Математик формула: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Таңһылыу (фекер алышыу | өлөш) |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
||
9 юл:
=== Тигеҙләмәләр ===
{{See also|Тигеҙләмә}}
Тигеҙләмә — тышҡы (үрге) бәйләүесе тигеҙлек бинар бәйләнеше булған формула. Әммә тигеҙләмәнең мөһим үҙенсәлеге шунда, уға ингән символдар үҙгәреүсәндәргә һәм ''параметрҙарға'' бүленәләр (һуңғыларының булыуы, хәйер, мәжбүри түгел). Мәҫәлән, x^{2}=1 тигеҙләмә булып тора, унда <var>x</var> — үҙгәреүсән. Үҙгәреүсәндең тигеҙлек дөрөҫ булғандағы ҡиммәттәре тигеҙләмәнең [[Тигеҙләмә|тамырҙары]] тип атала: был осраҡта тигеҙләмәнең тамырҙары ике һан,[[1 (һан)| 1]] һәм [[-1 (һан)|-1]]. Ҡағиҙә булараҡ, әгәр бер үҙгәреүсәнле тигеҙләмә тождество булмаһа (ҡара: түбәндә), тигеҙләмәнең тамырҙары дискрет, йыш ҡына сикле ([[Буш күмәклек|буш]] күмәклек булырға ла мөмкин) күмәклек.▼
[[Файл:Fixed Point Graph.png|thumb| {{math|1=<var>x</var> = <var>f</var>(<var>x</var>) тигеҙләмәһенең тамырҙарын табыу ысулы күрһәткән график}}]]
▲'''Тигеҙләмә''' — тышҡы (үрге) бәйләүесе тигеҙлек бинар бәйләнеше булған формула. Әммә тигеҙләмәнең мөһим үҙенсәлеге шунда, уға ингән символдар үҙгәреүсәндәргә һәм ''параметрҙарға'' бүленәләр (һуңғыларының булыуы, хәйер, мәжбүри түгел). Мәҫәлән, x^{2}=1 тигеҙләмә булып тора, унда <var>x</var> — үҙгәреүсән. Үҙгәреүсәндең тигеҙлек дөрөҫ булғандағы ҡиммәттәре тигеҙләмәнең [[Тигеҙләмә|тамырҙары]] тип атала: был осраҡта тигеҙләмәнең тамырҙары ике һан,[[1 (һан)| 1]] һәм [[-1 (һан)|-1]]. Ҡағиҙә булараҡ, әгәр бер үҙгәреүсәнле тигеҙләмә тождество булмаһа (ҡара: түбәндә), тигеҙләмәнең тамырҙары дискрет, йыш ҡына сикле ([[Буш күмәклек|буш]] күмәклек булырға ла мөмкин) күмәклек.
Әгәр тигеҙләмәгә параметрҙар инһә, ул саҡта уның мәғәнәһе — бирелгән параметрҙар өсөн тигеҙләмәнең тамырҙарын табыу (йәғни үҙгәреүсәндең тигеҙлек дөрөҫ булғандағы ҡиммәттәрен табыу). Ҡайһы саҡта быны үҙгәреүсәндең параметрҙан (параметрҙарҙан) күҙгә күренеп тормаған (неявный) бәйләнешен табыу тип әйтергә мөмкин. Мәҫәлән x^{2}=a x үҙгәреүсәнле тигеҙләмә булараҡ ҡабул итеелә (<var>y</var>, <var>z</var> һәм <var>t менән бер рәттән был үҙгәреүсәнде билдәләү өсөн ғәҙәти хәреф</var>). Тигеҙләмәнең тамыры булып a һанының [[Квадрат тамыр|квадрат тамыры]] тора (уның ике тамыры бар, төрлө тамғалы тип иҫәпләнә).
| |||