Ҡара диңгеҙ: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
40 юл:
* [[Украина]]: [[Одесса]], [[Черноморск]], [[Южный (Одесса өлкәһе, Украина)|Южный]].
 
== Климаты ==
{{sea-stub}}
 
Ҡара диңгеҙ климаты уның континенталь торошо, башлыса континентальн климат мөхитендә урынлашҡан булыуы менән бәйле<ref name="гои_2012">{{cite web |url = http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176 |deadlink = yes |title = Ежегодник состояния морей России по гидрохимическим показателям. 2008 год. Чёрное море |publisher = // oceanography.ru |accessdate = 2012-02-29|archiveurl = https://www.webcitation.org/65pfY4eVn |archivedate = 2012-03-01}}</ref>. Кавказдың Ҡара диңгеҙ яры һәм Ҡырымдың көньяҡ яры тауҙар менән уратылыу арҡаһында төньяҡ һалҡын елдәрҙән ҡурсыулы һәм йомшаҡ Урта диңгеҙ климатына эйә, ә Туапсенан көньяҡ-көнсығыштараҡ  — дымлы субтропик климат хөкөм һөрә.
 
Ҡара диңгеҙҙең һауа торошона Атлантик океан да йоғонто яһай<ref>{{cite web |url = http://meteoweb.ru/phen060.php |title = Новороссийская бора и байкальская сарма |publisher = // meteoweb.ru |accessdate = 2012-02-29}}</ref>. Йәй көнө диңгеҙ өҫтөндә Азор антициклоны һауа торошона тәьҫир итә. Шуға күрә диңгеҙҙең күпселек өлөшөндә ҡышын һауа йылы, дымлы, ә йәйгеһен эҫе, ҡоро<ref name="БСЭ"/>.
 
Ҡара диңгеҙ һыуы, ҡағиҙә булараҡ, туңмай. Әммә оҙайлы һалҡын ҡыштарҙа ярҙарында сыйҙым барлыҡҡа килгеләй, әммә был бер нисә тиҫтә йылға бер була. Һыу температураһы уртаса +7…+8 °C-тан артыҡ төшмәй<ref name="БСЭ"/>. 2011—2012 йылдар арауығында һыу өҫтө температураһы 6 °C-тан түбәнерәк төшә.
 
{| class="wikitable" width="80%" align="center"
|+Горизонттар буйынса һыуҙың уртаса температураһы, °C <br>( координатары {{coord|43|30|N|32|30|E|scale=10000000}} булған нөктәләр өсөн; 1890—2005 йылдар күрһәткестәре)<ref>{{cite web |url = http://data.oceaninfo.info/atlas/Black/3_watertemp_stats_table_9817732TWMR.html |deadlink = yes |title = ЕСИМО |archiveurl = https://www.webcitation.org/617M4Mqyf |archivedate = 2011-08-22}}</ref>:
|-
|width="10%"|'''Горизонт''' м ||width="7.5%"|'''Январь''' ||width="7.5%"|'''Февраль''' ||width="7.5%"|'''Март''' ||width="7.5%"|'''Апрель''' ||width="7.5%"|'''Май''' ||width="7.5%"|'''Июнь''' ||width="7.5%"|'''Июль''' ||width="7.5%"|'''Август''' ||width="7.5%"|'''Сентябрь''' ||width="7.5%"|'''Октябрь''' ||width="7.5%"|'''Ноябрь''' ||width="7.5%"|'''Декабрь'''
|-
|'''0'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|6,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|14}}"|14,1
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|20}}"|19,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|23}}"|22,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|24}}"|23,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|21}}"|20,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|19}}"|18,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|11,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|10}}"|9,5
|-
|'''10'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,1
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|6,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|13}}"|12,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|18}}"|18,5
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|22}}"|21,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|24}}"|23,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|21}}"|20,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|19}}"|18,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|11,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|10}}"|9,6
|-
|'''20'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|6,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|10}}"|10,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|11,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|12,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|14}}"|13,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|19}}"|19,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|18}}"|17,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|11,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|10}}"|9,6
|-
|'''30'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|6,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,8
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,5
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,1
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|12}}"|12,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|10}}"|10,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,2
|-
|'''50'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|7}}"|7,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,6
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|7,8
|-
|'''100'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,4
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,2
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|8}}"|8,3
|-
|'''200'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,7
|-
|'''500'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|-
|'''1000'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|8,9
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|-
|'''1500'''
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,1
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|style="text-align:center;{{Температура водоёма/строка|9}}"|9,0
|}
 
 
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Файл:Sunny Beach first meter.jpg|мини|Болгариялағы ҡомлоҡ]]
|width="25%"|[[Файл:Black Sea Vityazevo.jpg|мини| Анапалағы ҡомлоҡ, Рәсәй]]
|}
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{Примечания}}
 
== Әҙәбиәт ==
* {{книга |автор = Виноградов К. А. |заглавие = Очерки по истории отечественных гидробиологических исследований на Чёрном море |место = Киев |издательство = Изд-во АН УССР |год = 1958 |ссылка = http://hydrobio.onu.edu.ua/PDF%20kollegi/Ocherki%20po%20istorii%20gidrobiologicheskih%20issledov%20v%20Chernom%20more.pdf |ref = Виноградов}}
* {{книга |автор = Виноградов К. А. |заглавие = Ихтиофауна северо-западной части Чёрного моря |ссылка = http://ashipunov.info/shipunov/school/books/vinogradov1960_ichtiofauna_s-z_chasti_chern_morja.pdf |место = К. |год = 1960}}
* {{книга:Рыбы Чёрного моря}}
* {{книга |автор = Заика В. Е. |заглавие = Черноморские рыбы и летопись их промысла |ссылка = http://ashipunov.info/shipunov/school/books/zaika2008_chernomorskie_ryby.pdf |место = Севастополь |год = 2008}}
* ''[[Агбунов, Михаил Васильевич|Агбунов М. В.]]'' Античная лоция Чёрного моря. — М.:Наука, 1987. — 156 с.
* ''Сорокин Ю. И.'' Чёрное море: Природа, ресурсы. — М.:Наука, 1982. — 217 с.
* ''Филиппов Д. М.'' Циркуляция и структура вод Чёрного моря. — М.: Наука, 1968. — 136 с.
* ''Кузьминская Г. Г.'' Чёрное море. — Краснодар: Кн. изд-во, 1972. — 92 с.
* ''Степанов В., Андреев В.'' Чёрное море. — Л.: [[Гидрометеоиздат]], 1981. — 160 с.
* ''[[Зайцев, Ювеналий Петрович|Зайцев Ю. П.]], Поликарпов Г. Г.'' {{cite web|author = |url = http://repository.ibss.org.ua/dspace/bitstream/99011/142/1/Zaitsev.pdf |title = Экологические процессы в критических зонах Чёрного моря (синтез результатов двух направлений исследований с середины XX до начала XXI веков) // Мор. екол. журн. — 2002. — 1, N 1. — С. 33-55 |lang = ru |website = repository.ibss.org.ua |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* ''Иванов М. В., Вайнштейн М. В., Гальченко М. Ф. и др.'' Распределение и геохимическая активность бактерий в осадках // Изучение генезиса нефти и газа в Болгарском секторе Чёрного моря. София, 1984. С. 150—181.
* ''Биркун А. А. мл., Кривохижин С. В.'' Звери Чёрного Моря. — Симферополь: Таврия, 1996. — 96 с. ISBN 5-7780-0773-6
* {{cite web|author = |url = http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/07_01/ZERNOV.HTM |title = Как «Александр Ковалевский» Бориса Савинкова спасал. «Природа», № 7, 2001 |lang = ru |website = vivovoco.astronet.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
[[Категория:Ҡара диңгеҙ]]
 
== Һылтанмалар ==
* {{cite web |title = Атлас Черного моря. |url = https://humus.livejournal.com/4392242.html |date = 1841 |accessdate = 2019-02-03}}
* {{cite web|author = |url = http://www.ocean.ru/content/view/170/105/ |title = Южное отделение Института океанологии РАН |lang = ru |website = www.ocean.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://www.ocean.ru/eng/content/view/34/ |title = The Southern Branch of the P.P. Shirshov Institute of Oceanology |lang = en |website = www.ocean.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://ibss.nas.gov.ua/?page_id=13&lang=ru/ |title = Институт биологии южных морей им. А. О. Ковалевского |lang = ru |website = ibss.nas.gov.ua |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://www.blacksea-commission.org |title = Сайт Комиссии по защите Чёрного моря от загрязнения |lang = en |website = www.blacksea-commission.org |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://www.BlackSea-online.com |title = Космический мониторинг побережья и акватории Чёрного моря |lang = |website = www.BlackSea-online.com |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://hmhsbritannic.ucoz.ru/publ/podvodnoe_delo/chernoe_more_struktura_vodnykh_sloev/10-1-0-52 |title = Структура водных слоев Чёрного моря |lang = ru |website = hmhsbritannic.ucoz.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}} статья Р. Тузикова, кандидата геолого-минералогических наук.
* {{cite web|author = |url = https://www.researchgate.net/publication/290946378_Cernoe_more_Potop_i_drevnie_mify |title = Петко Димитров, Димитър Димитров. Чёрное море, Потоп и древние мифы. Варна, 2008 |lang = |website = www.researchgate.net |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://anapacity.com/chernoe-more/ |title = Особенности Чёрного моря |lang = |website = anapacity.com |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
 
=== Фауна ===
* [http://dolphin.com.ua/ Дельфины Чёрного моря]
* {{cite web|author = |url = http://russian.crabs.ru/black_sea_crabs.htm |title = Крабы Чёрного моря |lang = ru |website = russian.crabs.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://www.caspianenvironment.org/biodiversity/second/rannex18.htm |title = Проблема экзотических видов в Чёрном, Азовском и Каспийском морях |lang = |website = www.caspianenvironment.org |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
* {{cite web|author = |url = http://www.partenit.ru/more.html |title = Чёрное море и его обитатели |lang = ru |website = www.partenit.ru |date = |accessdate = 2019-12-17|deadlink = no}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡара_диңгеҙ» битенән алынған