Тәүлек: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Таңһылыу (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Таңһылыу (фекер алышыу | өлөш) |
||
11 юл:
[[Файл:Sidereal day (prograde).png|right|thumb|300px|Орбиталь һәм үҙ әйләнеү йүнәлештәре тап килгәндә, йондоҙ (2) һәм ҡояш (3) тәүлектәре оҙайлығын сағыштырыу]]
Планетала тәүлек оҙайлылығы уның үҙ әйләнешенең мөйөшсә тиҙлегенә бәйле. Астрономияла, иҫәпләү системаһына бәйле рәүештә, тәүлектең бер нисә төрөн айырып ҡарайҙар. Әгәр әйләнеүҙең иҫәп башы сифатында алыҫтағы йондоҙҙо алғанда, планета системаһының үҙәк яҡтыртҡысынан айырмалы рәүештә, бындай тәүлектең оҙайлылығы икенсе төрлө була. Мәҫәлән, [[Ер]]ҙә уртаса
Ысын ҡояш тәүлеге тип ике өҫкө кульминациялар (Ҡояш үҙәгенең [[меридиан]]дың көньяҡ өлөшө аша (төньяҡ ярымшар өсөн) эҙмә-эҙ үтеүҙәре; икенсе төрлө әйткәндә, ике ысын ярымкөндәр араһындағы ваҡыт) араһындағы ваҡыт арауығы атала; был тәүлектең башы тип Ҡояш үҙәгенең меридиандың көньяҡ өлөшө аша үткән моменты ҡабул ителгән; Ҡояш үҙәгенең сәғәт мөйөшө ысын ваҡыт тип атала (ҡарағыҙ [[Ваҡыт тигеҙләмәһе]]). Ысын ҡояш тәүлеге йондоҙ тәүлегенән оҙайлыраҡ һәм уның оҙайлылығы йыл дауамында үҙгәрә, был [[Эклиптика|эклиптиканың]] [[экватор]] яҫылығына ауышлығы һәм Ерҙең Ҡояш тирәләй тигеҙһеҙ хәрәкәте арҡаһында килеп сыға<ref name="ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Время, системы измерения}}</ref>.
| |||