Чехов Антон Павлович: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
59 юл:
[[Өфө]], [[Стәрлетамаҡ]], [[Белорет]], [[Туймазы]] ҡалаларындағы урамдарға Чехов исеме бирелгән.
[[Нурмөхәмәтов Рәшит Мөхәмәтбарый улы|Р. М. Нурмөхәмәтов]] яҙыусының Башҡортостанда дауаланыу ваҡиғаһы менән бәйле «Чехов Башҡортостанда<nowiki/>» (1956) картинаһын яҙған.'''''Минең тормошом''''' — [[А. П. Чехов]] повесы.
== "Минең тормошом" китабы ==
Ғаиләһе, туғандары▼
1896 йылда яҙылған<ref>James N. Loehlin ''The Cambridge Introduction to Chekhov'' 2010 1139493523 p.92. «Three Years» (1895), and «My Life» (1896). </ref>. Тәүге тапҡыр ''«Нива»'' журналының ай һайын сыға торған әҙәби ҡушымтаһының 10-12 һандарында ошо уҡ йылдың октябрь-декабрендә баҫыла.
Сығышы▼
Атаһы яғынан▼
== Баҫма тарихы ==
Повесть тәүге тапҡыр ''Нива'' журналының ай һайын сыға торған № 10-12 әҙәби ҡушымтаһында [[1896 йыл]]дың октябрь-декабрендә баҫтырыла. Николай II батшалыҡҡа ултырғанлыҡтан сыҡҡан эшселәр стачкаларынан һәм яңы цензор тәғәйенләнгәнлек арҡаһында цензура көсәйеүҙән ҡурҡып, повестың цензура өсөн хәүефһеҙ тәүге биш бүлеген, цензорҙың уяулығын кәметеү маҡсатында, беренсе китап итеп, ҡалғанын икенсе китапта нәшер итергә булалар.
Автор тарафынан ҡайтанан эшкәртелгән повесть Суворин баҫтырған "Мужики" хикәйәләр йыйынтығында сыға. '' Моя жизнь'' («Минең тормошом») повесы бер ниндәй үҙгәрешһеҙ йыйынтыҡтың ете баҫмаһында 1897—1899 йылдарҙа сыға. 1899—1901 йылдарҙа Адольф Маркс<ref name="commentaries">Muratova, K. D. Commentaries to Моя жизнь. </ref> нәшер иткән Чехов әҫәрҙәре йыйынтығының туғыҙынсы томына был повесть автор тарафынан әҙ генә үҙгәртелеп индерелә.
Повестағы тормош сылбырҙарын һүрәтләгән тәьҫораттар яҙыусының бала сағынан уҡ башланып китә. П. Сурожский (П. Н. Шатилов): «…Моғайын, повесты яҙғанда [[Чехов]] Таганрог тураһында уйлаған»<ref>П. Сурожский. Cтатьz «Местный колорит в произведениях А. П. Чехова». «Приазовский край», 1914, № 172, 3 июля</ref>, — тип яҙа.
== Фон ==
[[Чехов]] повесты [[1896 йыл]]дың февралендә яҙа башлай һәм шул уҡ йылдың июль аҙағында тамамлай. Повестың атамаһы арҡаһында килешмәүсәнлек килеп сыға. [[Чехов]]ҡа «Моя жизнь» тигән атама оҡшамай, уның повесты «В девяностых годах» тип атағыһы килә. ''Нива'' журналының мөхәррире Алексей Тихонов-Луговой атаманы ниндәйҙер мемориал менән бәйләй һәм Чеховҡа шул көйөнсә үҙгәртеүһеҙ ҡалдырырға тәҡдим итә. Автор бәхәсләшмәй генә риза була.
▲== Ғаиләһе, туғандары ==
▲== Сығышы ==
▲== Атаһы яғынан ==
Ҡартатаһының атаһы, Михаил Емельянович Чех (1762—1849), ғүмере буйынса алпауыт крәҫтиәне була. Уның биш улы булған (Иван, Егор, Артём, Семён и Василий). Михаил емельянович улдарын ҡаты тәрбиәләгән.
Яҙыуусының ҡартатаһы — Егор Михайлович Чех (1798—12.03.1879) — Воронеж губернаһының Острогожский өйәҙе Ольховатка ауылында тыуған. Ул алпауыт И. Д. Чертковтың крәҫтиәне булған. Был алпауыттың ейәне һуңыраҡ яҙыусы Лев Толстойҙың фекерҙәше була. Егор Михайлович — Чеховтар ғаиләһендә иң беренсе уҡып-яҙыуға өйрәнгән кеше. Уның Чех ҡушаматының ниҙән килеп сыҡҡанлығы билдәле түгел. Выкупившись вместе с семьёй в 1841 йылда Егор Михайлович алпауытнан үҙен-үҙе һатып алыған һәм иреккә сыҡҡан, артабан ул данлыҡлы Дон атаманы Платовтың улы граф Платовҡа идара итеүсе булып эшкэинэ. Ул далалағы Крепкой и Княжой ауылдарында идаралыҡ итә һәм үҙенә аҡса эшләй. Егор Михайлович бик ҡырыҫ холҡло, ҡаты ҡуллы кеше була. Уның ҡаты холҡонан крәҫтиәндәр генә түгел, ә ғаилә ағзалары ла интеккән, шуға күрә уны крәҫтиәндәр «аспид (йылан)» тип атаған. Егор Михайловичтың яҙыусылыҡ һәләте лә була. Ул: «Мин байҙарға бик көнләшеп ҡарайым, сөнки улар ирекле генә түгел, ә уҡый ҙа белә»,- тип әйткән. Уның балалары ирекле крәҫтиәндәр була — өс улдары: Михаил (1823—30.12.1875), Павел (1825—1898) һәм Митрофан (1830 йәки 1836—08.09.1894). Ҡыҙы Александрны (1827—1906) һатып алырға атаһының аҡсаһы етмәй, шуға күрә Александраны 1841 йылда алпауыт Чертков Егор Михайловичҡа бушлай бирәд. Артабан Александра Василий Григорьевич Кожевниковҡа (1819—1904) кейәүгә сыға һәм туйҙан һуң иренең ауылы Твердохлебовоға ире янына күсеп китә. Оло улы Михаилды атаһы Калугаға китап төпләргә уҡырға ебәрә. Михаил артабан бик яҡшы оҫта булып китә. Михаил үҙен Чохов тип атай. Михаил атаһына бик оҫта эшләнгәншкатулка ебәрә, уның өҫтөнә: «Ҡәҙерле атай, минең тырышлығымдың емешен ҡабул ит», -тип яҙылған була. Антон Павлович был шкатулканы бик ныҡ ҡәҙерләп һаҡлаған. Митрофан Егорович Таганрогта бакалея магазинын тотҡан , уның ике улы була: Владимир (1874—1949), Таганрогта уҡытыусы булғану, һәм Егор (1870—03.11.1943), Рус пароходлыҡ һәм сауҙа йәмғиәтендә хеҙмәт иткән. Егорҙы Антон Павлович бик ныҡ хөрмәт иткән һәм яратҡан, уны «Жоржик» тип атап йөрөткән[41]. Егор Михайлович 1879 йылда ҡыҙы А. Е. Кожевникова ҡарауы аҫтында үлгән.
Ҡәрсәһе Ефросинья Емельяновна, тыумыштан Шимко (1806—26.02.1878), ат үрсетеүселәр ғаиләһенән. Егор Михайлович менән ул 58 йыл бергә йәшәгән, Антон Павлович Чеховтың яҙыусы булып китеүендә уның йоғонтоһо бик ныҡ була.
== Әсәһе яғынан ==
Ҡартатаһының ҡатратаһы, Никита Морозов, алпауыт крәҫтиәне, XVIII быуаттың яртыһында Фофаново ауылында йәшәгән (хәҙер Ивановская өлкәһе). Уның улы, Герасим Никитич Морозов (1764—3.05.1825), Ул Волга һәм Оке буйлап ашлыҡ һәм ағас тейәлгән баржаларҙы йөрөткән. Уның ҡатыны крәҫтиән Татьяна Леонтьева, уларҙың биш балаһы булған: Алексеяй, Василий, Мария, Фёдор һәм Яков. 53 йәшендә ул үҙен һәм улы Яковты алпауыттан иреккә һатып ала.
Ҡартатаһы, Яков Герасимович Морозов (1800—1847 йылдар тирәһе), Фофаново ауылында тыуған. Ул атаһына Моршанскиҙа һатыу эше алып барырға ярҙам иткән. 1820 йылда Александра Ивановна Кохмаковаға өйләнә. 1833 йылда Яков Герасимович ярлылана һәм үҙенә эш эҙләргә мәжбүр була — Таганрогта уны генерал Попков эшкәала. Ҡала башлығының комиссионеры булыу менән бер үк ваҡытта ул Ростовта киптерелгән балыҡ менән сауҙа итәко. Өс балаһы була: Иван (1821 һәм 1828— 1866 һәм 1869 йылдар тирәһе), Федосья (1829—25.10.1891), Евгения (артабан А. П. Чеховтың әсәһе).
Юл 74 ⟶ 88:
1841 йылда, Чеховтың буласаҡ әсәһенә алты йәш тулғанда, яҙыусының буласаҡ атаһы Павел Ростовта Яков Морозовта (Евгенияның атаһында) йәшәй башлай. Алты йылдан һуң, Яков вафат булғас, был ғаиләләр араһында бәйләнеш юғала, ләкин тағы ла алты йылдан һуң яңынан күрешәләр. Баҡтиһәң, Евгенияның ағаһы Иван (1825—1867) Павел Егоровичтың бер туған ҡустыһы Митрофан Чехов (1836—1894) ҡулы аҫтында хеҙмәт иткәне билдәле була . Ошо арҡала Павел һәм Евгения танышып китә һәм 1854 йылда улар сиркәүҙә никахлаша.
== Әсәһе ==
Е. Я. Чехова
Яҙыусының әсәһе, Евгения Яковлевна Чехова (1835—1919), тыумыштан Морозова, сауҙәгәр ҡыҙы — тыныс холҡло ҡатын, ул юҡсыллыҡты һәм иренең ҡаты холҡон бик ҙур түҙемлек менән кисерә. Ул уҡырға-яҙырға яратмай, әммә бар булмышын ғаиләһенә арнай, балаларын һәм ирен ҡарай . Ул tnt бала таба, шуларҙыңдүртәүһе үлә. Антон Чехов: «Талант беҙгә атайҙан, ә күңел әсәйҙән килгән», -тип әйтә.
== Атаһы ==
П. Е. Чехов
Юл 107 ⟶ 121:
Чехов Иван Павлович (1861—1922) — ҡустыһы, педагог.
Чехов Михаил Александрович (1891—1955) —туғаны (ағаһы Александрҙың улы), билдәле артист, театр педагогы, режиссёр; эмигрант (1928 — Германия, 1939 — АҠШ).
== Әҙәбиәт ==
* Литературный музей А. П. Чехова. Сборник статей и материалов, вып. 4, Ростов н/Д., 1967, стр. 91.
* Чехов А. П. Моя жизнь: (Рассказ провинциала) // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
| |||