Хордалылар: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
переоформлено на карточку таксон, стаб, категория
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
24 юл:
'''Хордалылар''' ({{lang-la|Chordata}}) — арҡа струналары булған, айырым хайуандар тибы; уға умыртҡалы хайуандар, башһөйәкһеҙҙәр([[:ru:Головохо́рдовые]] (лат. Cephalochordata)), оболочниктар (төҙөлөш яғынан умыртҡалыларға яҡын торған хордалы диңгеҙ хайуандары) инә.
 
ХауандарХайуандар донъяһында хордалылар [[нерв системаһы]] төҙөлөшө буйынса иң юғары баҫҡыста тора. Хронология тәртибе буйынса — иң йәш тип. Донъяла 51000 төр билдәле, шуларҙың 4300-е [[Рәсәй]]ҙә тереклек итә.
 
==Төп билдәләре==
#Төп үҙенсәлектәрен береһе — хорда рәүешендәге үҙәк һөлдә булыуы.
#Көпшә формаһындағы үҙәк нервы системаһының тәндең арҡа яғында, хорда өҫтөндә урынлашыуы.
#Эсәклектең ҡорһаҡ яғында урынлашыуы һәм йотҡолоҡ стенаһында айғолаҡ ярыҡтарының булыуы. Айғолаҡ ярыҡтары һыу хайуандарында бөтә тереклектәре дауамында һаҡлана, ә үпкә менән һулыш алыусы ер өҫтө хайуандарында яралғы үҫешенең баштағы стадияларында ғына була.
#Тәндәре ике яҡлы симметриялы.
#Өс ҡатлаулы хайуандар
#Тән ҡыуышлығы икенсел (вторичная полость тела).
#Ҡан тамырҙар системаһы йомоҡ( оболочниктарҙан башҡаһы).
 
==Хордалылар тибын классификациялау==
#'''Башһөйәкһеҙҙәр''' ярым тибы <ref>{{БСЭ3|заглавие=Бесчерепные|ссылка=http://bse.sci-lib.com/article114421.html}}</ref><ref name="zoojiv">{{книга |автор= {{nobr|В.М. Константинов}}, {{nobr|С.П. Наумов}}, {{nobr|С.П. Шаталова}}|заглавие=Зоология позвоночных |место=М. |издательство=Академия |год=2000 |страниц=496 |страницы=9}}</ref> ({{lang-la|Acrania}}) Уларҙың баш мейеһе һәм баш һөлдәһе юҡ. Шуға ярашлы, уларҙы башһөйәкһеҙ хордалылар төркөмөнә айыралар. Шулай уҡ, уларҙың үҙәк һөлдәһе (көсһөҙ арҡа үҙәге — хорда) һәм айғолаҡ ярыҡтары бөтә тереклектәре дауамында һаҡлана.
#'''Умыртҡалылар''' ярым тибы ({{lang-la|Vertebrata}}). Баш һөлдәһе менән һаҡланған баш мейеһе һәм хорда урынында кимерсәк йәки һөйәк умыртҡаларҙан торған умыртҡалығы булған хордалы хайуандарҙы башһөйәклеләр, йәки умыртҡалылар, төркөмөнә берләштерәләр.
#'''Оболо́чниктар''' ярым тибы <ref name=BSE_L/> ({{lang-la|Tunicata, Urochordata}}). Хордалары личинка стадияһында ғына булып, аҙаҡ үҫеш дәүерендә юҡҡа сыға (личиночнохо́рдовые).
{{zoology-stub}}
{{Хайуандар төрҙәре}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Хордалылар» битенән алынған