Диск ырғытыу: өлгөләр араһындағы айырма

'''Диск ырғытыу'''  — махсус спорт снарядын — -дискты дискты алыҫлыҡҡа ырғытыу буйынса  [[еңел атлетика]]  дисциплинаһы.

''Ырғытыуға  ''  һәм еңел атлетиканың техник төрө  программаһына инә. Спортсынан көс һәм хәрәкәттәге уҙ-ара ярашыуҙы талап итә.

Ярышта ҡатнашыусылар диаметры 250  см. булған түңәрәк әйләнәһенән ырғытыу башҡара.  Ырғытып ебәреүҙең аралығы был түңәрәктең тышҡы әйләнәһенән снарядтың барып төшкән урынына тиклем үлсәнә.

Ир-егеттәр өсөн дисктың ауырлығы  — 2  кг, үҫмер спортсылар өсөн —1,75  кг, ҡатын-ҡыҙҙар һәм үҫмер ҡыҙҙар өсөн 1 1 кг ауырлыҡта була.

Дисктың диаметры 219—221  мм ир-егеттәр өсөн һәм ҡатын-ҡыҙҙар өсөн 180—182  мм тәшкил итә. 

Рәсми ярыштарҙа ҡатнашыусыларҙың алты мөмкинлеге була. Әгәр ҡатнашыусылар һаны һигеҙҙән күберәк булһа, 3 мөмкинлектән һуң улар араһынан һигеҙ иң көслө ҡатнашыусы һайланып алына. Сираттағы өс мөмкинлектә алты мөмкинлектең иң күп һөҙөмтәһе буйынса иң яҡшыһын һайлап алалар

Диск ырғытыу селтәр менән кәртәләнгән секторҙан рөхсәт ителгән горизонталь 35° осош мөйөшөнән юғары булмаған, дөрөҫөрәге,  34,92° башҡарыла.

Юғиһә диск яланға осоп сыға алмаясаҡ һәм селтәргә йәки терәүҙәргә барып төртөләсәк.

Диск осошоноң   киңлеге 6 метр тәшкил итә. Спортсыға, диск ергә барып төшмәйенсә сектор сигенә сығыу тыйыла.

Диск ырғытыу  — бик боронғо спорт төрө. Беҙҙең эраға тиклем 5 быуатта скульптор Мирон диск ырғытыусы скульптураһын эшләй (Diskobolos). Ул хәҙер бөтә донъяға билдәле.

Шулай уҡ, боронғо грек аллалары диск менән уйнағандар.  [[Боронғо грек мифологияһы|Мифтар]]<nowiki/>ҙың береһе буйынса,  [[Аполлон]]  диск ырғытыу буйынса үҙенең һөйөклө кешеһе, Спарта принцы Гиакинф менән ярыша.

Тәьҫир итеү маҡсатында, Аполлон дискты барлыҡ көсөнә ырғыта. Гиакинф, үҙ яғынан, Аполлонға оҡшарға тырышып, осоп барған дискты тотоп алырға маташа. Диск  Гиакинфҡа барып тейә, һәм ул һәләк була.

Археологик ҡаҙыныуҙар һәм тарихсыларҙың тикшеренеүҙәре күрһәтеүенсә, диск ырғытыу Боронғо Грецияла киң танылған. Был ярыштар боронғо олимпия уйындарында үткән.

Ҡорамал бронзанан һәм таштан яһалған. Ауырлығы 1,25  кг.   алып 5,70  кг., диаметры 16,5  см. алып 34  см.  тиклем булған.

Төр булараҡ диск ырғытыуҙы хәҙерге ваҡытта  Афинала Беренсе олимпия уйындарында(1896) тергеҙеү ҡарар ителә.

Ул саҡта техникаһы тураһында аныҡ күҙаллау булмай һәм ярыштарҙы грек стилендә үткәрергә ҡарар итәләр.  

1908 йылда Лондондағы олимпия уйындарында  ярыштарҙы ике стилдә: грек һәм ирекле стилдә(хәҙергегә яҡын)үткәрәләр.

Ирекле стиль буйынса алыҫлыҡ ота. Артабан стилдәрҙе камиллаштырыу башлана. Был осраҡта баштағы торошта дисктың әйләнеүе горизонталь яҫылыҡта бара.

Башта, боронғо гректар һымаҡ,  ҡалҡыулыҡтан ырғыталар, артабан  йәҙрә ташлау   секторына күсәләр. Әммә секторҙың күләме бәләкәй була. Шуға 1910 йылдан  IAAF  диск ырғытыу өсөн сектор күләмен 2,5 метрға тиклем арттыра.

[[1921 йыл|1921]] йылдада американлы Догерти яңы стиль - — боролош ярым менән ырғытыуҙы тәҡдим итә. Атлет алдағы ырғытыу юнәлешенә ҡарай һул ҡабырға менән хәрәкәт башлай, һәм башта һул аяҡта әйләнеп, уң аяҡҡа атлап сыға.

1930 йылда  американлы Кренц  50 м (51,03 м) үрен яулай һәм уның техника варианты, юғары һикерештәге боролошо, бөтә донъяла киң танылыу ала.

Дисктың башланғыс тиҙлеге юғары класлы ир-егет атлеттарҙың 25 м/с етә.

Диск ырғытыусы ир-егеттәр өсөн елһеҙ көндә  ҡорамалдың 36-38° осош мөйөшө иң яҡшыһы тип һанала[1]. 

  ~5 м/с тиклем тиҙлекле ҡаршы ел (шулай уҡ саңғы менән трамплиндан һикергәндә) уңайлы фактор булып тора.

Ә инде ни тиклем ҡаршы елдең тиҙлеге юғары, шул тиклем атлет ҡулынан ҡорамалдың осош мөйөшө кәмерәк булырға тейеш.

Шунлыҡтан, елде тоя белеү һәм оҫталыҡ, спортсылар әйтмешләй, «снарядҡа тейҙереү» һәм «дискты елгә һалыу» - — юғары класлы диск ырғытыусыларҙың оҫталығының береһе.

Юғары булмаған класлы спортсыларҙың дәлиле булып дисктың осоштағы арҡыры бәрелеше, тотороҡһоҙ осош траекторияһы һанала. Был саҡта диск ҡырын китә һәм тиҙ аҫҡа төшә. 

| height="13" |Донъя рекорды

| height="13" | Олимпия рекорды

* Нина Пономарева-Ромашкова  (СССР)