Википедия

Фирҙәүси: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 661 төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 661 төҙәтеү
35 юл:
== Биографияһы ==
[[Рәсем:Tus shahnameh.jpg|thumb|left|"[[Шаһнамә]]"нән күренеш]]
[[932]] һәм [[941]] йылдар араһында [[Иран]]дағы Тус ҡалаһының янандағы Хорасан ауылында ер биләүсе крәҫтиән ғаиләһендә тыуа.
Ғаиләһенең ере аҙ булып, тапҡан ризығы тамаҡ аҫрарға көскә етеп торған, тип фаразлау хаҡ булыр. Һуғыштар осорона тура килгән был ваҡытта крәҫтиәндәр хәле бик мөшкөл була.<ref>http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/leb/leb-7531.htm</ref>.
 
Фирҙәүсиҙең бала һәм үҫмер йылдары тураһында мәғлүмәт бик һирәк. Ул яҡшы белем ала, Ирандың ул замандағы ике әҙәби телен дә — [[ғәрәп теле|ғәрәп]] һәм [[фарсы теле]]н — яҡшы белә; бәлки, Ирандың ислам осорона хәтлем ҡулланған әҙәби [[пәхләүи теле]]нтелен дә белгәндер.
 
Унынсы быуаттың уртаһында Иран бойондороҡһоҙлоҡ осорон кисерә — урындағы феодаль аристократия ғәрәп хакимлығын ҡолатып, илдең алыҫ тарафтарында власты үҙ ҡулына ала.
Фирҙәүсиҙең йәшлеге тап ошо осорға тура килә.
 
Оҙаҡ йылдар буйы шағир хәҙерге [[Афғанстан]]дағы [[Ғазни]] ҡалаһында тороп, [[Төркиә]]нең солтаны Мәхмүт Ғәзнәүигә хеҙмәт итә; уға уҡ ул үҙенең «Шаһнамә» поэмаһын да бағышлай. Солтан поэманы оҡшатып еткермәй (ҡайһы бер сығанаҡтар поэмала шағир Иран шаһтарын данлағанлыҡтан, ти; башҡалары — батша улдары ғына законлы тәхет вариҫы була ала тигән фекер өсөн, тип фаразлай).
Киң таралған риүәйәт буйынса, солтан Фирҙәүсигә поэма өсөн хаҡын түләмәйенсә, тәү килешеүҙәренән баш тарта. Шағир быға асыуланып, солтан тураһында сатирик шиғыр яҙа; был шиғырҙа ул солтан ҡол тоҡомонан сыға, тип мыҫҡыллай.
Инде солтандың асыуы ҡабарып, Фирҙәүси илдән ҡасырға мәжбүр була.
Һөҙөмтәлә шағир ғүмерен ситтә хәйерселектә тамамлай.
 
[[Рәсем:ferdowsi tomb4.jpg|thumb|right|[[Тус]] ҡалаһында шағирҙың ҡәберендә ҡоролған кәшәнә]]
[[1934]]-се йылда Фирҙәүсиҙең тыуыуына мең йыл тулғас, уның ҡәберендә [[кәшәнә]] ҡорола.
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Фирҙәүси» битенән алынған