Википедия

Виеру Григоре Павлович: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә clean up, replaced: Почет → Почёт (3) using AWB
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
күренеште төҙәтеү, стилде төҙәтеү, орфография, аныҡлаштырыу
22 юл:
|Викикитапхана =
}}
'''Григоре Виеру''' ({{Lang-ro|Grigore Vieru}}; [[14 февраль]] [[1935 йыл]], Румыния короллеге, Бессарабия, Хотин өйәҙе Перерыта ауылы — [[18 ғинуар]] [[2009 йыл]],) — [[Молдова РеспубликаһыСССР]], Кишинёв) —һәм [[Молдова|молдаван]] шағиры. Молдова Яҙыусылар союзы ағзаһы. Молдавия комсомолының Борис Главан исемендәге республика премияһы лауреаты (1967).
 
== Тәүге йылдары ==
Григоре Виеру [[1935 йыл]]дыңйылдың 14 февралендә Бессарабияның Хотин өйәҙе Перерыта ауылында (хәҙер [[Молдова Республикаһы]] Бричан районы) Павел һәм Евдокия Виеру ғаиләһендә тыуған. Ғаиләлә берҙән-бер бала була.
 
Тыуған ауылында 7ете класс тамамлай һәм артабан белемен Липканы ҡалаһында икенсе урта мәктәбендә дауам итә. Студент сағында [[1957 йыл]]да «Alarmă» («Шом») исемле беренсе балалар өсөн шиғырҙар китабы сыға.
 
[[1958 йыл]]да Иона Крянгэ исемендәге Кишинев дәүләт педагогия институтының тарих һәм филология факультетын тамамлай. Студент сағында, [[1957 йыл]]да «Alarmă» (балалар өсөн шиғырҙар «Шом») исемле беренсе китабы сыға.
Шул уҡ йылда «Ленин осҡоно» гәзите мөхәррире вазифаһында эш башлай.
 
[[1959 йыл]]дың [[8 июнь|8 июнендә]] Раиса Накуға өйләнә. [[1960 йыл]]дың [[16 июнь|16 июнендә]] Григоре Виеруның улы тыуа, уға Теодор исемен ҡушалар.
 
== Ижады ==
«Молдаван китабы» нәшриәтендә мөхәррир булып эшләй, бында уның балалар өсөн ике шиғырҙар йыйынтығы сыға — «Făt-Frumos curcubelul» һәм «Bună ziua, fulgilor!». [[1963 йыл]]да балалар өсөн шиғырҙар йыйынтығы « Mulţumim pentru pace» («Тыныслыҡ өсөн рәхмәт») һәм шиғырҙар, йырҙар, әкиәттәр йыйынтығы — «Făguraşi» нәшер ителә. [[1965 йыл]]дың 19 июнендә Григоре Виеру ғаиләһендә икенсе улдары Кэлин тыуа, ә [[1967 йыл]]да ул Молдавия комсомолының Борис Главан исемендәге Молдавия комсомолы республика премияһы менән бүләкләнә.[[1968 йыл]]да рус телендә «Һинең исемең» («Исеме твое») шиғырҙар йыйынтығы сыға. Был китапты республика әҙәби тәңҡитселәре юғары баһалай.
 
[[1973 йыл]]да Г. Виеру совет яҙыусылары делегацияһы составында [[Румыния]]ға бара, «Secolul XX» («XX быуат») румын гәзите мөхәррирҙәре менән осраша. Һуңынан «Әсәй» исемле (шигырҙаршиғырҙар, [[1975 йыл|1975]]), мәктәпкәсә йәштәге бала өсөн «Albinuţa» («Бал ҡорто») (1980), «Fiindcă iubesc» («Сөнки яратам») (шиғырҙар, [[1979 йыл|1979]]) китаптары сыға.
 
[[1984 йыл]]да «Мелодия» фирмаһы «Дискоклуб» серияһында Виеру шиғырҙарына Сильвия Кирияк, София Ротару, Штефан Петраке, Анастасия Лазарюк башҡарыуындағы Анатолий Кирияк йырҙар йыйынтығын сығара. Григоре Виеру шиғырҙарына («Adio», «Amor», «Молодость-цветок», «Песня о моей жизни», «Нежная мелодия», «Романтика»") йырҙарҙы [[Ротару София Михайловна|София Ротару]] башҡарҙы<ref>[http://www.fortuna-rotaru.narod.ru/arhnew32.htm София Ротару | фан клуб «ФОРТУНА»]</ref>.
Юл 60 ⟶ 61:
80-се йылдар аҙағында Румыния һәм Молдавияны берләштереү Хәрәҡәтенең иң актив ҡатнашыусыларының береһе була. 1989 йылда Молдавия ССР-ның халыҡ депутаты итеп һайлана. Кишиневта күп һанлы патриотик митингтарҙа ҡатнаша.
 
2001 йылдан һуң хакимлыҡ иткән коммунистарКоммунистар Партияһынапартияһына оппозицияла була<ref>[http://www.regnum.ru/news/1115092.html Справка ИА REGNUM]</ref>.
 
== Вафаты ==
[[2009 йыл]]дыңйылдың [[15 ғинуар|15]] -нәнғинуарынан [[16 ғинуар|16-на]]ға ҡараған төндә Басарабяска — Кишинев трассаһында Яловен районы Дэнчень ауылынан алыҫ түгел ерҙә автомобиль аварияһына эләгә. Виеру үҙе пассажир була, руль артында Милли академия халыҡ бейеүе «Жок» ансамбленең директор урынбаҫары Георгий Мунтяну була. Кишинев ҡалаһы полицияһы авария сәбәбе тиҙлекте арттырыуҙа һәм машина йөрөтөүсенең арығанлығында тип белдерҙе<ref name="Moldova Azi 02" /><ref name="Moldova Azi 03" />.▼
 
Григоре Виеру Кишинев ҡалаһы «Ашығыс Ярҙамыярҙам» машинаһында больницаға алып киләләр, бында ул төндә — [[2009 йыл]]дыңйылдың 18 ғинуарында сәғәт 1:20 вафат була<ref name="Moldova Azi 01" />. [[2009 йыл]] дыңйылдың 20 ғинуаркөнөғинуары шағирҙың үлеме айҡанлы Молдавияла Матәм көнө тип иғлан ителә<ref name="Свобода" />.▼
▲[[2009 йыл]]дың [[15 ғинуар|15]] -нән [[16 ғинуар]]ға ҡараған төндә Басарабяска — Кишинев трассаһында Яловен районы Дэнчень ауылынан алыҫ түгел ерҙә автомобиль аварияһына эләгә. Виеру үҙе пассажир була, руль артында Милли академия халыҡ бейеүе «Жок» ансамбленең директор урынбаҫары Георгий Мунтяну була. Кишинев ҡалаһы полицияһы авария сәбәбе тиҙлекте арттырыуҙа һәм машина йөрөтөүсенең арығанлығында тип белдерҙе<ref name="Moldova Azi 02" /><ref name="Moldova Azi 03" />.
 
▲Григоре Виеру Кишинев ҡалаһы «Ашығыс Ярҙамы» машинаһында больницаға алып киләләр, бында ул төндә — [[2009 йыл]]дың 18 ғинуарында сәғәт 1:20 вафат була<ref name="Moldova Azi 01" />. [[2009 йыл]] дың 20 ғинуаркөнө шағирҙың үлеме айҡанлы Молдавияла Матәм көнө тип иғлан ителә<ref name="Свобода" />.
 
Кишиневта Үҙәк (Әрмән) зыяратында ерләнгән<ref name="Moldovenii" />.
72 юл:
== Исемен мәңгеләштереү ==
[[Файл:Stamps_of_Moldova,_2015-01.jpg|справа|мини|301x301пкс|Молдова почта маркаһы, [[2015 йыл]]]]
Кишиневта шағир исеме проспектҡа бирелгән һәм Классиктар Аллеяһындааллеяһында уға бюст ҡуйылған. 2010 йылдың 31 авгусында шағир хөрмәтенә бюст шулай уҡ Страшеналарҙа ла ҡуйыла. Г. Виеруға һәйкәл Бухареста Херестрэу паркында ла ҡуйылғанурынлаштырылған.
 
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* «Халыҡтар Дуҫлығы» ордены (16.11.1984)
* [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почёт Билдәһе»]] ордены (28.10.1967)
* Б.Молдавия комсомолының Борис Главан исемендәге Молдавия комсомол республика премияһы (1967)
* Молдавияның Дәүләт премияһы (1978)
* [[Андерсен Ханс Кристиан|Г. Х. Андерсен]] Почётлы дипломы (1988)
* Әҙәбиәт буйынса «Геркулес» премияһы (1991)
* «Молдова Республикаһы Халыҡхалыҡ яҙыусыһы» титулы (1992)
* Шиғриәт өлкәһендә Лучиана Благ Халыҡ-ара премияһы (1992)
* Молдова Республикаһы яҙыусыларЯыусылар Союзысоюзының махсус премияһы (1994)
* «Эминеску. Тыуыуына — 150 йыл» медале (2000, [[Румыния]])
* Ион Крянге исемендәге педагогикпедагогия университетыуниверситетының фәндәрфән докторы почётлы дәрәжәһе (2005, Кишинев)<ref name="Moldova Azi 01" />.
 
== Иҫкәрмәләр ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Виеру_Григоре_Павлович» битенән алынған