Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
|
|
|
[[Файл:PERF 558, recto.jpg|thumb|Мысыр папирусы,унда грек-ғәрәп хәрефтәре менән һалымяһаҡ ҡағыҙы яҙылған. мил. 643 йыл]]
[[Файл:Jizya document Chokmanovo 1615.jpg|thumb|271px|Жизйә документы. ([[Осман империяһы]], XVII быуат).]]
'''Жизйә''' йәки '''жи́зиә''' ({{lang-ar|جزْية}}), шулай уҡ '''харач''' — мосолман дәүләттәрендә башҡа дин тотоусыларға ([[зимми]])менән йән башына һалынған һалымяһаҡ. Ислам хоҡуҡ белгестәре жизйәне яулап алынғандарҙың ғүмере, мал-мөлкәте именлеген тәьмин иткән өсөн түләү тип ҡарай. ҺалымЯһаҡ түләүҙән ҡатын-ҡыҙҙар, ҡарттар, инвалидтар, ярлы бәндәләр, монахтар (VIII быуат башына тиклем) һәм мосолман армияһы сафында һуғышҡан христиандар азат ителгән.
== Тарихы ==
"Жизйә"һүҙе [[Әт-Тәүбә]] сүрәһенең 29-сы аятында осрай. Урта быуат хоҡуҡ белгестәре бының һалымяһаҡ тураһында булыуына шикләнә, бары түләү булғандыр тип фараз итәләр. әлбиттә был аятаҫтында түгел, ә бары тик «гүзәл». VII быуатта жизйә менән [[хараж]] менән бутала, сөнки яулап алынған өлкәләрҙән алынған һалымяһаҡ түләнеү тип ҡабул ителгән. . VIII быуаттың тәүге сирегендә жизйә индивидуаль яуаплылыҡ талап иткән һалымяһаҡ булараҡ үҫешә. Һалымдаряһаҡтар арта, шул сәбәпле халыҡтың матди хәле лә хөртәйә<ref name="ИЭС1991">{{ИЭС1991|Большаков О.Г.|Джизйа|65}}</ref>.
== Выплаты ==
|
