Рәсәйҙә Граждандар һуғышы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
797 юл:
Чехословак корпусы[55] Рәсәй территорияһында Беренсе Донъя һуғышы осоронда булдырыла, башлыса әсирлеккә эләккән чехтарҙан һәм словактарҙан — [[Австро-Венгрия]] армияһының элекке хәрбиҙәренән. 1918 йылдан алып Чехословак корпусы француз командованиеһына буйһона, уның ике дивизияһы Украина территорияһында Францияға ебәреүҙе көтөп ята.
 
Немецтар һөжүмен башлау менән чехословак корпусы (40 — 45 мең кеше) Совет Рәсәйе территорияһына күсенә. 26 мартта Пензала представители СНК РСФСР-ҙың Совнарком вәкилдәре, Рәсәйҙәге Чехословак милли советы һәм Чехословк корпусы килешеүгә ҡул ҡуялар. Килешеүгә ярашлы чехословактар ҡоралдарының күпселеген тапшырғандан һуң Владивостоккаа китергә тейеш булалар, артабан уларҙы тотҡарламай Көнбайыш Европаға диңгеҙ аша сығарырға тейеш булалар. Чехословактар Транссебер юлы буйлап Пензанан Владивостокка тиклем һибелгән булаю 21 апрелдә Германия баҫымы аҫтында сит эштәре министры Г. В. Чичерин Красноярск советынан чехословак эшелондарын көнсығышҡа табан үткәрмәүен талап итә. Легионерҙар ҡоралһыҙланыуҙы туҡтаталар һәм үҙ яйҙары менән Владивостокка китергә ҡарар итәләр. 21 майҙа мәскәүҙә чехословак эшелондарын тулыһынса ҡоралһыҙландырыу һәм тарҡатыу тураһында бойороҡ наркомвоен Троцкийҙың бойороғо менән нығытыла<ref name="Троцкий">[56http://www.scepsis.ru/library/id_2834.html Приказ Народного Комиссара по военным делам о разоружении чехословаков]</ref>. 25—27 майҙа легионерҙар һәм ҡыҙылгвардиясылар араһында бәрелештәр булып ала<ref name="Салдугеев">[57http://www.lib.csu.ru/vch/1/2005_02/011.pdf Салдугеев Д. В. Чехословацкий легион в России]</ref>.
 
Чехословак корпусының болаһы советтарға ҡаршы хөкүмәттәр төҙөүгә булышлыҡ итә. Рәсәйҙең күп кенә төбәктәрендә совет власы ҡолатыла.
 
8 июня 1918 йылдың 8 июнендә Һамарҙа Ойоштороу йыйылышының комитеты (Комуч) булдырыла. Бөтә банктар, сәнәғәт предприятиелары үҙләштерелә, Комуч үҙенең ғәскәрен — Халыҡ армияһын — төҙөй, 23 июндә Омскиҙа Ваҡытлы себер хөкүмәте ойошторола.
В. О. Каппель етәкселегендәге ғәскәрҙәр Сызранды, СимбирсктыСимбирскиҙы, Өфөнө, Екатеринбургты алалар. Волга буйы көстәренә Урал һәм Ырымбур казак ғәскәрҙәре ҡушыла.
 
Һөҙөмтәлә, 1918 йылдың август башында ОйоштороуУчредителдәр йыйылышының территорияһы Сызрандан Златоустҡа тиклем һуҙыла. Уның контроле аҫтында Сенгилей, Бөгөлмә, Боғорослан, Бәләбәй, Быҙаулыҡ, Бөрө, Өфө булалар[58]<ref name="Kappel">Каппель и каппелевцы. 2-е изд., испр. и доп. — {{М}}: НП «Посев», 2007. — ISBN 978-5-85824-174-4</ref>.
 
1918 йылдың 7 авгусында Каппель ғәскәрҙәре ҠазанҠаҙан ҡалаһын һәм Рәсәй империяһының алтын запасының бер өлөшөн алалар.
 
=== Ҡыҙыл террор ===