София Браге: өлгөләр араһындағы айырма

{{Ук}}

'''София Браге''' ({{Lang-da|Sophie Brahe}}Sophie Brahe, 1556-16431556—1643)  — дат астрономы, ботаник, табип һәм тарихсы, Тихо Брагеның кесе һеңлеһе, ағаһы  менән фәнни тикшеренеүҙәрҙә хеҙмәттәшлек иткән.

== Биографияһы  ==

Браге  [[:en:Knutstorp Castle|Кнудстурп]] (хәҙер  — [[Швеция]]) ғаиләһенең фамилия һарайында, Дания короле кәңәшсеһе һәм Отто Браге һәм королева София батша һарайындағы ханым  — Беате Билле Браге ун балаһы араһында иң кесе бала булып тыуған. Софияның ағай-энеһе араһында унан  10 йәшкә өлкән билдәле  астроном Тихо Браге булған. София,  немец телендә  астрономия китаптарын өйрәнеп, шулай уҡ үҙ иҫәбенә латин теленән тәржемә ителгән китаптарға  заказ биреп, астрономияны үҙаллы өйрәнгән. 1573 йылдан София Тихоға астрономик күҙәтеүҙәрендә ярҙам иткән, йыш ҡына уның обсерватория Ураниборг обсерваторияһына барған. Тихо Софияның аҡылы һәм һәләте менән һоҡланыуы тураһында әйткән, шул уҡ ваҡытта уларҙың туғандары, юғары ҡатлам кешеһенә фән менән шөғөлләнеү түбәнселек тип, уларҙы хупламағандар.

1576 йылда, уға 19 йә 20 йәш булғанда, София Отто Тоттҡа кейәүгә сыға, уларҙың никахынан 1580 йылда тыуған бер улы булған. 1588 йылда Софияның ире вафат булғас, һәм улы бәлиғ булғанға тиклем, ул иренең мөлкәте менән идара иткән. Был ваҡытта ул,  Тихоға йондоҙнамә төҙөргә ярҙам күрһәтеп, шулай уҡ баҡсасылыҡҡа, [[химия]] һәм [[медицина]]ға ҙур иғтибар бүлгән.

Ураниборгҡа килеп йөрөгәндә, София менән  [[Алхимия|алхимик]] Эрик Ланж менән танышҡан, ир өйләнергә тәҡдим яһаһа ла, аҡса булмау сәбәпле, улар бары  1602 йылда ғына өйләнешә, һәм һуңынан  Экенфордта артыҡ хәйерселектә йәшәй. Софияның туғандарына яҙған хаттарынан күренеүенсә, ярлылыҡты ул дәрәжәһен тотоп, юмор хисе менән үткәрә. Эрик Ланж 1613 йылда Прагала вафат була.

1616 йылда, ире үлгәндән һуң, София Данияға ҡайта һәм Хельсингёрҙа урынлаша. Ғүмеренең һуңғы  йылдарын ул дат дворян ғаиләләренең генеалогияларын шәжәрәларен төҙөүгә бағышлай, уның тәүге хеҙмәте 1626 йылда нәшер ителә. Әлегә тиклем уның генеалогик хеҙмәттәре дат дворянлығының иртә тарихы буйынса төп сығанаҡ тип һанала һәм Король китапханаһында һаҡлана. София Браге 1643 йылда Хельсингёрҙа вафат булған, Кристианстадта (Швеция), Тоттарҙың ғаилә ҡәберлегендә ерләнгән.