Олимпия уйындары: өлгөләр араһындағы айырма

 

Олимпиада уйынданын үткәреү йолаһы [[Боронғо Греция]]ла барлыҡҡа килгән, дини култтың бер өлөшө булып торған. Уйындар 776 йылдан алып 394 йылға тиклем беҙҙең эраға тиклем 293 тапҡыр [[Олимпия]]ла үткәрелгән, гректарҙа ул изге урын һаналған. Олимпия исеменән Уйындың исеме барлыҡҡа килгән.

[[Боронғо Греция]]ла был уйындарҙың ни тиклем юғары баһаланыуын шул факт та раҫлай: ул замандарза йыл хисабы тәүге Олимпиаданан, йәғни беҙҙең эраға тиклемге 776 йылдан башлап алып кителгән. Уйындарҙың йышлығына килгәндә инде алмаш-тилмәш сиратлап 49 һәм 50 айҙан һуң, ғәҙәттә август айында үткәрелгэн.

 

Беҙҙең эрага тиклем 431—404 йылдарҙа [[Афина]] менән [[Спарта]] араһында булган [[Пелопоннес]] һуғышынан һәм 338—164 йылдарҙағы [[Македония]] һуғышынан һуң [[Филипп II]], ә унан уның улы [[Искәндәр Зөлҡәрнәй]](Алекеандр Македонский) еңеүгә өлгәшкәс һәм, аҙаҡ килеп. безҙең эраға тиклем 146-сы йылда римдар гректарҙы тамам буйһондорғас, [[Греция]] тулыһынса иктисади һэм сәйәси бөлгөнлөккә дусар ителә. Римдар Олимпия уйындарына мәғәнәһеҙ күңел асыу тип ҡарай. Һәм беҙҙең эраға тиклем 393 йылда ул замандың һуңгы Олимпия уйындары үткәрелә. Рим императоры Федосийзың әмере менән «гректарҙың йыйылышып бушҡа ваҡыт үткәреүҙәре» тыйыла. Уны [[мәжүселек|мәжүсиҙәр]] уйыны тип иғлан итәләр. Олимпта илаһтарға ҡуйылган статуялар алып ташлана, гибәҙәтханалар емертелә. Ҡыҫҡаһы, ҡала бөтөнләйгә ҡыйратыла. Олимпия уйындары менән бергә бөтә яҡлап һәләтле, физик сыныҡҡан үҫмерҙәр тәрбиәләү бер нисә быуатҡа туҡтатыла. Тәүге Олимпия уйындарынан башлап иҫәпләнә килгән йыл хисабы ла ғәмалдән сыгарыла.

 

Олимпия идеяһы боронғо ярыштарҙы тыйғас, юғалып ҡалмай. Мәҫәлән, [[XVII]] быуатта [[Англия]]ла «олимпия» ярыштары үткәрелә. Һуңыраҡ шуға оҡшашыраҡ уйындар [[Франция]]ла һәм [[Греция]]ла ойошторола. Улар ҙур булмаған сара булалар, иң күбендә төбәк характерында ғына. [[1859]]—[[1888]] йылдарҙа даими үткәрелгән уйындарҙы хәҙерге Олимпия уйындарының башлап ебәреүсеһе булалар, «Олимпия» тип аталғандар. Олимпия уйындарын тергеҙеү, яҙыусы [[Панайотис Суцос]]тың уйы була, йәмәғәт эшмәкәре [[Евангелис Заппас]] уны тормошҡа ашыра.

 

Ошо тыйыуҙарҙан һуң 1500 йыл үткәс [[1894]] йылда француз педагогы һәм гуманисы [[Пьер Кубертон]] инициативаһы менэн Сорбоннала ([[Париж]]) Халыҡ-ара Олимпиада комитеты (МОК) ойошторола һәм 1896 йылда Афинала тәү тапҡыр хәҙерге заман Олимпия уйындары үткәрелә.

 

* {{Башҡорт энциклопедияһы|index.php/read/8-statya/8902-olimpiya-ujyndary|''Сухогузов А. А.'' Олимпия уйындары}}

 

[[Категория:Спорт]]