|
== Аш-һыуҙа ==
Дөрөҫ туҡланыу - — [[организм]]ды ваҡытында һәм тейешенсә әҙерләнгән, туҡлыҡлы матдәләре етерлек булған тәмле [[Пища|ризыҡ ризыҡмен]]менәнән тәьмин итеп тороу. Аҙыҡты төрлө йәшелсәләр менән байытып биреү сәләмәтлек өсөн файҙалы, айырым алғанда һәр [[витамин]]дың үҙләштерлеүенә булышлыҡ итә. Дөрөҫ туҡланыуҙың мөһим өлөшө - — витаминдарға һәм минераль матдәләргә бай йәшелсәләрҙе көн дә һәм мотлаҡ ҡулланыу<ref name="Овощи к столу">{{книга
|автор = Л. В. Шабыкина.
|часть =
|год = 1979
|том =
|страницы = 3-43—4
|страниц = 200
|серия =
}}</ref>.
Йәшелсәләр углеводҡа бай. [[Белки|Аҡһымы]] [[Мясо|ититт]]тәгенәнәгенән ҡайтыш, [[Жиры|майы]] юҡ тиерлек. Йәшелсә [[биологик әүҙем матдәләргә]] байлығы менән юғары баһалана: уларҙа [[витаминдар]] ([[Аскорбиновая кислота|C витамины ]], [[каротин]], [[фолий кислотаһы]]), минераль матдәләр, [[органик кислоталар]], [[Целлюлоза|күҙәнәклек]] һәм [[пектинлы матдәләр]] күп булыуы алыштырғыһыҙ итә<ref name="БСЭ"/>.
Йәшелсә [[Диета|диета]] буйынса туҡланыуға ярҙам итә. Кеше көнөнә йәшелсәне 600 г -дан да кәм ашамаҫҡа тейеш<ref name="БСЭ"/>.
Түбәндәге таблицала ҡайһы бер йәшелсәнең химик составы һәм [[Энергетическая ценность|аҙыҡ ҡиммәте]] күрһәтелгән<ref name="БСЭ"/>:
!width="18%"|Аҡһымдар, ''г''
!width="18%"|Углеводтар, ''г''
!width="18%"|Калорияһы,<br />''ккал''/100''г''
!width="18%"|С витамины ,<br />''мг'' %
|-
|[[Капуста огородная|Аҡ күсәнле кәбеҫтә]] эшкәртелмәгән
|48,0
|-
|[[Кишер]]
|1,3
|7,6
|
|-
|Аш [[Свёкла обыкновенная|сөгөлдөрө]]
|1,1
|10,3
|8,0
|-
|Ҡыҙыл [[Томат]]
|0,5
|4,0
|}
Йәшелсә [[аппетит]]ты көсәйтә, аш биҙҙәренең эшен көсәйтә<ref name="БСЭ"/>.Ҡайһы бер йәшелсә эшкәртелмәй ҡулланыла. Ләкин йышыраҡ уларҙы бешерәләр, быҡтыралар, ҡуралар йә мейескә тәгәрәтеп бешерәләр. <ref>{{книга|автор=Л. М. Богатова.|заглавие=Книга о вкусной и здоровой пище. 8-е издание, исправленное и дополненное|место=М.|издательство=Агропромиздат|год=1987}}</ref>. Шуны әйтергә кәрәк, бешергәндә һәм дөрөҫ һаҡламағанда йәшелсәнең биологик ҡиммәте түбәнәйә. Йәшелсәне оҙағыраҡ һаҡлау өсөн [[консерва]]лайҙар, тоҙлайҙар, [[маринад]]лайҙар, әсетәләр, туңдыралар һәм киптерәләр<ref name="ПМЭ">{{книга|часть=Овощи|заглавие=Популярная медицинская энциклопедия|ответственный=гл. ред. Б. В. Петровский|место=М.|год=1979}}</ref>. Тоҙлап әҙерләгәндә һәм тиҙ генә туңдырғанда файҙалы матдәләре күберәк һаҡлана<ref name="БСЭ"/>.
== Иҫкәрмәләр ==
|
