Эпентеза: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) "Эпентеза" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Эпентеза''' ({{Lang-grc|ἡ ἐπένθεσις}}, йәбештереү, йәнәшә ҡуйыу) — [[Фонетика|фонетик]] күренеш, һүҙгә бер йәки бер нисә өн — тартынҡы ({{Lang-la|excrescentium}}, оро) йә һуҙынҡы (йәғни анаптиксис, {{Lang-grc|ἡ ἀνάπτυξις}},
== Шиғырҙа эпентеза ==
Антик шиғырҙа эпентеза һүҙгә ижек өҫтәүҙән тора. Мәҫәлән, «mōrtalīs, quoniām bellī fera mōenera Māvors» (Lucr. Rer. Ι 32), бында ''Mars'' урынына ''Māvors'' ҡулланылған'';'' йәки тағы бер миҫал: «nāvita nēc mediā nēscius ērrat aquā» (Ovid. Amor. XIII 12), ''nauta ''урынына ''navita'' тора''.'' Был осраҡтарҙа эпентеза күренеше йыш ҡына һүҙҙең архаик формаларына олғаша; мәҫәлән ''Māvors'' формаһы ''Mars ''тигәндең архаик формаһы булып тора''. '' Ғәҙәттә латин шиғырында осрай.
== Эпентезаның телдәге ҡулланылышы ==
Эпентеза телдә һүҙгә этимологик булмаған (йәғни мәғәнәгә йоғонто яһамаусан) төп йә күсмә өндө өҫтәп ебәреүҙән ғибәрәт. Күренеш артикуляцион торош алыуҙы күҙҙә тота. Өндө әйтергә әҙерләнгән телмәр ағзалары тейешле торошто алырға алдан әҙерләнә һәм биодинамик «уңайлы» артикуляцияны тәьмин итә. Шуның менән бергә һүҙҙең алдағы фрагменттары үҙгәрешкә дусар була. Ҡағиҙә булараҡ, эволюционлыҡҡа эйә һәм телдең үҫешенә юлдаш була. Йышыраҡ тел үҙенә ят тартынҡылар тупланышы булған һүҙҙе үҙләштергәндә барлыҡҡа килә (атап әйткәндә, асыҡ ижек законына эйә булған телдәрҙә, мәҫәлән, [[Япон теле|япон]] йәки праславян телдәрендә).
== [[Башҡорт теле]]ндә эпентеза ==
Башҡорт телендә эпентеза — өндәрҙең комбинаторлы үҙгәреше төрҙәренең береһе <ref>[http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/17680-epenteza]</ref>, ул һүҙҙең әйтелешен еңелләштереү өсөн өҫтәлә. Эпентеза күренеше башҡорт теленә [[рус
Хәҙерге башҡорт әҙәби телендә эпентеза күренешенең түбәндәге үҙенсәлектәре бар:
а)
б) һуңғыраҡ осорҙа үҙләштерелгән һүҙҙәрҙә эпентеза тик һөйләү телендә йә ерле һөйләштәрҙә күҙәтелә, әҙәби телгә алынмаған: бригадир -
в) ике тартынҡыға бөткән үҙләштерелгән һүҙҙәргә ялғау ҡушҡанда тамыр менән ялғау араһында әҙәби әйтелештә лә, әҙәби яҙылышта ла эпентеза күҙәтелә: Омск
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 29 ⟶ 27:
* Эпитеза
* Метатеза
* [[Элизия (тел белеме
== Әҙәбиәт ==
Юл 35 ⟶ 33:
* {{ВТ-ЭСБЕ|Эпентеза|[[Булич, Сергей Константинович|Булич С. К.]],}}
* ''Цисык з. а., а. и. Шкурдюк'', Антик метрика. [[Минск]], 2004 йыл.
*
== Һылтанмалар ==
== Иҫкәрмәләр ==
▲* <nowiki>Башҡорт теле грамматикаһы : 3 томда. Т. I : Фонетика. Графика. Алфавит. Орфография. Орфоэпия. Морфемика. Морфонология, һүҙьяһалыш / [Яуаплы мөхәррире Г. Р. Абдуллина]. - Өфө : Китап, 2018.</nowiki>
{{иҫкәрмәләр}}
▲* http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/17680-epenteza<br /><br /><br />
[[Категория:Фонетика]]
| |||