Замфир Арборе-Ралли: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
[[Файл:Nina_Arbore_-_Portretul_tatălui_meu,_1914-1916.JPG|мини|  Ҡыҙы Нина яҙған Замфир Ралли портреты]]
'''Замфир Арборе''' ({{lang-ro|Zamfir Ralli-Arbore}}Zamfir Ralli-Arbore; рус юлбарыҫына ''Константинович Земфирий Арборе-Ралли''; [[1848 йыл|1848]], [[Черновцы| Черновцы,]], {{ТыуыуУрыны|Буковина герцогстве Буковина}} герцоглығы, [[Австрия империяһы]]  — [[1933 йыл|1933]], [[Бухарест]])  — румын буковина [[Социализм|социалисы]], публицист һәм йәмәғәт эшмәкәре. Шулай уҡ этнограф, географ һәм тарихсы. Екатерина Арборе-Раллиның атаһы.
 
== Биографияһы ==
Грек сығышлы,  Долна тип аталған молдаван ауылын биләүсе дворян нәҫеленән,  унда олатаһының йорто, шулай уҡ Замфир Раллиның ҡасандыр батша йәберенә дусар булған [[Пушкин Александр Сергеевич|Пушкинды]] ҡабул иткән йорто һаҡланған<ref>''Дик. И. И.'' Встреча с [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%BD_%D0%94%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%83 отцом]. М.: Детская литература, 1985 г. Стр. 186</ref>. Уның атаһы Константинды (1811-56), ғаилә риүәйәттәре буйынса, боронғо бояр ырыуы Арборе вәкиле уллыҡҡа ала һәм шунлыҡтан «Ралли» фамилияһы «Арборе-Раллиға» үҙгәрә. 
 
[[Кишинёв|Кишинев]] гимназияһында, Санкт-Петербургта медицина-хирургия академияһында һәм [[Мәскәү дәүләт университеты|Мәскәү университеты]]нда (бер аҙ) уҡый. 1868-18691868—1869 йылдарҙа Петербургта студенттар сығыштарының етәксеһе була, унда ҡатнашыуы өсөн [[1869 йыл]]<nowiki/>да Бессарабия губернаһы полиция күҙәтеүе аҫтына алына. Шул уҡ йылда ҡабаттан Кишиневта ҡулға алына   һәм  [[Санкт-Петербург|ПетербургПетербургта]]тағы ғы Петропавловский ҡәлғәһенә ултыртып ҡуйыла. С. Г.  Нечаев эше буйынса тәүләп һорауға йәлеп ителә, асыҡтан-асыҡ күрһәтмәләр бирә һәм  [[1870 йыл]]да  яуаплылыҡ аҫтында азат ителә.
 
[[1871 йыл]]да  илдән күсеп китә. [[Швейцария]]ла  төпләнә, Цюрих  университетына уҡырға инә һәмМһәм М. А.  Бакунин яҡлылар төркөмөнә ҡушыла.  «Эшсе»(1875) һәм   «Община» (1878) журналдарына нигеҙ һалыусы һәм редколлегия ағзаһы, рус халыҡсылары  Вера  Фигнер һәм Н.  А. Морозов Морозов менән хеҙмәттәшлек итә. Швейцарияла шулай уҡ Элизе Реклю һәм анархист  Интернационал  Сент-Имьенский Имьенский төркөмө менән хеҙмәттәшлек итә. Румын марксистик түңәрәктәре менән бәйләнеш булдыра һәм Румынияға   [[Карл Маркс|Маркс]]  китаптарын, уларға анархистик аңлатмалар ебәрә (Иоганн Мост).
 
[[1879 йыл]]<nowiki/>да   [[Румыния]]<nowiki/>ла йәшәй, [[1886 йыл]]да румын гражданлығын ала. Төрлө ваҡытта гәзит мөхәррире,  статистика бюроһы директоры булып эшләй, румын хәрби академияһында рус теле профессоры була. Ул Румынияла социалистик хәрәкәт ойоштороусыларҙың береһе. Охранканың бер мәғлүмәтендә  Арборе-Ралли тураһында шулай тип яҙыла: ул «Рус хөкүмәтенә асыҡтан-асыҡ нәфрәте һәм туҡтауһыҙ революцион эшмәкәрлеге менән ул үҙенә иғтибарҙы йәлеп итә». Ҡайһы бер румын әҙәбиәте эшмәкәрҙәренең дуҫы була  — 1880-се йылдарҙа шағир [[Михай Эминеску]], ә 1890-сы йылдарҙа Богдан Петричейку  Хашдеу  менән дуҫлаша. 
 
Арборе-Ралли Румынияла килеп юлыҡҡан «Потемкин» хәрби  карабының баш күтәргән матростарына һәр төрлө ярҙам күрһәтә, ғәмәлдә И.  А.  Лычев менән бәйләнештә тора. Сюртугының  элмәгенә ҡыҙыл ҡәнәфер тағып, Констанцала ҡулға бирелгән броненосецҡа тәүгеләрҙән булып менеп, баш күтәреүсе матростарҙы сәләмләй. Арборе-Ралли потемкинсыларға аҡса, кейем менән ярҙам итә, эш таба, башҡа илдәргә күсереүҙә ҡатнаша,  уларға сәйәси йоғонто яһарға тырыша,  потемкинсылар менән хат алыша. Был хаттарҙы 1920-се йылдарҙа  Арборе-Раллиның  туғандары СССР дәүләт архивына тапшыра, улар Рәсәй дәүләт әҙәбиәт һәм сәнғәт архивында һаҡлана <ref>[http://www.rgali.ru/object/10879420?lc=ru Арборе-Ралли Земфирий Константинович]</ref>.
[[1871 йыл]]да илдән күсеп китә. [[Швейцария]]ла төпләнә, Цюрих университетына уҡырға инә һәмМ.А. Бакунин яҡлылар төркөмөнә ҡушыла. «Эшсе»(1875) һәм   «Община» (1878) журналдарына нигеҙ һалыусы һәм редколлегия ағзаһы, рус халыҡсылары Вера Фигнер һәм Н. А. Морозов менән хеҙмәттәшлек итә. Швейцарияла шулай уҡ Элизе Реклю һәм анархист Интернационал  Сент- Имьенский төркөмө менән хеҙмәттәшлек итә. Румын марксистик түңәрәктәре менән бәйләнеш булдыра һәм Румынияға  [[Карл Маркс|Маркс]] китаптарын, уларға анархистик аңлатмалар ебәрә (Иоганн Мост).
 
[[1879 йыл]]<nowiki/>да  [[Румыния]]<nowiki/>ла йәшәй, [[1886 йыл]]да румын гражданлығын ала. Төрлө ваҡытта гәзит мөхәррире,  статистика бюроһы директоры булып эшләй, румын хәрби академияһында рус теле профессоры була. Ул Румынияла социалистик хәрәкәт ойоштороусыларҙың береһе. Охранканың бер мәғлүмәтендә  Арборе-Ралли тураһында шулай тип яҙыла: ул «Рус хөкүмәтенә асыҡтан-асыҡ нәфрәте һәм туҡтауһыҙ революцион эшмәкәрлеге менән ул үҙенә иғтибарҙы йәлеп итә». Ҡайһы бер румын әҙәбиәте эшмәкәрҙәренең дуҫы була — 1880-се йылдарҙа шағир [[Михай Эминеску]], ә 1890-сы йылдарҙа Богдан Петричейку Хашдеу менән дуҫлаша. 
 
Арборе-Ралли Румынияла килеп юлыҡҡан «Потемкин» хәрби карабының баш күтәргән матростарына һәр төрлө ярҙам күрһәтә, ғәмәлдә И. А. Лычев менән бәйләнештә тора. Сюртугының элмәгенә ҡыҙыл ҡәнәфер тағып, Констанцала ҡулға бирелгән броненосецҡа тәүгеләрҙән булып менеп, баш күтәреүсе матростарҙы сәләмләй. Арборе-Ралли потемкинсыларға аҡса, кейем менән ярҙам итә, эш таба, башҡа илдәргә күсереүҙә ҡатнаша,  уларға сәйәси йоғонто яһарға тырыша,  потемкинсылар менән хат алыша. Был хаттарҙы 1920-се йылдарҙа  Арборе-Раллиның  туғандары СССР дәүләт архивына тапшыра, улар Рәсәй дәүләт әҙәбиәт һәм сәнғәт архивында һаҡлана <ref>[http://www.rgali.ru/object/10879420?lc=ru Арборе-Ралли Земфирий Константинович]</ref>.
 
== Әҫәрҙәре ==
Юл 22 ⟶ 20:
* Dictionarul geografic al Basarabaiei. Reeditare dupa editia: Bucuresti 1904. Editura Museum Chisinau, Fundatia Culturala Romana. 2001. 235 p.
* Basarabia noastră / Nicolae Iorga. Liberarea Basarabiei / Zamfir Arbure. Lupta pentru limba românească si ideea unirii — / Leon Boga. Chisinău : Universitas, 1993. 221p.
* Codul procedurei comerciale rusesti, ed. din 1903, tom. 11, p.  2, din Col. de coduri rusesti, cu note si cu trimiteri la legiuirile din urmă, cu tablă de materii si indice, Bucuresti. «Cartea româneasca», Inst. de arte-grafice «C. Göbl», 1920. 154 p.
 
== Сығанаҡтар ==
Юл 29 ⟶ 27:
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{примечания}}
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Румыния сәйәсмәндәре]]