Әхтәмов Мөхтәр Хөснөлхаҡ улы: өлгөләр араһындағы айырма

|Дата рождения = 15.01.1929

|Место рождения = [[Башҡорт АССР-ы]] {{ТУ|Ейәнсура районы}} [[Үрген]] ауылы

|Научная сфера =

|Место работы =

 

2002 йылда уның «Хәҙерге башҡорт теле. [[Лексикология]], фразеология, лексикография» һәм «Хәҙерге башҡорт теле. Фонетика, графика, орфоэпия, морфемика, морфонология, һүҙьяһалыш» (авторҙашы — проф. [[Ишбулатов Нәғим Хажғәле улы|Н. Х. Ишбулатов]]) тигән китаптары донъя күрә. Бында автор башҡорт тел ғилеме мәсьәләләрен хәҙерге фән кимәлендә хәл иткән.

2008 йылда профессор М. Х. Әхтәмовтың «Башҡорт халыҡ [[мәҡәл]]дәре һәм әйтемдәре һүҙлеге» тигән фундаменталь хеҙмәте баҫылып сыға. һүҙлектә бер һүҙ ярҙамында ҡулланылған бөтә мәҡәлдәр, әйтемдәр бергә туплап бирелгән. Мәҫәлән, "икмәк"кә бәйлеләре — 50-нән ашыу. Ошо нигеҙҙә алты мең төп мәҡәл һәм әйтем, уларға ингән 60 мең һүҙ теркәлгән.

 

 

== Фәнни хеҙмәттәре ==

# Словарь омонимов башкирсиого языка. / Под ред. Т. М. Гарипова. — [[Өфө]]: [[Башҡортостан китап нәшриәте]], 1966. — 141 бит. — Рец.: Латыпов Ч. Ю. Словарь омонимов башкирского языка // Советская тюркология. — 1970. — № 6. — С. 12-122; Ураҡсин З.Ғ. Башҡорт теленең омонимдар һүҙлеге // Совет Башҡортостаны. — 1966. — 15 ноябрь; Нурмөхәмәтов М. Омонимдар һүҙлеге // Башҡортостан уҡытыусыһы. −1967. — № 4. — 62-63-сө биттәр.

# Словарь антонимов башкирского языка. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1973. −148 бит. — Рец.: Зәйнуллин М. В. Башҡорт теленең антонимдар һүҙлеге // Совет Башҡортостаны. −1974. −14 февраль.

# Ҡыҙыҡлы грамматика. Занимательная грамматика / Соавт.: Э. Ф. Ишбирҙин, Г. М.Ҡотлобаева, З.Ғ.Ураҡсин. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1979. — 150 бит.

# Хәҙерге башҡорт теле. III киҫәк. Современный башкирский язык. Ч. III. — Өфө: Башҡорт дәүләт университеты нәшриәте, 1980. — 78 бит.

# Башҡорт теленең морфемалар һүҙлеге. Словарь морфем башкирского языка. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1982. — 272 бит. — Рец.: Шәкүр Рәшит, һүҙҙәр һәм һүҙ төҙөлөшө // Башҡортостан. −1994. — 5 июль.

# Математика терминдары һүҙлеге. Словарь математических терминов / Соавт.: М. С.Әхтәмова. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1982. −121 бит.

# Татар теленең грамматика сүзлеге: сүз төрләнеше: Уку кулланмасы. Грамматический словарь татарского языка: Словоизменение: Учебное пособие. — Өфө: Башҡорт дәүләт университеты нәшриәте, 2004. — 258 бит.

 

# Хәҙерге башҡорт әҙәби телендә омонимия проблемалары. Проблемы омонимии в современном башкирском литературном языке: Дисс. на соиск. уч. етеп. канд. филол. наук / Защищена 01.04.66. Утв. 30.07.66. МВ и ССО СССР. Институт восточных языков при Московском государственном университете им. М. В. Ломоносова.

# Проблемы омонимии в современном башкирском литературном языке: Автореф. дисс. на соиск. уч. етеп. канд. филол. наук / Институт восточных языков при Московском государственом университете им. М. В. Ломоносова; кафедра тюркской филологии. — М.: 1966. — 20 с.

 

'''Журналдарҙа һәм йыйынтыҡтарҙа баҫылған мәҡәләләре'''

# Башҡорт телендәге омоним һүҙҙәр тураһында. Об омонимичных словах в башкирском языке // Башҡортостан уҡытыусыһы. −1960. — № 12. — 36-39-сы биттәр.

# Омонимдар мәсьәләһенә ҡарата. К вопросу об омонимах // Башҡортостан уҡытыусыһы. — 1963. — № 5. −38-41-се биттәр.

# Ҡылымдарҙың яһалышы. Образование глаголов / Соавт.: М. В.Зәйнуллин. // Хәҙерге башҡорт әҙәби теленең морфологияһы. II киҫәк / Ред.: М. В. Зәйнуллин, Р. Ф. Зарипов. -Өфө: Башҡорт дәүләт университеты нәшриәте, 1979. — 78-81-се биттәр.

# Ғалим М. В.Зәйнуллин. Ученый М. В. Зайнуллин // Башҡортостан уҡытыусыһы. — 1984. — № 11. −48-се бит (К 50-летию со дня рождения проф. М. В. Зайнуллина).

# Юлдашев Ә.Ә. һәм лексикография проблемалары. Юлдашев А. А. и проблемы лексикографии // А. А. Юлдашев и проблемы тюркского языкознания: Тезисы докладов и сообщений. — Уфа, 1990. — С. 22-25.

# Хәҙерге башҡорт телендә һүҙьяһалыш структураһы мәсьәләһенә ҡарата. К вопросу структуры словообразования в современном башкирском языке // Родной язык и литература: Тезисы научно-практической конференции. -Уфа, 1994.-С. 33-36.

 

'''Гәзиттәрҙә баҫылған мәҡәләләре'''

# Беҙҙең тәҡдимдәр (Башҡорт орфографияһы проектын тикшереү уңайы менән). Наши предложения (В связи с обсуждением проекта башкирской орфографии) II Совет Башҡортостаны. −1957. — 30 октябрь.

# Башҡорт теленең омонимдары. Омонимы башкирского языка // Совет Башҡортостаны. — 1966. — 7 октябрь.

 

== Ғалим тураһында ==

 

# [[Аҙнағолов Рафаэль Ғәйнетдин улы|Аҙнағолов Р]]. Ғалим үҙенә һәйкәл ҡойҙо. Ученый отлил себе памятник: Рец. на кн: «Башҡорт халыҡ мәҡәлдәре һәм әйтемдәре һүҙлеге». — Өфө: Китап. 2008. — 776 бит // Башҡортостан. −2009. — 26 август.