Железняк Максим Иевлевич: өлгөләр араһындағы айырма

| class="fn" colspan="2" id="11" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:#eee;" |Максим ЗализнякЖелезняк

'''Железняк Максим Иевлевич''' ('''Максим Железняк (Зализняк)''' ({{Lang-pl|Maksym Żeleźniak}}, {{Lang-uk|Максим Залізняк}} Максим Залiзняк) — Днепрҙың уң яры [[Украина]] ерендә 1768 йылдағы поляк шляхтаһына ҡаршы алып барылған Крәҫтиәндәр ихтилалы — Колиивщина осорондағы гайдамактар көрәшенең етәксеһе.

ЗализнякЖелезняк, үҙен [[Запорожье]] полковнигы тип атап, халыҡҡа саҡырыу ташлай һәм халыҡ ихтилалы байрағын күтәреүгә өлгәшә. Был хәрәкәттең йүнәлешен билдәләүҙә [[Рәсәй]] батшабикәһе Екатерина II поляктарҙы һәм еврейҙарҙы үлтерергә кәрәк тигән грамотаһы барлығы тураһындағы имеш-мимеш хәбәрҙәр кире роль уйнай. 1768 йылдың апрелендә ЗализнякЖелезняк Мотронин урманынан сығып, Уманға килә, шунда поляк һәм еврейҙарҙы ҡыра.

Иң ҡанлы бәрелештәр Уманда була. Умань алдынан ЗализняктыЖелезнякты Франциск Потоцкий воеводаһының ЗализнякЖелезняк яғына сыҡҡан йөҙ башы Иван Һонта етәкләгән казактарҙың һарай командаһы ҡаршылай. Уманды алғандан һуң (унда ҡайһы бер поляк мемуаристары яҙғанса, 20 мең поляк паны һәм еврейҙар һәләк булған), Зализняк һетманщинаны тергеҙеүҙе иғлан итә, ә Баш күтәреүселәр Радаһы уны һетман тип атай. Тиҙҙән генерал Михаил Кречетников тарафынан ебәрелгән полковник Гурьев хәйләле юл менән ЗализняктыЖелезнякты һәм Һонтаны ҡулға ала.

Урыҫ подданныйы булараҡ, Максим ЗализнякЖелезняк та, Иван Һонта ла поляктарға тапшырылмай, ә урыҫ хакимиәте ҡулында ҡалдырыла. 1768 йылдың 8 июлендә ул һәм уның урыҫ подданныйы һаналған 73 көрәштәше Киев-Печорск ҡәлғәһенә ябыла, ә ай аҙағында Киев губерна канцелярияһының уны хөкүм итеү тураһындағы күрһәтмәһе сыға. Суд Максим ЗализняктыЖелезнякты һәм уның көрәштәштәрен ҡамсы менән һуҡтырыуға, мөһөр баҫтырыуға, танауҙарын киҫтереүгә дусар итә һәм Нерчинск шахталарына ғүмерлек каторгаға оҙатыу хөкөмөн сығара. Ахтырка эргәһендә һаҡ аҫтында тотолған урындан, ЗализнякЖелезняк үҙенең 51 иптәше менән һаҡсыларҙы ҡоралһыҙландырып, ҡасып китә, әммә ҡасаҡтарҙың күпселеге, шулар араһында башлыҡ үҙе лә, оҙаҡламай ҡабат тотолалар. Икенсе фараз буйынса, Максим Зализняк, һуңғараҡ каторганан ҡасып китеп, хатта Пугачев етәкселегендәге һуғышта ҡатнашҡан тигән фекер ҙә йәшәй. Украин халҡы хәтерендә Максим ЗализнякЖелезняк поляктарға ҡаршы милли-азатлыҡ көрәшсеһе, православие динен яҡлаусы батыр булып, уның образы халыҡ йырҙарында һәм риүәйәттәрендә идеалләштерелеп күрһәтелгән көйө һаҡланған. Максим ЗализнякЖелезняк [[Тарас Шевченко]]ның атаҡлы «ҺайдамактарГайдамактар» поэмаһының төп персонаждарының береһе булып тора.