведева]</ref>тәҡдим итә. Бер үк ваҡытта Рәсәй президенты ҡарамағындағы дәүләт оборона заказын үтәү һәм ҡоралландырыу буйынса дәүләт программаһын тормошҡа ашырыуҙы контролдә тотоу ведомство-ара эш төркөмө етәксеһе урынбаҫары итеп тәғәйенләнә.
 
Министр вазифаһына тотонғас, Шойгу үҙенән алда булған министр башлаған Рәсәй Ҡораллы Көстәре кардиналь реформаны <ref name="Osipov">{{Мәҡәлә|автор=Осипов, Сергей. |заглавие=365 дней службы. 10 шагов, за которые Вооружённые силы благодарны Сергею Шойгу|ссылка=http://www.aif.ru/society/army/1014958|издание=[[Аргументы и факты]]|год=2013|номер=45 (1722) за 6 ноября|страницы=11}}</ref>дауам итә, әммә реформаны тормошҡа ашырыу буйынса мөһим үҙгәрештәр ҙә индерә.
 
Хәрби әҙерлектең интенсивлығы байтаҡҡа арттырыла, күп тапҡыр (Ҡораллы Көстәрҙә эштәрҙең ысынбарлыҡ торошон асыҡлау маҡсаты менән) хәрби әҙерлекте ҡапыл тикшереү ойоштороу, Махсус операциялар көстәре булдырылды, бик күп элек ҡыуылған офицерҙар хәрби хеҙмәткә кире ҡайтарылды, хәрби медицинаныдемилитаризациялау юҡҡа сығарылды. [[Федерация Советы|Федерация Советының]] оборона һәм хәүефһеҙлек буйынса Комитеты рәйесе Виктор Озеров Сергей Шойгу һәм уның командаһы Оборона министрлығына килгәндән һуң бер йыл үтеүгә, унан алда Ҡораллы Көстәрҙәге әхлаҡи климат яҡшы түгел ине, әммә «Шойгу, армия генералы, күп ғәҙәттән тыш хәлдәрҙән үткән кеше, армиялағы хәлде ыңғайға үҙгәртә алды» тип билдәләне; бер йыл эсендә хәрби хәрби училищеларға һәм академияларға йыйыу 7,5 тапҡырға артты, ә башҡа хәрби кафедралары юғары уҡыу йорттарында яңы министр инициативаһы буйынса ғилми роталар (уҡып йөрөгән студенттар, уҡыуҙан айырылмайса, юғары уҡыу йортонда армия хеҙмәтен үтә ала) ойошторолдо, Рәсәйҙә кадет һәм суворов училищелары<ref name="Osipov">{{Мәҡәлә|автор=Осипов, Сергей. |заглавие=365 дней службы. 10 шагов, за которые Вооружённые силы благодарны Сергею Шойгу|ссылка=http://www.aif.ru/society/army/1014958|издание=[[Аргументы и факты]]|год=2013|номер=45 (1722) за 6 ноября|страницы=11}}</ref> һаны арта.
 
Шойгу башланғысы буйынса, Рәсәй арктика төбәгенең именлеген тәьмин итеү маҡсатында Арктика ғәскәретөҙөлә; йыл һайын Халыҡ-ара Армия Уйындары үткәрелә һәм армия спорты үҫешә; иң ҙур һәм берҙән-бер хәрби-патриотик «Патриот» паркы төҙөлә.
 
Рәсәй ҡораллы Көстәре реформаһы һөҙөмтәһе [[Ҡырым]] ваҡытында 2014 йылғы февраль-март ваҡиғаларындакүренде. РФ Оборона министрлығы (Ҡырымдағы рәсәй хәрби объекттарын һаҡлауҙы көсәйтеү маҡсатында) ярымутрауға Баш разведка идаралығының махсус подразделениеларын һәм рәсәй диңгеҙ пехотаһы көстәрен күсерә; был подразделениелар Ҡырымдағы украин частарын ҡоралһыҙландырҙы. Рәсәй Федерацияһы Президенты [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] Ҡораллы Көстәрҙең ул ваҡыттағы хәрәкәтенә юғары баһа бирҙе. Сергей Шойгу РФ Оборона министрлығының Ҡырымдағы хәрәкәтен «тыныс халыҡҡа хәүеф һәм экстремистарҙың рәсәй хәрби инфраструктураһын ҡулға алыу ҡурҡынысы» янауы менән дәлилләне, һәм «рәсәй хәрби хеҙмәткәрҙәренең юғары әхлаҡ сифаттары, яҡшы әҙерлеге һәм ихтыяры арҡаһында ҡан ҡойошҡа юл ҡуйылманы», тип һыҙыҡ өҫтөнә алды. Өҫтәп шуны әйтер кәрәк: был эш-хәрәкәт барышында «Рәсәй Федерацияһы украина яғы менән ике яҡлы килешеүҙе, шулай уҡ халыҡ-ара йөкләмәләрҙе боҙманы»
 
2019 йылдың октябренән —Хәрби-төҙөлөш компанияһының<ref>[https://rg.ru/2020/04/03/shojgu-vozglavil-nabsovet-voenno-stroitelnoj-kompanii.html Шойгу возглавил набсовет Военно-строительной компании]</ref> күҙәтеү советы башлығы.
69 юл:
| width="25%" |[[Файл:Сергей_Шойгу_Министр_Обороны_РФ.jpg|центр|мини|200x200пкс]]
|-
|Юбилей булып советтар союзы маршалы д. т. Язов,<br /><br /><br /><br />8 ноябрь 2014 йыл
|Шойгу үҙе урынбаҫары к. с.<br /><br /><br /><br />Паркы «Патриот», 16 июнь 2015 йыл
|С [[Путин Владимир Владимирович|владимир путин]] тикшереү барышында ғәскәрҙәре Көнсығыш хәрби округы, 2013 йыл
|К. рәсәй федерацияһының оборона министры с. Шойгу.<br /><br /><br /><br />Авиабаза Хмеймить, [[Сүриә]]. 18 июнь, 2016 йыл
|К. рәсәй федерацияһының оборона министры с. Шойгу.<br /><br /><br /><br />Ҡала [[Ҡыҙыл (ҡала)|Ҡыҙыл]], [[Тыва Республикаһы]]. 21 май 2015 йыл
|}
2015 йылдың 30 сентябренән Рәсәй Сүриәлә хәрби операция үткәрә. Операцияны Рәсәй Хәрби Диңгеҙ Флоты менән берлектә 2015 йылдың 1 авгусында булдырылған Һауа-космос көстәре тормошҡа ашыра. 2015 йылдың 7 октябрендә Рәсәй Президенты Владимир Путин [[Сочи]] ҡалаһында үткән Шойгу менән осрашыуы ваҡытында, операцияның тәүге аҙнаһына йомғаҡ яһап, РФ Оборона Министрлығы эшен: дөйөм алғанда министрлыҡтың эшен дә, бирелгән сәпкә һауанан һөжүм итеүсе Сүриәлә урынлашҡан рәсәй авиатөркөмө [[:ru:Военная_авиацияВоенная авиация|лётчиктарының]] хәрби операцияларын һәм [[Каспий диңгеҙе]] акваторияһынан «Калибр» ҡанатлы ракеталарҙан мәргән атыусы Каспий флотилияһы моряктарының хеҙмәтен дә <ref>{{Cite web|url=http://kremlin.ru/events/president/news/50458|title=Встреча с главой Минобороны Сергеем Шойгу|publisher=// ''Официальный сайт Президента России''|date=7.10.2015|accessdate=2015-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.ru/news/polit/293681|title=Крылатый «Калибр» против терроризма — ракетные удары кораблей Каспийской флотилии по объектам ИГИЛ|publisher=// ''Официальный сайт [[Первый канал (Россия)|«Первого канала»]]''|date=7.10.2015|accessdate=2015-10-07}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.business-gazeta.ru/text/142662/|title=Зеленодольские корабли нанесли удары по ИГИЛ из Каспийского моря|publisher=// ''БИЗНЕС Online. Деловая электронная газета Республики Татарстан''|date=7.10.2015|accessdate=2015-10-07}}</ref> тағы ыңғай баһаланы.
 
2015 йылға Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәре хәрби ҡеүәте буйынса донъяла икенсе урынға сыға<ref>{{Cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/1127056/|title=Россия вошла в тройку сильнейших военных держав мира, Украина — 21-я|publisher=НТВ|accessdate=2015-04-29}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.businessinsider.com/35-most-powerful-militaries-in-the-world-2014-7|title=The 35 Most Powerful Militaries In The World|publisher=Business Insider|accessdate=2015-04-29}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.globalfirepower.com/countries-listing.asp|title=Global Firepower Index|accessdate=2015-04-29}}</ref>.
 
Йәмәғәт фекере мәғлүмәттәренә ярашлы, Рәсәй Федерацияһы Оборона министры армия генерал Сергей Шойгу — рәсәй Хөкүмәте министрҙарының хеҙмәтен баһалау буйынса ла 2013 йылдан бирле лидер булып ҡала
 
2020 йылдың 21 ғинуарынан, [[Медведев Дмитрий Анатольевич|Медведев]] хөкүмәте отставкаға сыҡҡандан һуң, Михаил Мишустин кабинетында оборона министры вазифаһына яңынан тәғәйенләнгән.
 
=== Тәнҡит ===
 
2017 йылда оборона министрының 2017 йылдың 24 апрелендә ҡабул ителгән йәшерен «Об утверждении перечня воинских должностей подлежащих замещению солдатами …» бойороғо менән [[Ҡатын-ҡыҙ|ҡатын-ҡыҙҙарҙы]] контракт буйынса түбәндәге хәрби вазифаларға: уҡсы, снайпер, сапёр, водитель, механик, танкист тәғәйенләүҙе тыйҙы. «Ҡатын-ҡыҙ вакансияһы» юҡлығын күрһәтеп, 2018 йылда [[Тольятти]] ҡалаһынан биш ҡыҙ, Израиль һәм Норвегияның (унда ҡатын-ҡыҙҙар сроклы хәрби хеҙмәткә саҡырыла) халыҡ-ара тәжрибәһенә һылтанып, [[Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы|Рәсәй Конституцияһының]], енес айырымлыҡтарына ҡарамай, тигеҙ хоҡуҡ һәм шәхси азатлыҡ иғлан иткән 19-сы статьяһын боҙоуҙа ғәйепләп, оборона министрының һәм Рәсәй гвардияһы директорының бойороҡтарына [[Суд|судтасуд]]та дәғүә белдерҙе. Яуап биреүсе булып Рәсәй Оборона министрлығы һәм Росгвардия сығыш яһаны. Ҡыҙҙарҙың суд «марш-бросок» яһауы федераль телеканалдарҙа: [[НТВ]], 5-се канал, 360, Мир, яҡтыртылды. Әммә беренсе инстанция суды, истецтарҙың юғары белеме булмауына һылтанып, бойороҡтарға дәғүә белдереүҙе кире ҡаҡты. Ҡыҙҙар үҙҙәре судтың яуабын агрессив феминизм<ref>{{Cite web|url=https://63.ru/text/gorod/65296831/|title=«Хочу стрелять!»: в Самарской области женщины судятся за право служить в армии|date=2018-08-22|publisher=63.ru|lang=ru|accessdate=2020-04-07}}</ref> тип атаны.
 
== Ғаиләһе ==
140 юл:
'''Ведомство наградалары'''{{Внешнее изображение|align=right|width=300|image1=[https://ksonline.ru/wp-content/uploads/2015/01/9154_file_1.jpg Генерал армии (МЧС) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 1)]|image2=[https://mtdata.ru/u28/photo8E63/20185524897-0/original.jpeg Генерал армии (МЧС) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 2)]|image3=[https://www.vladtime.ru/uploads/posts/2018-06/1530204965_184142.jpg Генерал армии (МО РФ) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 3)]}}
 
* Медаль «За укрепление боевого содружества» (Минобороны России) образца 1995  г.
* Медаль «За укрепление боевого содружества» (Минобороны России) образца 2009  г.
* Медаль «За укрепление боевого содружества» (ФАПСИ)
* Медаль «За укрепление боевого содружества» (ФПС)
187 юл:
 
== Хәрби исемдәре ==
 
* 1977 — [[лейтенант]] запаса (после окончания Красноярского политехнического института, обучался на военной кафедре при нём).
* 1993 — генерал-майор (26 апреля)<ref>{{Cite news|title=Указ Президента Российской Федерации от 26.04.1993 г. № 565|url=http://kremlin.ru/acts/bank/3460|work=Президент России|accessdate=2018-08-12|language=ru}}</ref>.
Юл 233 ⟶ 232:
 
== Факттар ==
 
* Имя отца Сергея Шойгу при рождении — Шойгу, а фамилия — Кужугет. Когда Кужугету Шойгу во взрослом возрасте оформляли документы, паспортистка по ошибке поменяла местами имя и фамилию.
* Шойгу принадлежит абсолютный рекорд пребывания в должности среди всех российских постсоветских политиков министерского ранга: он руководил ведомством по борьбе с чрезвычайными ситуациями во всех составах российского правительства с 1991 по 2012 год.
Юл 244 ⟶ 242:
* В ночь с 3 на 4 октября 1993 года по просьбе Егора Гайдара обещал<ref>{{Cite web|title=Сергей Шойгу: «Гайдар просил тысячу автоматов для предотвращения погромов»|url=https://www.spb.kp.ru/daily/25811/2790487/|accessdate=2018-03-15}}</ref><ref>{{Cite web|title=Разгон Верховного Совета. Хронология октябрьского путча|url=https://www.rbc.ru/textonlines/02/10/2013/5704107e9a794761c0ce251a?from=materials_on_subject|accessdate=2018-03-15}}</ref> выделить для него 1000 автоматов с боезапасом из подведомственной ему системы гражданской обороны.
* Алексей Кузовков — зять главы МЧС Сергея Шойгу, в 2005 году победил в скандально известном «блатном» конкурсе правительства Москвы на замещение вакансий государственных нотариусов. Впоследствии конкурс решением Симоновского райсуда Москвы был признан незаконным<ref>{{Cite web|url=http://www.advisers.ru/region_news/2008/10/14/region1-13086.html|title=«Advisers Ru», «Скандальный московский конкурс на замещение должностей нотариусов признан незаконным», 4 10 2007|accessdate=2012-10-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140726120559/http://www.advisers.ru/region_news/2008/10/14/region1-13086.html|archivedate=2014-07-26}}</ref>.
* На выступлении перед членами Совета Федерации Федерального собрания Российской Федерации 3 марта 2010 года заявил «Знаете, мы будем… Что говорит бизнес нам? Мы будем продолжать клепать эти „самовары“ в виде вот этих огнетушителей… Вы помните, „ударить головой об землю“, там написано (первая строка)… А вы нас защищайте…», при этом огнетушители, которые требуют для своего срабатывания удара, не производятся и не применяются уже длительное время  [источник не указан 2791 день].
* 5 августа 2010 Шойгу заявил журналистам: «Я уже говорил как-то про тендеры и конкурсы на тушение пожаров. Вот где нужно что-то менять, тогда появятся организации негосударственные, которые будут покупать технику, специально готовить персонал, участвовать в этих конкурсах и побеждать в них», при этом частные организации, занимающиеся тушением пожаров, существуют уже длительное время и за тушение пожаров вне территорий, защищаемых по договорам, денег не берут.
* 9 мая 2015 года, перед началом Парада Победы в Москве, выезжая из ворот Спасской башни Шойгу перекрестился, поскольку над аркой ворот расположена православная икона (ранее она была замурована)<ref>{{Cite web|url=http://tvzvezda.ru/news/vstrane_i_mire/content/201505091508-ssls.htm|title=Сергей Шойгу перекрестился перед началом Парада Победы|accessdate=21 мая 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://russian.rt.com/article/91067|title=СМИ рассказали, почему Сергей Шойгу перекрестился перед началом парада Победы в Москве|accessdate=21 мая 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.eg.ru/daily/politics/45967/|title=После Парада Победы Шойгу стал в России самым любимым министром|accessdate=21 мая 2015}}</ref>. Это стало для него традицией во время всех последующих парадов.
* 24 октября 2017 года на совещании министров обороны стран — членов [[Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһе|АСЕАН]] на [[Филиппин|Филиппинах]]ах Шойгу сообщил, что за время российской военной операции в Сирии от боевиков ИГИЛ было освобождено 503 тысячи 223 квадратных километра сирийской территории<ref>{{Cite web|url=http://tass.ru/armiya-i-opk/4671302|title=Шойгу: ИГ контролирует не более 5% территории Сирии|accessdate=24 октября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tvzvezda.ru/news/forces/content/7b2ae8664c4fad8003b42c0887d1fb0b8961a774b5f30f09fae08ea8451a7ff4|title=Глава российского военного ведомства призвал страны АСЕАН и «СМОА плюс» принять участие в восстановлении Сирии|accessdate=24 октября 2017}}</ref>, при том что в реальности территория Сирии почти в три раза меньше<ref>{{Cite web|url=https://meduza.io/news/2017/10/24/shoygu-zayavil-ob-osvobozhdenii-v-sirii-territorii-v-500-tysyach-kvadratnyh-kilometrov-siriya-v-tri-raza-menshe|title=Шойгу заявил об освобождении в Сирии территории в 500 тысяч квадратных километров. Сирия в три раза меньше|accessdate=24 октября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2017/10/24/shoigu/|title=Шойгу доложил о зачистке в Сирии территории размером с три Сирии|accessdate=24 октября 2017}}</ref>. Как следует из письма заместителя начальника Главного оперативного управления Генерального штаба генерал-лейтенанта Виктора Познихира в ответ на запрос главы военной кафедры [[Мәскәү дәүләт халыҡ-ара мөнәсәбәттәр институты|МГИМО]] Ивана Марущака, «точные измерения Министерства обороны России показали, что площадь территории Сирийской Арабской Республики намного больше и составляет 529 708 квадратных километров», причём с {{Тәржемәһеҙ 5|Рельефная карта|учётом рельефа местности|en|Raised-relief map}}, то есть «площади гор и ущелий, параметров речного дна»<ref>{{Cite web|url=http://archive.li/FfFI0#selection-477.0-477.73|title=В Генштабе РФ рассчитали площадь Сирии с учётом рельефа гор и речного дна|accessdate=28 ноября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2017/11/21/dno/|title=В Минобороны увеличившуюся в три раза площадь Сирии объяснили дном|accessdate=28 ноября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.com/russian/features-42144645|title=Территория Сирии: какие карты раскрыл Шойгу?|accessdate=28 ноября 2017}}</ref>.
* В ноябре 2017 года, взамен ушедшей в декретный отпуск Марии Китаевой, Шойгу назначил своим личным пресс-секретарём 26-летнюю Россияну Марковскую, журналистку федеральных телеканалов «Звезда» и РЕН ТВ. В качестве тенденции прессой отмечались «''выдающиеся внешние данные пресс-секретарей Шойгу''»<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/society/17/11/2017/5a0edaa69a79472fed96c3f2?from=main|title=Пресс-секретарем Шойгу стала тележурналистка Россияна Марковская|accessdate=2017-11-17}}</ref>.
 
Юл 256 ⟶ 254:
 
== Һылтанмалар ==
 
* В книге Дмитрия Глуховского «Сумерки» фигурирует под именем «Сергей Кочубеевич Шайбу», «руководитель МЧС».
* Сотрудник Тувинского государственного университета Айбек Соскал написал эпос «О Буга тур Шойгу», прообразом героя которого стал губернатор Московской области Сергей Шойгу, в прошлом занимавший пост главы МЧС. Текст эпоса опубликован на сайте Международного фонда исследования Тенгри.
Юл 264 ⟶ 261:
 
== Әҙәбиәт ==
 
* {{Китап|часть=Шойгу Сергей Кужугетович|заглавие=Кто есть кто в России и в ближнем зарубежье: Справочник|место=М.|издательство=Издат. дом «Новое время», «Всё для Вас»|год=1993|isbn=5-86564-033-X}} — С. 740—742.
* {{Китап|часть=Шойгу Сергей Кужугетович|заглавие=''Щёголев К. А.''  Кто есть кто в России. Исполнительная власть. Кто правит Россией|место=М.|издательство=Астрель; АСТ|год=2007|isbn=978-5-17-047056-3}} — С. 525—526.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Шойгу_Сергей_Кужугетович» битенән алынған